"تالیف یا ترجمه" مسئله این است (مباحثه)

http://www.astroupload.com/uploads/13490971801.jpg

محمد جواد ترابی در قسمت یادداشت سردبیر مجله نجوم شهریورماه چنین آورده است :

" سه شماره است که مجله نجوم با تغییر محتوایی ، ساختاری ، و گرافیکی همراه شده است ، نه دیگر از ترجمه خبری است و نه عکس عکاسان خارجی ، مگر به شرط نیاز و ضرورت . در این میان نظرها و نقدهای بسیاری را گرفتیم که بیش از هر چیز برای ما موجب دلگرمی بود . مجموعه ی همکاران ماهنامه ی نجوم در این تغییرات سعی کرد به جای پرداخت به برگزار شده ها به برنامه های آینده نجومی در ایران بپردازد ، به جای ارایه ی ترجمه از مطالب خارجی ، مطالب روز علمی جهان را به قلم یک ایرانی متبحر در آن زمینه در اختیار عموم مردم بگذارد ، به جای جست و جوی ساده در اینترنت و برداشت تصویر از پایگاه های اینترنتی ، تصاویری را که با خون دل عکاسان ایرانی تهیه شده است زیبنده ی ماهنامه کند ، و تغییراتی دیگر از این دست .

ترجمه ، نه ! همکاری ، آری . لطفا برای ما ترجمه ارسال نکنید ! ترجمه به جای خود خوب است ، ولی دورنمای ما ، همراهی با دوستانی است که به زبان مردم آگاهند و دانسته های کافی دارند ، آن هایی که می توانند سوژه ها را به دست رنج خود به زبانی شیوا برای مردم ایرانی و فارسی زبان بیان کنند . نجوم ، ترجمه را مختص به داستان های علمی - تخیلی ، اینفوگرافی ها و گفت و گو های شاخصی کرده که به زبان انگلیسی انجام می شود . "

موضوع بحث این تاپیک قسمت های قرمز رنگ مطلب بالاست . آیا شما با این طرز تفکر موافقید ؟ ، در شرایط کنونی جامعه نجومی ایران اتخاذ چنین تصمیمی از سوی مجله نجوم صحیح است ؟ ، زمانی که ایران و کشورهای اسلامی در نجوم سرآمد جهان بودند قدم اول جامعه غرب برای پیشی گرفتن از کشورهای اسلامی چه بود ؟ و ...

در حال حاضر سه دیدگاه اصلی پیرامون سوال "تالیف یا ترجمه ؟" وجود دارد :

1. نسبت آثار ترجمه شده به تولیدات داخلی در سالهای اخیر از رشدی بی‌رویه و نگران‌کننده برخوردار بوده است .

2. ترجمه بالذات امری است پسندیده و نه‌تنها نباید جلوی آن گرفته شود که باید مورد تشویق و حمایت بیشتری هم قرار بگیرد .

3. درست است که ترجمه خوب است اما تولید داخلی علم هم لازم است . و ما می‌بایست در ضمن اینکه از ترجمه آثار فاخر بین‌المللی حمایت می‌نماییم ، سعیمان را متمرکز در اصلاح زیرساختهای فرهنگی و علمی خود کنیم .

اینطور که به نظر می رسد فعلا مجله ی نجوم دیدگاه اول را برگزیده است .

منتظر شرکت شما در بحث هستیم .

ممنون از ایجاد این تاپیک خیلی خوب. موضوعی که نه تنها به نجوم که دانشجویان همه رشته ها هم باید به این نکات توجه کنن.
فکر میکنم زمان اون رسیده باشه که مجله نجوم دیگه خیلی کمتر از ترجمه مجله رو پر کنه. با پشتوانه 20 ساله ای که داره و با داشتن سرمایه های علمی خود باید این روند دنبال شه.

تجربه ای که منجمان آماتور در طول این سالها پیدا کرده اند اگر اهمیت داده شه و صرفا از این تجربه در راستای ترجمه استفاده نشه هم باعث شکوفایی دانش این افراد و هم سبب بالارفتن اعتماد به نفس خوانندگان مجله میشه. و آنها هم سعی میکنن دانش خود را به سمتی پرورش بدهند که سبب خلاقیت و مهارت و نوآوری شود. تا چند سال دیگه کشور ما دارای رصدخانه ملی خواهد شد. بنابراین ما باید خود مرزهای دانش را پیش ببریم (اگر مدعی هستیم علم نجوم ریشه ای تنومند در ایران داشته است؛ تا کی میخوایم از سایت ناسا عکس بذاریم تو سایتامون و بگیم اونا چیز جدیدی یافتن) و امیدوارم زمانی پیش بیاد که کشورهای دیگه برای استفاده از علوم ما مجبور شوند زبان پارسی را یاد بگیرن. این زمان است که ایران در جهان حرفی برای گفتن پیدا خواهد کرد.

در مساله ای مثل اخبار خارجی، ترجمه تقریبا تنها راه برای مجلات و سایتها است زیرا ما در زمینه نجوم به مقدار کمی تولید کننده علم هستیم و اخبار نجومی علمی زیادی نداریم (یعنی تحقیقات علمی کمی انجام می شود که بتوان نتایج آن را در رسانه ها بازتاب داد). پس مجبوریم ترجمه کنیم. (مگر در مواردی معدود که منجمان ایرانی آماتور یا حرفه ای، کار قابل ارائه ای انجام دهند).

اما در مورد مقالات علمی و تحلیلی: بهترین حالت برای مقالات تحلیلی این است که کسی که در زمینه خاصی تخصص دارد، با مطالعه درباره آن مطلب و خواندن منابع مختلف، خودش مطلب بنویسد. شاید نوشتار مقالات خارجی برای خواننده ایرانی جذاب نباشد و یک ایرانی بهتر بنویسد و در این صورت، خواندن این مطلب تالیفی راحت تر از مطلب ترجمه مشابه است.

مثالی می زنم: شما مقاله های استاد خوبم آقای پوریا ناظمی را بخونید (در موضوعات علمی گوناگون) و ببینید چقدر جذاب تر از مقالات مشابه ترجمه هستند. همین موضوع و جذابیت در مقالات تالیفی نویسندگان داخلی خوبی مثل بابک امین تفرشی، محمدتقی میرترابی، سپهر اربابی، سیروس برزو، محمد رضا نوروزی و چندین و چند نفر دیگر که اگر بخواهم نام ببرم لیست طولانی میشود دیده می شود. وقتی خودمون خوب می نوسیم نیازی به ترجمه نیست :)

من با نظر دوستان موافقم اما به عنوان مثال دوستانی معدود توانایی نوشتن مطالب تحلیلی رو دارند و قلمی بسیار جذاب و شیوا دارند . ولی به نظر شما همین مقدار نویسنده ی ماهر کافی هستش؟
به نظرم بهتر هستش که پیش از این که چنین تصمیم ریشه ای گرفته بشه اول زیر ساخت های اون باید ایجاد بشه یکی از این زیرساخت ها آموزش افراد ماهر در این زمینه هستش. به عنوان مثال گذاشتن کلاس های روزنامه نگاری علمی و امثال این ها....

این تاپیک ظاهرا خیلی نوپا هستش، خب اینهایی که می گم بیشتر نظرات شخصی هستش، البته دلایل خودمو برای اونا مطرح می کنم که تا حدی هم قابل بحث هست.
اولا که باید تعریف خودمون از مقاله ی نجومی رو بگیم، آیا اطلاعات عمومی و مطالبی که در کتابها نیز می توان یافت را مقاله می نامید؟(مقاله هایی که بیشتر جنبه ی تحقیقی دارند، یا کلا جنبه ی تحقیقی دارند) یا مقاله عبارت از اون چیزیه که در سطح دانشگاهی مقاله نامیده می شده؟( مقالات پژوهشی که در نشریه های معتبر نجومی چاپ می شوند و هدف آنها بیان نتیجه ی جدید علمی است). و ثانیا باید هدف خودمون از نجوم خوندن و نجوم آموختن به افراد جامعه را مشخص کنیم. آیا می خواهیم ایران را به عنوان کشوری در سطح جهانی در زمینه ی علمی مطرح کنیم، یا به دنبال بالا بردن سطح شعور اجتماع و آشنا کردن افراد با چیز یا چیزهایی هستیم که هیچوقت به اونها توجه نمی کردند؟
اولا که چرا ترجمه بد است؟ خب حقیقتا این حرف نادرستی است که ترجمه باالذات کار درستی است، چه آن که با ترجمه کردن بسیاری از ارزش های ادبی و مفاهیم مختلف از بین می رود، و در بهترین ترجمه ها هم دیگر به طور کامل نمی توان ادعا کرد که این اثر همانی است که نوشته شده. اما این جا صحبت از ارزشهای ادبی و ساختارهای کلامی نیست، مهم انتقال مطلب علمی است. البته در یک مورد-داستان های علمی تخیلی- این شاخص اهمیت بسیار پیدا می کند؛ نه داستانهایی که صرفا یک ایده ی کوچک پرورش نایافته را مطرح می سازد، بلکه داستانهای ساختارمند و پرباری مثل داستانهای آیزاک آسیموف یا آرتور سی کلارک. در این موارد ترجمه اشتباه است، و تنها هنگامی می تواند انجام گیرد که دیگر هیچ چاره ای باقی نمانده باشد، اما در مورد مطالب علمی، به شرط شیوایی قلم مترجم، اتفاقا ترجمه می تواند بسیار موثر باشد. برای مثال کتاب نجوم دینامیکی نوشته ی آقای رابرت تی. دیکسون ،چنان زیبا و یکپارچه ترجمه شده که اگر به کسی بگویید این کتاب را خود آقای احمد خواجه نصیر طوسی نوشته اند، چنان در ذهنش دور نمی نماید، و اگر دست نگه می داشتیم تا علم کشور به جایی برسد که بتوانیم کتابی مشابه آن بنویسیم، خب شاید تا چندین سال دیگر نیز دانش آموزان این رشته از این موهبت بی بهره می ماندند. ترجمه ی آثار علمی مطرح جهان اتفاقا می تواند به پیشرفت علم کمک کند، و البته در کنار این کار چیزی که نام آن را اصلاح زیرساخت ها می گذارند نیز باید انجام گیرد، اما این کار یک شبه و حتی یک ساله نیست، و نباید به کل و ناگهان جلوی تمام مقالات ترجمه شده گرفته شوند.
اما اگر بحث را اندکی ریزتر کنیم، به مورد خاص مجله نجوم می رسیم که اغلب مقالات آن مقالات تحقیقی است(تقریبا تمام مقالات آن مقالات تحقیقی هستند و مقاله ی دانشگاهی به آن معنا در آن یافت نمی شود، فقط در بخشهای مشخصی مقالات خبری مشاهده می شوند که البته تا هنگامیکه ایران به طور موثر شروع به خبرسازی نکرده، این کار بسیار غیر منطقی است که جلوی تمامی این مقالات گرفته شود و این در حقیقت قطع ارتباط با دنیای بیرون است که نه تنها باعث پیشرفت نمی شود، بلکه باعث کاهش رشد نیز می گردد. البته انجام این کار به عنوان یک تصمیم موردی و خاص، و به عنوان یک سیاست مدیریتی مثلا با این توجیه که: مجله ای که من چاپ می کنم می تواند به جای اخباری که مردم با اینترنت نیز می توانند آن را پیگیری کنند حاوی مطالب دیگری باشد که من به عنوان سردبیر مجله طرح آنها را ضروری تر می دانم؛ به دستگاه اجرایی مجله مربوط می شود و یک سیاست خاص خود ایشان است) خب این مقالات اغلب در سطحی هستند که مترجمان به راحتی می توانند به جای ترجمه ی یک مقاله ی خاص، چندین مقاله در این موضوع را مطالعه کنند و خود مقاله ای در این زمینه تالیف کنند، و این فعالیت از هم اکنون نیست قابل اجراست که البته کاری پسندیده است.
همچنین اگر افرادی که در دانشگاه در این رشته ها تحصیل کرده اند شروع به نگارش کتاب یا مقالاتی در رابطه با رشته ی خود شوند، کما این که این کار تا کنون زیاد انجام شده(مقالات زیادی از استادان دانشگاه در همین مجله نجوم به چاپ رسیده، که عمده ترین آن همان مقاللاتی است که به قلم دکتر رضا منصوری به چاپ می رسد) مجله نجوم می تواند باز هم پربارتر شود. چه آن که کسی که سالها در این زمینه فعالیت داشته و از کم و کیف بسیاری از چیزها که شاید یک مترجم یا تحلیل گر علمی نتواند با مطالعه ی چند مقاله از آن مطلع شود اطلاع دارد، می تواند مقالات بسیار مفید تری به رشته ی تحریر در آورد.
با تشکر از توجه شما.

سلام
به نظرم دیگه وقتش رسیده که کمترمقاله ی خارجی چاپ بشه ولی این که اصلاچاپ نشه به نظرم زیادمناسب نیست...
میدونیدکه یک مجله کارش مثل یک کتای نیست وحتی درالمپیادهم الان بیشترروی کتابهای انگلیسی توجه میشه ومیگن که کمترکتاب ترجمه شده بخونید ولی مجله چیزی نیست که این حرفادربارش درست باشه...
مجله بایدسطح آگاهی رودرسطح اخترشناسی واخترشناسی آماتوریا مقدماتی بالاببره....کمترهم بحث تخصصی واردش میشه.پس میشه ازخودنویسندگان ایرانی استفاده کرد ولی به نظرم درستش اینه که چندتامقاله ی خارجی داشته باشه....
به هرحال این نظرمنه وشایدم درست نباشه...

انگار ندای خودکفایی به نجومو مقالات اونم رسیده....
خودکفایی در مقالات اری یا خیر....
خب مطمئنا بسیاری از حیطه ها هستند که نوشتار داخلی بسیار بسیار بهتر و ارزشمندتر از ترجمه و برگردانهای خارجیه. مثلا عکسهای عکاسان نجومی. فکرش رو بکنید با دیدن یه عکس فوق العاده از یه عکاس داخلی این امر هم برای خواننده ممکن تر به نظر میرسه و هم کاربردی تر. و یا مقالات ساده تر و مقدماتی نجوم. یعنی واقعا ما اینقدر علممون پایینه که واسه یه مقاله خیلی ساده در مورد مثلا تحول ستارگان باید دست به دامن چندتا نویسنده خارجی بشیم. ایا واقعا قلم یک محقق و منجم فارسی زبان شیواتر از زبان پیچیده ترجمه نیست که با چندبار ویراستاری اخرشم بعضی جاهاش گنگه؟
ولی حواسمون باشه از اینور بوم هم نیفتیم.!! در بسیاری زمینه ها هنوز نیاز به وارد کردن علم هست بویژه اخبار(همونطور که دوست عزیزم اقای اکبرنیا هم گفتن) و یا مطالب سنگین تر نجومی. اگه بخوایم کلا یه حصار دور خودمون بکشیم و قضیه رو ترجمه ممنوع بکنیم یهو میبینیم ما کلا تو نجوم خودکفا شدیم و نجوم ما و دنیا به کل باهم فرق داره( این تیکه اخرش شوخی بودا :دی)

به نظر من در ترجمه های صورت گرفته اشکال های فراوانی موجود می باشد و به قول دبیر زبانمان شاید یکی از دلایل این باشد که به مترجم پول نمی دن!؟

و باید ترجمه توسط متخصص موضوع انجام شود

و اما تالیف در این مورد باید بگم که اساتید ما هم باید دست به کار شن برای تالیف کتب پیشرفته در زمینه هایی که واقا کمبود احساس می شود از لحاظ منابع فارسی

به نظر من اين تصميم مجله نجوم ضربه بزرگی اول به خود مجله و بعد به كل نجوم آماتوری ميزنه

ما كه هنوز اونقدر كسانی رو نداريم كه توليد علم داشته باشيم و خودمون از خودمون مقاله بنويسيم

البته در بعضی از موضوعات خودمون ميتونيم نويسنده باشيم ، ولي در كل خودمون رو با اين كار از علم روز دنيا محروم مي كنيم

اتفاقا بهتر بود كه در هر ماه مقاله های اصلی و پرمخاطب مجلات اسكای اند تلسكوپ و آسترونومی ترجمه بشه تا مخاطبان ايرانی در جريان مطالب روز دنيا قرار بگيرند.

اين نظر من بود

ببینید هیچکس قرار نیست تولید علم انجام بده فکر کنم بهتره اینجا تفاوت بین مجلات ترویجی و پژوهشی را در نظر بگیریم.

در دنیا مجلاتی وجود دارند که مقالات تحقیقاتی و دست اول را منتشر می کنند که تعدادشون خیلی زیاده و احتمالا شما در زمینه نجوم خیلی کم این مجلات را دیده اید.

مجلاتی که می بینید مثل astronomy، skyandtelescope و نجوم و آسمان شب و ... مجلاتی هستند که تولیدات علمی دسته اول را مستقیما منتشر نمی کنند بلکه به گونه ای بازگو می کنند که مخاطب عام با پیشرفتهای علمی در جهان آشنا شود. پس ما قرار نیست که در مجلات ترویجی و آموزشی کار پژوهشی سطح اول چاپ کنیم. البته کارهای پژوهشی آماتوری جای کار دارند اما خب تعدادشون خیلی کمه (در ایران).

بنابر این ما قراره مخاطب را با علم روز نجوم در دنیا آشنا کنیم. خب برای این کار نویسنده یا میتونه یک مقاله خاص از مجله astronomy یا skyandtelesope را ترجمه کنه یا این که بره و مقالات زیادی در زمینه مورد نظر بخونه و مطالبی که خونده را جمع بندی و گردآوری کنه و مطابق با ذائقه خواننده ایرانی بنویسه. در هر دو حالت ترجمه است اما در حالت دوم ترجمه از منابع بیشتری انجام میشه که مسلما بهتره و چه بهتر که خود نویسنده هم در اون زمینه تخصص داشته باشه تا بتونه با درک کامل مقاله را بنویسه و خودش هم توضیحاتی را در صورت نیاز به مطلب اضافه کنه.

نه تنها در زمینه نجوم بلکه مثالی از ادبیات بزنم. فرض کنید می خواهیم کتاب شعری را ترجمه کنیم. آیا اگر این کتاب را فردی که فقط مترجمی زبان انگلیسی بلده ترجمه بکنه بهتره یا کسی که هم شاعره و هم مترجم؟ مثلا ترجمه احمد شاملو از یک کتاب شعر نتیجه بهتری داره یا یک مترجم که با ادبیات آشنا نیست؟

این متن رو بخونین:

نقل قول:

---

a journalist collects, writes and distributes news and other information. A journalist's work is referred to as journalism.

A reporter is a type of journalist who researches, writes, and reports on information to be presented in sources, conduct interviews, engage in research, and make reports. The information-gathering part of a journalist's job is sometimes called "reporting," in contrast to the production part of the job such as writing articles. Reporters may split their time between working in a newsroom and going out to witness events or interview people. Reporters may be assigned a specific beat or area of coverage.

---

نقل قول:

---

---

این متن قسمتی از صفحه مربوط به روزنامه نگار در ویکیپدیاست.

خب یک سوال میپرسم. آیا ما تو ایران «خبرنگار علمی» داریم؟ البته چیز عجیبی نیست چون ما اصلاً محقق نداریم تا بخوایم حالا گزارشگرش رو داشته باشیم. گزارشگر علمی داشته باشیم که چیکار کنه؟ مگه اینکه خودش آستین بزنه بالا بره یه تحقیق علمی بکنه! یه سوال دیگه میپرسم؛ البته شاید درست نباشه که اینطوری بگم ولی بهر حال سوالم اینه: محقق و خبرنگار علمی به کنار، اصلاً ما اینجا چیزی بنام علم داریم؟!!! اما تا دلت بخواد اینجا فوتبالیست داریم و تا دلت بخواد اینجا گزارشگر ورزشی و کارشناس ورزش و ... . البته اوضاع ورزشمون هم خرابه ها نه اینکه فکر کنید دارم یکطرفه مثال میزنم کلاً جهت درک مطلب گفتم. اما بهرحال اینجا اوضاع خرابه؛ بدجور خرابه؛ خیلی خیلی بدجور خرابه؛ خرابه واسه اینکه حتی اگه بهترین مجله علمی دنیا رو هم داشته باشیم روزی دوتا دونه بیشتر فروش نمیره؛ مشکل از خبرنگار نیست، مشکل از نداشتن محقق نیست، مشکل از مسئولانه؟! نه این هم نیست، این هم نیست...

بنظرمن درسته که اجداد ما تو نجوم از بقیه ی سر وگردن بالاتر بودن ولی الان مشکلی که منجمان ما دارن اینه که نجوم تو کشور ما هنوز جایگاه خودشوپیدانکرده و نوپاس.درسته که مدیرای ارشد بعضی سازمانای فضایی ایرانی هستن ولی اگه تو جامعه خودمون نجومم مثل انرژی هسته ای مهم بود این افراد نمیرفتن خارج.منظورم ازین حرفا اینه که فعلا تو کشورمون نمیشه کارتحقیقی کرد چون ابزارش خیلی کمیابه یا خیلی گرون.الانم برای اینکه از جامعه نجوم جهانی عقب نمونیم بهتره که بیشتر مطالب چاپی تو مجلاتمون ترجمه ای باشه تاتحقیقی.و اینکه تا زمانیم که هنوز ی رصد خانه ملی نداریم و همه رصدخانه ها تقریبادراختیاردانشگاه ها قراردارن که شاید خیلیاشون استفاده نمیشن نمیتونیم اونطوری که میخایم تولید علم کنیم و مجلاتمون پرازکارای محققای ایرانی شه.
اینایی که گفتم نظرشخصی خودمه وشایدبنظر دوستامون نظردرستی نباشه

سلام دوستان
فکر کنم مهم این باشه که از دانش یکدیگر استفاده کنیم. خواه هموطن و خواه غیر هموطن.
اگر به همین علم نجوم نگاه کنید می بینید که افرادی با ملیتهای مختلف در ساختن این بنای رفیع نقش داشته‌اند.
نکته قابل توجه این است که در این راه، قابلیتهای خودمان را دست کم نگیریم، و بدانیم که گرفتن دانش از دیگران، نباید به خودباختگی منجر شود.
نباید فقط به گذشته خود ببالیم؛ گذشته به ما الهام می‌کند که این قابلیت در فرهنگ و جامعه ما وجود دارد که با تلاش، تولیدکننده علم باشیم.