آسیب ها و خطرات تکنولوژی های فضایی

[melika bidabadi]

با سلام به تمامی دوستان آوا استاری .
بیش از پنجاه دهه است از آغاز عصر فضا می گذرد ودر این مدت راز ها ومسئله هایی که دست نیافتی به نظر میرسد کشف وقابل دسترس شد مثل پرتاب ماهواره ها تلسکوپ های فضایی شاتل ها و...

اما هر تکنولوزی اگر بدون توجه به سر انجام ان وبررسی تمام جانبه ان مورد استفاده قرار گیردممکن است بعد ها مشکلاتی را برای بشر به وجود بیاورد. مثل پدیده زباله های فضایی و..

در این تاپیک می خواهم با کمک شما دوستان به بررسی این مشکلات وراه حل های آن بپردازم.

[the milky way]

دانشمندان سازمان فضایی ایتالیا راه حل جدیدی برای پاک سازی فضا از زباله های فضایی ارائه کرده اند. در این شیوه ماهواره ای به فضا پرتاب میشود و تا نزدیکی زباله های فضایی بزرگ از قبیل قطعات ماهواره ها و موشک های از کار افتاده میرود. سپس این ماهواره از دو بازو برای نگهداشتن زباله ها و متصل کردن یک موتور یونی به آن ها استفاده میکند. این موتور میتواند زباله را حرکت داده و به سوی جو زمین هدایت کند. با استفاده از این شیوه میتوان سالانه حدود 5 تا 10 قطعه از زباله های فضایی را از مدارهای اطراف زمین پاک کرد. در حال حاضر بیش از 17 هزار جرم بزرگتر از 10 سانتی متر در مدار پایینی زمین وجود دارند و هریک از این قطعات به تنهایی قادر به ایجاد خطر جدی هستند.

منبع : مجله ی دانستنیها شماره ی 36 چاپ 5 شهریور 1390 صفحه ی 18

[melika bidabadi]

یکی از مضوعات موردبررسی در 11یکی از 5 زیر گروه کنگره ی نسل فضا و فضانوردی (sgc)که در کیپ تاون افریقای جنوبی برگزار شد زباله های فضایی وراه های ازبین بردن آن بود. در واقع هدف این کنگره معرفی دانشجویان ومتخصصان جوان در امور فضایی به سازما ملل کشور های عضو و اژانسهای فضایی میباشد(البته نکته قابل توجه ان شرکت 4 دانشجو ایرانی در ان بود).که در این بین ایده هایی برای ازبین بردن زباله های فضایی بود که مهمترین نکته مهم در انها این بود که برای پاکسازی روشی ویا وسیله پدید اید که بتواند به طور مداوم ومستمر به جمع اوری این زباله بپردازد(به طور مثال طرح ساخت یک وسلیه همچچون جاروبرقی ویا شلیک لیزر برای منحرف کردن مسیرشان و...) وازخطرات ناشی از انها مانندسقوط انها به زمین برخوردشان ویا فضاپیماها مانند برخورد یک قطعه از انها به پنجره شاتل فضایی چلنجر اختلال ذر حرکت ماهواره هاو.....کاست .
که البته قرار است این پیشنهادات ونتایج به طور رسمی ودر سال جاری در سازمان ملل متحد وبا حامیان وهمکارانsgacبه اشتراک گذاشته خواهد شد .
خب حالا میخواهم با کمک شما دوستان راه حل هایی را که برای لز بین بردن زباله های فضایی به ذهنتون میرسد را مطرح کنید وباهم به بررسی اون ها بپردازیم.

[the milky way]

این تصویر بر اساس داده های واقعی شبیه سازی کامپیوتری شده است

به قسمتی از دست‌ساخته‌های بشر كه در مدار زمین قرار دارند ولی مأموریتشان به پایان رسیده، پسماند فضایی و یا زباله مداری ‏می‌گویند. با افزایش چشمگیر فعالیت‌های فضایی، حجم پسماندهای فضایی بیشتر شده و تخمین زده می‌شود که در حال ‏حاضر حدود ۳۳۰ میلیون قطعه زباله فضایی با ابعاد مختلف در مدارهای مختلف زمین سرگردان باشند.‏
از سال ۱۹۵۷ که اتحاد جماهیر شوروی موفق شد ماهواره ‏اسپوتنیک۱ را در مدار قرار دهد، آلودگی فضا به دست بشر ‏آغاز شد. این آلودگی، عمدتاً مربوط به قطعات رها شده در ‏فضا، انفجارات خواسته یا ناخواسته و محموله‌های غیر قابل ‏استفاده می‌باشد.

سطح تکنولوژی پرتاب ماهواره‌ها در آغاز ‏عصر فضا و عدم شناخت دقیق مهندسان و متخصصان ‏نسبت به مخاطرات پسماندهای فضایی، باعث شد که در ‏سالهای اوج این فعالیتها حجم قابل توجه‌ای پسماند در ‏مدارهای گوناگون زمین رها شود. چند سالی که از عصر ‏فضا گذشت کم‌کم خطرات ناشی از پسماندهای فضایی، ‏خود را به اشکال مخاطره‌آمیزی نشان دادند. در بررسی ‏محموله‌هایی که به زمین باز‌می‌گشتند، نشانه‌هایی از ‏برخوردهای کوچک و بزرگی دیده می‌شد که پاره‌ای از آنها ‏بسیار خطرناک به نظر می‌رسیدند.
پس از آغاز ‏راهپیماییهای فضایی، خطرات ناشی از برخورد پسماندهای فضایی ‏بسیار کوچکی که می‌توانست به راحتی پوشش نازک و ‏حساس لباس فضایی فضانوردان را پاره کند، معضل دیگری بود که ‏آژانسهای فضایی را به تحقیق و تفکر بیشتری وا‌داشت. این ‏موضوع در سال ۱۹۹۱، زمانی که دستکش یکی از ‏فضانوردان شاتل فضایی آتلانتیس هنگام پیاده‌نوردی ‏فضایی و در اثر برخورد پسماند فضایی بسیار کوچکی پاره شد، ‏اهمیت ویژه‌ای یافت.

فضای اطراف زمین را اجرام سماوی و غیر سماوی، پلاسما، ‏امواج الکترومغناطیسی و یونها در بر‌گرفته است‎‏. ‏ملموس‌ترین و فیزیکی‌ترین پدیده‌ای که در اطراف زمین ‏مشاهده می‌شود، مدارگردها هستند. در تعریف، مدارگردها ‏اجسامی هستند با وزن، ابعاد و شکل ظاهری متفاوت که با ‏تبعیت از قوانین سه‌گانه کپلری به دور اجرام عظیم ‏سماوی می‌چرخند.‏ مدارگردهای اطراف زمین را می‌توان به دو گروه ‏مدارگردهای سماوی مانند ماه، سنگهای آسمانی و غبارهای ‏بین‌سیاره‌ای و از سویی دیگر مدارگردهای دست‌ساز مانند ماهواره‌ها و ‏ایستگاه‌های فضایی فعال و پسماندهای فضایی تقسیم کرد.‏

مدارگردهای غیر سماوی را می‌توان در دو گروه اجرام قابل ‏استفاده نظیر ماهواره‌ها و اجرام غیر قابل استفاده نظیر ‏مراحل پایانی راکت‌های حامل و یا ماهواره‌های از کار افتاده جای داد. پسماندهای فضایی به این گروه از ‏مدارگردهای ساخته دست بشر که غیر قابل استفاده بوده و ‏یا عمر مفیدشان به پایان رسیده باشد گفته می‌شوند. ‏تخمین زده می‌شود که در حال حاضر حدود ۳۳۰ میلیون ‏قطعه پسماند فضایی با ابعاد مختلف از قطر یک میلیمتر تا ‏ماهواره‌های از کار افتاده چند صد کیلوگرمی در مدارهای ‏مختلف زمین سرگردان باشند‏.‏

‏ اکثر پسماندهای فضایی در دو منطقه عمده اطراف ‏زمین انباشته شده‌اند. منطقه لئو (‏LEO‏) یا محدوده کم ‏ارتفاع مداری اولین منطقه آلوده فضا شمرده می‌شود. این ‏منطقه که از ارتفاع ۲۰۰ کیلومتری سطح زمین آغاز شده ‏و تا حدود ۲۰۰۰ کیلومتری ادامه پیدا می‌کند برحسب ‏اتفاق میزبان بیشترین تعداد ماهواره‌های هواشناسی و ‏نظامی است و از این نظر منطقه حساسی به حساب می‌آید. منطقه دوم، ناحیه کم ضخامت مدار ‏زمین‌آهنگ یا جئو (‏GEO‏) ‌ در ارتفاع حدود ۳۶۰۰۰ ‏کیلومتری زمین است که تقریبا تمامی ماهواره‌های ‏مخابراتی و تلویزیونی در این ناحیه واقع شده‌اند. ‏

این شکل پراکندگی پسماندهای فضایی ‏را در اطراف زمین، نشان می‌دهد
این تصویر بر اساس داده های واقعی شبیه سازی کامپیوتری شده است.

شناخت این دو منطقه احتیاج به روشهای متفاوتی دارد. ‏برای مثال، مطالعه اثر بازدارندگی اتمسفر و یا ناهمگونی ‏شتاب جاذبه زمین که در مدارهای لئو بسیار حیاتی است، ‏در مدارهای جئو اهمیت چندانی ندارد، اما در مقابل، ‏مطالعه اثر جاذبه خورشید و ماه برای مدارگردهای منطقه ‏جئو مهم است.

اهمیت موضوع پسماندهای فضایی

مهمترین دلیل مطالعه پسماندهای فضایی، خطراتی است ‏که وجود این پسماندها برای ماموریتهای فضایی به وجود ‏می‌آورند. سرعت مورد نیاز برای قرار دادن جسمی در مدار ‏زمین آهنگ به ارتفاع ۳۶۰۰۰ کیلومتر از سطح زمین، ‏حدود سه کیلومتر بر ثانیه و یا به عبارتی دیگر حدود یازده هزار کیلومتر بر ساعت می‌باشد. این سرعت با کاهش ارتفاع ‏افزایش می‌یابد تا جایی‌که سرعت لازم برای تزریق ‏مدارگردی در مدار ۲۰۰ کیلومتری از سطح زمین به حدود هشت کیلومتر بر ثانیه٬ یعنی حدود ۲۹۰۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد‎‏.‏ برخورد حتی کوچکترین شئ با سرعتهای اشاره شده ‏می‌تواند برای پروازهای سرنشین‌دار یا غیرسرنشین‌دار ‏تهدیدی جدی به حساب آید. به عبارتی، خطر اصلی ‏پسماندهای فضایی مربوط به انرژی جنبشی بسیار زیاد آنها ‏است که در اثر یک تصادم، رها شده و باعث ایجاد خسارت ‏زیادی خواهد شد.

برخورد ریزترین پسماند با سطح نازک و به شدت حساس ‏لباس فضایی فضانوردانی که برای انجام مأموریتهای فضایی، مجبور ‏به راه‌پیمایی در اطراف سفینه خود می‌شوند، می‌تواند ‏خطرات عمده‌ای برای آنها در‌بر‌داشته باشد. یک قطعه پسماند فضایی بسیار کوچک به ‏قطر فقط نیم میلیمتر قادر به سوراخ کردن لباس فضایی و ‏خراشیدن پوست بدن فضانوردان خواهد شد. پسماندهای فضایی ‏بزرگتر، حتماً خطرات بیشتری برای آنها خواهد داشت.
‏

نمونه‌ای از برخورد یک ‏پسماند با قطر کمتر از یک میلیمتر با یکی از صفحات خورشیدی
‏تلسکوپ فضایی هابل

وضع ماهواره‌ها، علی‌رغم داشتن پوششهای مقاومتر، بهتر ‏نیست. برخورد یک پسماند فضایی کوچک با یک ماهواره و ‏یا ایستگاه فضایی فعال می‌تواند باعث از کار افتادن آنها ‏شود و حتی در صورت بزرگتر بودن پسماند فضایی، سبب متلاشی ‏شدن ماهواره نیز خواهد شد.‏

به عنوان مثال اگر یک قطعه پسماند فضایی با قطر حدود یک سانتی‌متر با سرعتی ‏معادل ۲۹ هزار کیلومتر بر ساعت که برای مدارهای کم ارتفاع، ‏سرعت محتملی است به ماهواره‌ای برخورد کند، انرژیی ‏معادل یک نارنجک دستی آزاد خواهد کرد. متاسفانه چنین ‏پسماندهای فضایی بسیار کوچکی قابل مشاهده، رهگیری و ‏فهرست‌برداری نیستند و به‌طبع نمی‌توان مسیر آنها را ‏حدس زد و از آنها دوری نمود.
روی همین اصل گسترش ‏تحقیقات برای بهبود طراحی، فرایند ساخت و استفاده از ‏مواد جدید و ترکیبی در دستور کار تمامی دفاتر طراحی ‏فضایی قرار دارد.‏

موضوع برخورد و تصادم با پسماندها ریسک اقتصادی ‏استفاده از فضا را به شدت افزایش داده و ادامه تحقیقات ‏فضایی و سفرهای اکتشافی را با بن‌بست مواجه خواهد کرد. ‏به همین دلیل برای آژانسهای فضایی و صاحبان ‏ماهواره‌های تجاری، علمی و نظامی بسیار مهم است که ‏اطلاعات دقیق و جامعی از جمعیت، مشخصات و موقعیت ‏پسماندها داشته باشند. ‏

جمعیت و منابع تولید

از آغاز عصر فضا تا زمان حاضر، میزان پسماندهای فضایی ‏ناشی از فعالیتهای بشری برای کشف و استفاده تجاری، ‏علمی و نظامی از فضا حدود ۹۰۰۰ قطعه فهرست شده ‏است. پسماندهایی که در حال حاضر و به دلیل ‏محدودیتهای ابزاری، میتوان فهرست نمود، پسماندهایی با ‏قطر بیش از ده سانتیمتر در محدوده کم ارتفاع مداری و ‏با قطر بیش از یک متر در محدوده‌های مرتفع نظیر ‏مدارهای زمین‌آهنگ هستند. طبق برآوردهای آماری تعداد ‏کل پسماندها بسیار بیشتر از این رقم است. حدس زده ‏می‌شود که تا کنون حدود ۳۳۰ میلیون قطعه پسماندهای فضایی با ‏قطری بیش از یک میلیمتر در فضا رها شده باشند. ‏

منابع عمده آلوده کننده فضا را می‌توان در ۶ دسته مهم جا ‏داد که عبارتند از:


اشیای به جا مانده از مأموریتهای فضایی


‏شناخته‌شده‌ترین پسماندهای فضایی را ماهواره‌های از کار افتاده، ‏اشیای به جا مانده از ماموریتهای فضایی و قطعات پخش ‏شده از تعداد بیشماری انفجار تشکیل می‌دهد.

تصادمهای فضایی

تصادمهای فضایی نیز اگرچه به ندرت ‏رخ می دهند اما به دلیل عدم کنترل بر آنها، بسیار مهم ‏هستند. اهمیت تصادم بین مدارگردها از دو جنبه قابل ‏بررسی می‌باشد. اهمیت اول مربوط به دسته‌ای از تصادمها ‏است که حداقل یکی از طرفهای برخورد، مدارگرد فعالی ‏مانند یک ماهواره باشد. این نوع تصادمها به دلیل صدماتی ‏که می‌تواند منجر به از کار افتادن مدارگردهای فعال و یا ‏شکست مأموریتهای فضایی شود، مهم هستند. اهمیت دوم ‏تصادمهای فضایی مربوط به بحث جاری یعنی تولید ‏پسماندهای فضایی است. هنگامیکه دو مدارگرد با هم ‏برخورد می‌کنند، به احتمال قوی قطعات و یا تکه‌هایی از ‏آنها جدا شده و با توجه به میزان و نوع ضربه ناشی از ‏برخورد، مسیر مستقلی را در پیش می‌گیرند. به این ترتیب ‏هر چند مجموع جرم پسماندهای فضایی تغییری نمی‌کند اما ‏جمعیت آنها افزایش می‌یابد. با افزایش تعداد پسماندهای ‏فضایی در اطراف زمین، می‌بایست منتظر افزایش تعداد ‏چنین تصادفاتی باشیم. هم اکنون روزانه صدها گذر نزدیک ‏بین مدارگردهای فهرست شده اتفاق می‌افتد‎‏.‏

آلیاژ نَک

بخش بسیار اندکی از پسماندهای فضایی را ‏قطرات فلز مایعی تشکیل می‌دهد که شامل آلیاژی از دو ‏فلز قلیایی سدیم و پتاسیم است. از این آلیاژ به خصوص که ‏نَک نامیده می‌شود به عنوان مایع خنک کننده در ‏رآکتورهای اتمی واقع در مدار استفاده می‌شده است. نشت ‏این آلیاژ فقط در محدوه سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ اتفاق ‏افتاد و قطرات نشت شده قطری بین ۱۰۰ میکرومتر تا پنج ‏سانتیمتر داشته‌اند.‏

خاکستر موتورهای سوخت جامد

قسمت دیگری از ‏پسماندهای فضایی به دلیل عملکرد موتورهای سوخت ‏جامد تولید شده‌اند. معمولا برای بهبود عملکرد این‌گونه ‏موتورها، کاهش ناپایداری اکسیداسیون و افزایش نیروی ‏پیشران، در هنگام تولید سوخت حدود ۱۸ درصد ذرات ریز ‏اکسید آلومینیوم نیز به مخلوط سوخت اضافه می‌شود. ‏هنگامی‌که موتورهای سوخت جامد روشن است، این مواد ‏به شکل خاکستر و به قطر ۵۰ میکرومتر تا سه سانتیمتر از ‏دهانه موتور خارج شده و در مدار باقی می‌مانند.‏

ذرات بسیار ریز

علاوه بر غبار ریز ذرات آلومینیوم، دو ‏گونه پسماندهای فضایی ریزتری نیز وجود دارند. گونه اول ‏اجکتا (‏Ejecta‏) نام دارد که در اثر برخورد پسماندهای ‏کوچک با سطح سایر اجرام مداری به وجود می‌آید. گونه ‏دوم شامل ذرات و غبار رنگ یا سایر پوششهای مدارگردها ‏نظیر عایقهای حرارتی است که در اثر خوردگی و یا ‏مجاورت با اکسیژن و تابش مستقیم خورشید، از سطح ‏اصلی کنده شده و در فضا رها می‌شوند.‏

سیمهای مسی وست فورد نیدلز

آخرین گروه ‏پسماندهای فضایی، خوشه‌ای از سیمهای مسی کوتاه و بلند است که ‏در مدار ۳۶۰۰ کیلومتری زمین در حال حرکت هستند. این ‏خوشه حاصل دو آزمایش در قالب پروژه‌ای تحت عنوان ‏‏"وست فورد نیدلز" مربوط به اوایل دهه ۱۹۶۰ است که به ‏منظور استفاده از فضا برای امور مخابراتی شکل گرفته بود. ‏هدف از پروژه این بود که با ایجاد یک حلقه مسی در ‏اطراف زمین، سطح مناسبی برای بازتاب امواج ‏الکترومغناطیس به وجود آید. طی این عملیات، تعداد ۴۸۰ ‏میلیون دوقطبی مسی در دو مرحله در مدار زمین قرار ‏گرفتند.

نمودار زیر سهم ‏جمعیت هر گروه از منابع آلوده کننده فضا را به تفکیک ‏نشان می‌دهد. ملاحظه می‌شود که مدارگردهای فعال و ‏مفیدی که هم‌اکنون مشغول ارائه خدمت هستند تنها ‏حدود شش درصد از کل جمعیت مدارگردهای دست‌ساز را به خود ‏اختصاص می‌دهند.

اهمیت هر یک از موارد فوق، به درصد آلودگی آنها مربوط ‏می‌شود. روشن است که کنترل و مطالعه روی منابع ‏آلوده‌کننده فضایی که درصد کمی از آلودگی کلی مدارهای اطراف زمین را به خود ‏اختصاص می‌دهند، در اولویت نخواهد بود.

‏ فرسایش و فرو‌افتادن

همه ساله در حدود ۲۰ هزار تن اجرام طبیعی و غیر طبیعی شامل غبار بین سیاره‌ای، شهاب‌سنگ‌ها و برخی ‏دست‌ساخته‌های بشر که به واسطه مأموریتهای فضایی در مدار قرار گرفته‌اند از محدوده مدارهای کم ارتفاع به سمت ‏زمین فرو می‌افتند.

فرسایش و فرو‌افتادن پسماندهای فضایی که عمدتاً ناشی از ‏اثرات بازدارنده اتمسفر است، روش طبیعی کاهش ‏پسماندهای فضایی هستند. زباله فضایی که در مدارهای کم ارتفاع به ‏دور زمین می‌چرخد در اثر اغتشاشات ناشی از اتمسفر به ‏طور مداوم انرژی جنبشی خود را از دست می‌دهد و در ‏نتیجه ارتفاع مداری آن کاهش می یابد. چنین پسماندی ‏علاوه بر مقابله با نیروی بزرگ بازدارنده اتمسفر، به دلیل ‏سرعت زیادی که دارد، آرام آرام داغ شده و می‌سوزد. اگر ‏پسماند فضایی مورد نظر کوچک باشد، در اثر فرسایش کاملا سوخته و قبل ‏از برخورد با سطح زمین از بین می‌رود. ولی اگر با یک پسماند فضایی ‏بزرگ سروکار داشته باشیم، بخش باقیمانده آن به زمین برخورد خواهد ‏کرد.

مخزن سوخت مرحله پایانی موشک "دلتای دو". این مخزن ‏فولادی 200 کیلوگرمی به تاریخ 5 ژانویه 1997 در تگزاس ‏سقوط کرد. ‏

موضوع برخورد با زمین از دو جهت قابل تامل است: ‏اول مکان و زمان برخورد و دوم ماهیت پسماندهای فضایی که به زمین ‏برخورد خواهد کرد.

موضوع اول زمانی اهمیت می‌یابد که ‏پسماند فضایی مورد نظر در شهرها، مراکز پرجمعیت و یا مجتمعهای صنعتی ‏حساس و ارزشمندی مانند پالایشگاه‌ها، سدها و یا ‏نیروگاه‌های اتمی سقوط کند.

اما اهمیت موضوع دوم ‏زمانی آشکار می‌شود که پسماندهای فضایی خطرناکی مانند ‏راکتورهای اتمی فضاپیماها و یا مخازن مملو از سوخت ‏و مواد شیمیایی خطرناک در لیست فروافتادن قرار ‏می‌گیرند.

سه راه طبیعی برای فرسایش یا فروافتادن پسماندهای فضایی

سه راه طبیعی برای فرسایش یا فروافتادن پسماندهای فضایی ‏می‌شناسیم که هر کدام از آنها به گونه‌ای با اثرات بازدارنده ‏جو زمین در ارتباط هستند:

تغییر چگالی جو

این موضوع در مورد پسماندهای فضایی که ‏در جو بسیار رقیق یا اندکی بالاتر از آن به دور زمین ‏می‌چرخند، اهمیت دارد. چگالی اتمسفر در ارتفاع مشخصی ‏از سطح زمین و در طول زمان، همواره ثابت نیست و به ‏شدت به فعالیتهای دوره‌ای خورشید که بازه‌ای یازده ساله ‏دارد، وابسته است. ‏در اوج فعالیتهای خورشیدی که تابش اشعه‌های ‏ماوراءبنفش و گاما به شدت افزایش می‌یابد، لایه‌های ‏مختلف اتمسفر زمین به تناسب انرژی بیشتری دریافت ‏کرده و افزایش حجم می‌دهند. این امر باعث می‌شود ‏چگالی اتمسفر در لایه‌های فوقانی به شدت افزایش یابد. ‏افزایش چگالی اتمسفر در لایه‌های فوقانی باعث افزایش ‏میزان فرسایش و نیروی بازدارندگی خواهد شد که این ‏موضوع باعث می‌شود روند فرسایش و سقوط پسماندهای ‏این منطقه در اوج فعالیتهای خورشیدی شتاب بیشتری ‏گیرد. ‏

مدارهای بیضی شکل بسیار کشیده

دومین عامل ‏فرسایش یا فروافتادن پسماندهای فضایی مربوط است به دسته‌ای از ‏آنها که در مدارهایی با تفاوت فاحش در ارتفاع نقاط اوج و ‏حضیض می‌چرخند و یا به عبارتی دیگر شکل مداری آنها ‏بیضی بسیار کشیده است. ‏اثر نیروهای جاذبه ماه و خورشید مخصوصا در حالتهای ‏خاصی نظیر مقارنه باعث اختلالات کوچکی در مدارهای ‏این دسته از پسماندها می‌شود. از آنجا‌که در این مدارها ‏نقطه حضیض بسیار نزدیک به محدوده جو غلیظ است، ‏کمترین اختلال در مدار امکان فرو رفتن مدارگرد در جو ‏غلیظ زمین را به شدت افزایش می‌دهد. هر بار که مدارگرد ‏در مسیر خود از لایه‌های غلیظ جو عبور می‌کند، بخشی از ‏انرژی مداری خود را از دست داده و در نتیجه، ارتفاع مدار ‏آن پایین‌تر آمده و فرایند فرسایش یا سقوط، سرعت ‏بیشتری می‌گیرد.‏

فشار تابشی خورشید

آخرین عامل که اهمیت کمتری ‏نیز دارد نیروی ناشی از فشار تابشی خورشید است. اثر این ‏نیرو بر مدارگردهای بزرگ و سنگینی نظیر ماهواره‌ها به ‏قدری اندک است که می‌توان آن را فراموش نمود. اما همین ‏نیروی اندک روی پسماندهای فضایی که نسبت سطح به جرم ‏بزرگی دارند، تاثیر قابل ملاحظه‌ای دارد که نمی‌توان از آن ‏صرف نظر کرد. این منبع انرژی به عنوان روش طبیعی دفع ‏و فرسایش ذرات و غبارهایی نظیر آنچه در مورد خروجی ‏موتورهای سوخت جامد و یا اجکتا گفته شد، بسیار مفید ‏است. فشار تابشی خورشید در دوره‌هایی یازده ساله افزایش ‏می‌یابد و بیشترین حجم رانش پسماندهای فضایی ریز به سمت جو ‏غلیظ در آن زمان صورت می‌گیرد‏. ‏

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پسماندهای فضایی، منابع زیر را مطالعه فرمایید:
NASA Orbital Debris Program Office‎
Inter-Agency Space Debris ‎Coordination Committee
Orbital Debris
کتاب "پسماندهای فضایی" اثری از نویسنده همین مقاله ( شهرام یزدان‌پناه ) ، ۱۳۸۵، انتشارات پژوهشگاه هوافضا
خطر بزرگی که از کنار گوش شاتل فضایی آتلانتیس گذشت!

منبع : دانش فضایی (http://www.spacescience.ir)
نویسنده : . شهرام یزدان‌پناه، پژوهشگر٬ نویسنده و مدرس علوم و فناوری فضایی
صفحه ی اصلی : http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000094

[melika bidabadi]

باسلام به تمامی دوستان
حتما شما هم از اخبار فضایی اخیر ایران با خبر هستید
من که از طرفی خوشحالم برای کسب این افتخار ونو اواری وشکوفایی کشورمون واز طرفی ناراحت برای اینکه روزی این ماهواره ها قرار جز زباله های فضایی بشن
ولی خب شما حساب کنید تا حالا چندین کشور هستند که دارای فناوری پرتاب موشک به فضا هستن اگر قرار باشه هر ساله تعدا بیشتری از کشور ها به این فناوری دست پیدا کنن چی میشه فکر کنم باید شاهد بارش زباله های فضایی باشیم .ای کاش به جای اینه مسئولین ما در پی اغراق باشند وبگوییند ما در حال رقابت فضایی با امریکا هستیم واز انها برتریم.
یه فکر خلا قانه ای برای این زباله های فضایی میکردن وجز کشور تولید کننده ی انها نمیشدن وبه جای اینکه کار چندین سال انها را تکرار کنن ماهوارهای قابل بازیافت می ساختن .
البته فکر کنم با این اوصاف عجیب نیست که ما ساز مان هایی را با عنوان بازیافت زباله های فضایی داشته باشیم.

[پیمان اکبرنیا]

باسلام به تمامی دوستان
حتما شما هم از اخبار فضایی اخیر ایران با خبر هستید
من که از طرفی خوشحالم برای کسب این افتخار ونو اواری وشکوفایی کشورمون واز طرفی ناراحت برای اینکه روزی این ماهواره ها قرار جز زباله های فضایی بشن
ولی خب شما حساب کنید تا حالا چندین کشور هستند که دارای فناوری پرتاب موشک به فضا هستن اگر قرار باشه هر ساله تعدا بیشتری از کشور ها به این فناوری دست پیدا کنن چی میشه فکر کنم باید شاهد بارش زباله های فضایی باشیم .ای کاش به جای اینه مسئولین ما در پی اغراق باشند وبگوییند ما در حال رقابت فضایی با امریکا هستیم واز انها برتریم.
یه فکر خلا قانه ای برای این زباله های فضایی میکردن وجز کشور تولید کننده ی انها نمیشدن وبه جای اینکه کار چندین سال انها را تکرار کنن ماهوارهای قابل بازیافت می ساختن .
البته فکر کنم با این اوصاف عجیب نیست که ما ساز مان هایی را با عنوان بازیافت زباله های فضایی داشته باشیم.

سلام

البته ماهواره هایی که ایران تا به حال به فضا فرستاده، همگی مدارهایی با ارتفاع کم داشتند و به گونه ای طراحی شده اند که پس از ماموریت، در جو میسوزند و از بین میروند. خوشبختانه تا به حال زباله فضایی تولید نکردیم اما در سالهای آینده با پرتاب ماهواره هایی با مدارهای با ارتفاع بالاتر، احتمالا به جمع کشورهای تولید کننده زباله فضایی خواهیم پیوست

[Sunrise]

بعد از فرود موفق کنجکاوی بر سطح مریخ، چیزی که خیلی مهم بود و مورد پرسش و بررسی قرار گرفت وضعیت خاص فرود چنین کاوشگر سنگینی بود ( حدود یک تن وزن! ) و به جهت شرایط خاص جو مریخ و وزن و سایر مسائل مربوط به این کاوشگر ، در سیستم فرود اون از ابزار مختلفی استفاده شده بود مثل چتر مافوق صوت و جت فن ها و طناب ها و ... که همه اونها به ترتیب در مراحل فرود از کاوشگر جدا شدن!

داشتم فکر میکردم که الان این بخش ها به عنوان زباله و پس ماند فضایی در سطح مریخ به جا موندن!

به متن و یا توضیح خاصی که بگه اینها منهدم شدن یا جمع آوری و بازیافت میشن برخورد نکردم و این یعنی نتنها زمین و ماه مدارهای اطرافشون ، بلکه آثار مخرب حضور بشر به مریخ هم رسیده...

آیا برای پاکسازی "رد پای انسان" در سایر سیارات و اقمار منظومه شمسی فکر شده؟ یا قراره در آینده با بحران پسماندهای فضایی هم مواجه بشیم؟

[پیمان اکبرنیا]

بعد از فرود موفق کنجکاوی بر سطح مریخ، چیزی که خیلی مهم بود و مورد پرسش و بررسی قرار گرفت وضعیت خاص فرود چنین کاوشگر سنگینی بود ( حدود یک تن وزن! ) و به جهت شرایط خاص جو مریخ و وزن و سایر مسائل مربوط به این کاوشگر ، در سیستم فرود اون از ابزار مختلفی استفاده شده بود مثل چتر مافوق صوت و جت فن ها و طناب ها و ... که همه اونها به ترتیب در مراحل فرود از کاوشگر جدا شدن!

داشتم فکر میکردم که الان این بخش ها به عنوان زباله و پس ماند فضایی در سطح مریخ به جا موندن!

به متن و یا توضیح خاصی که بگه اینها منهدم شدن یا جمع آوری و بازیافت میشن برخورد نکردم و این یعنی نتنها زمین و ماه مدارهای اطرافشون ، بلکه آثار مخرب حضور بشر به مریخ هم رسیده...

آیا برای پاکسازی "رد پای انسان" در سایر سیارات و اقمار منظومه شمسی فکر شده؟ یا قراره در آینده با بحران پسماندهای فضایی هم مواجه بشیم؟

ما انسانها معمولا می گذاریم مسائل ساده به مشکلات بزرگ تبدیل شوند بعد حلشون می کنیم (دلیلش هم نگاه اقتصادی و سیاسی کوتاه مدت هست). الان هم فکر کنم باید چند هزار سال صبر کنیم تا منظومه شمسی پر از آشغال فضایی بشه بعد به فکر جمع آوری یا بازیافتشون بیفتیم

[mohsen4465]

ای کاش به همون اندازه که بفکر نظافت مریخ بودیم به فکر نظافت جوی آب کوچه و خیابون خودمون هم بودیم! واقعاً برام عجیبه که چنین قطعات ارزشمندی رو زباله بحساب میارید!!!

[Sunrise]

ما انسانها معمولا می گذاریم مسائل ساده به مشکلات بزرگ تبدیل شوند بعد حلشون می کنیم (دلیلش هم نگاه اقتصادی و سیاسی کوتاه مدت هست). الان هم فکر کنم باید چند هزار سال صبر کنیم تا منظومه شمسی پر از آشغال فضایی بشه بعد به فکر جمع آوری یا بازیافتشون بیفتیم

چند هزار سال؟؟؟؟؟؟؟؟؟ نه واقعا
الان مگه چند سال از پرتاب اولین ماهواره ها و یا فضا پیماها به خارج از جو زمین میگذره؟



اين تصوير در يكي از پرتال هاي وابسته به ناسا منتشر شده و زباله هاي فضايي سرگردان در مدارهاي بالايي سطح زمين را نشان ميده! ميبينيد چه فاجعه ي بزرگي در فضا ايجاد كرده ايم؟!؟

من فکر میکنم با توجه به تایم لاین های منتشر شده برای فرستادن بشر به مریخ و سکونت موفقتش و ... لابد یه فکری به حال این بازمانده های تکنولوژی بر مریخ کرده باشن!


----------------------
@ آقا محسن : خب هرچقدر هم ارزشمند باشن وقتی قابل استفاده نیسن بازماند، پسماند و زباله به حساب میان
اتتفاقا خطرات بسیار زیادی هم دارن.... پیشنهاد میکنم یه نگاهی به پست های بالایی بندازید