تصویر روز نجوم- Apod

[Edwin]

Astronomy Picture Of Day

تصویر روز نجوم

سایت ناسا هر روز یکی از زیباترین عکس های نجومی را به همراه توضیحات آن در این لینک قرار می دهد تا علاقه مندان از آن بهره مند گردند. این عکس ها از لینک apod.nasa.gov در دسترس است.

این تاپیک جایگاهی است برای ارائه ی زیباترین عکس های نجومی APOD، توضیحات مربوط به آن ها و بحث و تبادل نظر پیرامون آن ها.

[Saeed Jafari]

سحابی پیپ

3 آذر (23 November)

Image Credit & Copyright: Yuri Beletsky (Las Campanas Observatory, Carnegie Institution for Science)

در سمت شرق ستاره­ی قلب­العقرب، خطوط و نقوش تاریکی به طور نامنظم در میان زمینه­ی شلوغ و پرستاره­ی آسمان، در سمت مرکز کهکشان راه شیری، پراکنده شده­اند. این ابرهای غبارمیان ستاره­ای که همچون پرده­ای پوشاننده­اند، در اوایل قرن 20 توسط ستاره­شناسی به نام بارنارد (E. E. Barnard) فهرست­بندی شده­اند. این ابرهای کیهانی شامل B77 ، B72 ، B59 و B78 است که طرح ضدنورشان به رنگ سیاه در برابر پس­زمینه­ی درخشان و پرستاره دیده می­شود. در اینجا، ظاهر ترکیبی این سحابی­ها، شکل دسته و کاسه­ی یک پیپ را القا می­کند و به همین خاطر این سحابی تیره، به نام "سحابی پیپ" شهرت یافته است. این نمای ژرف و گسترده حاصل نزدیک به 24 ساعت نوردهی است که در آسمان بسیار تاریک بیابان آتاکاما در شیلی ثبت شده است. این منظره، میدان دیدی به وسعت 10 در 10 درجه را در محدوده صورت فلکی مارافسای پوشانده است. سحابی پیپ بخشی از مجموعه­ی ابر تیره­ی مارافسای است که در فاصله حدود 450 سال نوری از ما واقع شده است. هسته­های متراکم از جنس گاز و غبار درون سحابی پیپ در حال درهم فروریختن هستند تا ستارگان جدیدی شکل بگیرند.














http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

آبشارهای ماسه­ای تیره در مریخ

5 آذر (25 November)

Image Credit: HiRISE, MRO, LPL (U. Arizona), NASA

این­ها ممکن است شبیه درختان مریخی به نظر برسند، اما درواقع این­گونه نیست. در این تصویر که توسط مدارگرد اکتشافی مریخ گرفته شده، دسته­هایی از خطوط و رگه­های قهوه­ای رنگ تیره بر روی تل­ماسه­های مریخ دیده می­شوند. این تپه­های شنی مایل به صورتی رنگ از لایه­ای یخ نرم و سبک درحال ذوب پوشیده شده­اند. عکس بالا در آوریل سال 2008 از نزدیکی قطب شمال مریخ گرفته شده است. در آن زمان، با ذوب شدن یخ سبک­ کربن دی­اکسید توسط خورشید بهار، روز به روز بیشتر ماسه­های تیره در لبه­ی داخلی تپه­های شنی مریخ دیده می­شدند. هنگامی که این ماسه­های تیره در نزدیک نوک تپه ایجاد می­شوند، همچون آبشاری به پایین تپه سرازیر می­گردند و رگه­هایی تیره از خود بر روی سطح برجای می­گذارند. این رگه­ها ممکن است در ابتدا همانند درختانی ایستاده در مقابل مناطق روشن­تر به نظر برسد، اما هیچ سایه ای ایجاد نمی­کنند. این تصویر با وسعت حدود یک کیلومتر، این خطوطی که حدود 25 سانتی متر طول دارند را به طور واضح نشان داده است. نمای بسته و نزدیک از بخش­هایی از این عکس، ستون­هایی مواج را آشکار می­کند. این ستون­های مواج نشان می­دهد که حتی در زمان گرفته شدن این عکس نیز شن­ها روان بوده­اند.












http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

رشته های سحابی پرده (حجاب)

6 آذر (26 November)



Image Credit & Copyright: Joaquin Ferreiros

چنین رشته­هایی، تمام آن چیزی هستند که از یک ستاره در کهکشان راه شیری، به صورت قابل رویت باقی می­مانند. ستاره­ای که حدود 9000 سال پیش در یک ابرنواختر منفجر شده، سحابی پرده را، که به حلقه­ی ماکیان نیز مشهور است، برجای گذاشته. در آن زمان، ابر درحال گسترش به احتمال زیاد به درخشانی هلال ماه بوده، و برای مردمی که در سپیده­دم تاریخ ثبت شده زندگی می­کرده­اند، به مدت هفته­ها قابل رویت بوده است. اما امروز، حاصل برجامانده­ی ابرنواختر، کم­رنگ و کم­نور شده و در حال حاضر فقط از طریق یک تلسکوپ کوچک رو به سمت صورت فلکی قو (ماکیان) قابل مشاهده است. با این وجود، سحابی پرده یا حجاب که از این ابرنواختر باقی­مانده، از لحاظ فیزیکی بسیار بزرگ است و به­رغم این­که در فاصله­ی حدود 1400 سال نوری از ما واقع شده، بیش از پنج برابر اندازه­ی ماه کامل را در آسمان پوشش می دهد. در چنین تصاویری از کل سحابی پرده، افراد دقیق احتمالاً می­توانند بسیاری از تک رشته ها را تشخیص دهند. یکی از این رشته­های درخشان که در سمت راست قرار دارد به عنوان "سحابی جاروی جادوگر" مشهور است.












http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

مشتری درخشان در ثور

7 آذر (27 November)

Image Credit & Copyright: Tunç Tezel (TWAN)

آن ستاره­ی درخشانی که اخیراً درست پس از غروب آفتاب دیده­اید، اصلاً ستاره نیست! بلکه مشتری، غول گازی حاکم بر منظومه­ی شمسی ما است. سیاره­ی درخشان مشتری درحال نزدیک شدن به سومین مقابله­ی خود در ماه دسامبر است؛ زمانی که مشتری در آسمان زمین در صورت­فلکی ثور (گاو) و مقابل به خورشید قرار می­گیرد. کاملاً واضح است که مشتری در مرکز این نمای آسمانی، درخشش ستاره­ی زردرنگ الدبران، آلفای ثور، را تحت­الشعاع قرار داده. این چشم­انداز آسمانی که در 14 نوامبر ثبت شده، خوشه­های ستارگان پروین و هیادس را نیز به تصویر کشیده است.این دو خوشه از مناظر آشنای آسمان در زمان نزدیک شدن زمستان در نیم­کره­ی شمالی هستند. با لغزاندن مکان­نمای خود بر روی تصویر می­توانید نام­های اجرام این منظره را ببینید و دو عضو دیگر منظومه­ی شمسی را، که درحال نزدیک شدن به مقابله­شان در ماه دسامبر هستند، تشخیص دهید. سیارک کوچک و کم­نور وستا و سیاره­ی کوتوله­ی سِرِس حدود 10 درجه از مشتری فاصله دارند و در نزدیکی لبه سمت چپ قاب تصویر قرار گرفته­اند. البته شما می توانید فضاپیمای سپیده­دم ناسا را نیز در این میدان دید تصور کنید. سپیده­دم پس از ترک وستا در ماه سپتامبر، اکنون توسط موتور یونی خود به طور پیوسته پیش می­رود تا با مدار سِرِس تطابق یابد. این فضاپیما طبق برنامه ریزی باید در فوریه­ی سال 2015 به مقصد خود برسد.










http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

NGC 1365: مارپیچی باشکوه به همراه یک ابرنواختر

4 آذر (24 November)

Image Credit & Copyright: Martin Pugh

کهکشان مارپیچ میله­ای NGC 1365 حقیقتاً یک جزیره­ی کائنات باشکوه است، که حدوداً 200 هزار سال نوری وسعت دارد. NGC 1365 در فاصله­ی 60 میلیون سال نوری و در سمت صورت­فلکی شمیایی کوره (fornax) قرار گرفته است. این کهکشان یکی از اجزای اصلی خوشه­ی کهکشانی به خوبی مطالعه شده­ی "کوره" است. در این تصویر رنگی دقیق، مناطق فشرده­ی شکل گیری ستارگان در انتهای میله­ی کهکشان و در طول بازوهای مارپیچی آن نشان داده شده، و همچنین جزئیات خطوط غباری که از وسط هسته­ی درخشان کهکشان رد شده اند آشکار شده است. درون هسته یک سیاه­چاله­ی بسیار عظیم نهفته است. ستاره­شناسان بر این باورند که میله­ی برجسته­ی NGC 1365 در تکامل کهکشان، نقشی حیاتی دارد، زیرا این میله گاز و غبار را به درون گرداب زاینده­ی ستارگان می کشد، و در اصل سیاه­چاله­ی مرکزی را با مواد لازم تغذیه می­کند. موقعیت مکانی یک ابرنواختر درخشان که در 27 اکتبر کشف شده، درون NGC 1365 نشان داده شده است. این ابرنواختر نوع Ia که با عنوان SN2012fr در فهرست ثبت شده، حاصل انفجار یک ستاره­ی کوتوله­ی سفید است.














http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

مشتری و آیو

8 آذر (28 November)

Image Credit & Copyright: Alessandro Bianconi

در روز 3 دسامبر (به وقت جهانی) مشتری، بزرگ­ترین سیاره­ی منظومه­ی شمسی، در وضعیت مقابله قرار خواهد گرفت. در این حالت، مشتری با غروب خورشید طلوع می­کند و در آسمان زمین درست مقابل به خورشید و بسیار درخشان است. در نتیجه­ی این آرایش در منظومه­ی شمسی، مشتری تقریباً هرسال به نزدیک­ترین فاصله­ی خود تا زمین می­رسد. بدین ترتیب، این غول گازی در نزدیکی وضعیت مقابله چشم­اندازهای خیره کننده­ای را از جو لایه­لایه و طوفانی و اقمار بزرگ گالیله­ای خود به تلسکوپ­های زمینی عرضه می­کند. به عنوان مثال، این مجموعه از تصاویر دقیق و با وضوح بالا در شب 16/17 نوامبر از جزیره­ی ساردینیا در نزدیکی دولیانُوا در ایتالیا ثبت شده است. جهت شمال در این عکس­ها به سمت بالا است. این تصویر، لکه­ی بزرگ قرمز مشهور مشتری، کمربندهای تیره­ی سیاره و نواحی روشن آن را نشان می­دهد. در این تصویر همچنین، قمر آتشفشانی مشتری، آیو، در حال گذر از مقابل آن دیده می­شود. سایه­ی دایره­ای شکل و تیره­ی آن بر روی سطح بالایی ابرهای مشتری به صورت متوالی از چپ به راست پیش می­رود.










http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

ابَر ماه در برابر میکرو ماه

9 آذر (29 November)

Image Credit & Copyright: Catalin Paduraru

آیا ماه بدر بزرگ، درخشان و زیبای روز چهارشنبه را دیدید؟ این ماه در واقع یک میکروماه یا یک ماه بسیار کوچک بود! در شب چهارشنبه، کوچک­ترین ماه بدر سال 2012 به فاز کامل خود رسید و این تنها در حدود 4 ساعت قبل از رسیدن ماه به نقطه­ی اوج بود؛ نقطه­ای از مدار بیضی شکل ماه که بیش­ترین فاصله را از زمین دارد. البته، در اوایل سال جاری در روز 6 ماه مِی، ابر ماه بدر نیز در نزدیکی حضیض، یعنی نزدیکترین نقطه در مدار خود بود. در این دو پانل از عکس های تلسکوپی گرفته شده از بخارست رومانی، اندازه­ی ظاهری نسبی میکرو ماه در روز 28 نوامبر (در سمت راست)، با ابَر ماه معروف روز 6 ماه مِی مقایسه شده اند. با توجه به فاصله­ی متوسط ​​ حدود 385000 کیلومتری ماه، تفاوت در اندازه­ی ظاهری نشان دهنده­ی تفاوت در فاصله­ی میان اوج و حضیض است که تنها کم­تر از 50 هزار کیلومتر می­باشد. چه مدت باید برای دیدن یک میکرو ماه بدر دیگر صبر کنید؟ تا 16 ژانویه­ی سال 2014، زمانی که فاز کامل ماه ظرف حدود 3 ساعت پس از اوج رخ می دهد.










http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

ابرها در ماکیان

10 آذر (30 November)

Credit & Copyright: Image Data - Bob Caton, Al Howard, Eric Zbinden, Rogelio Bernal Andreo;
Processing - Rogelio Bernal Andreo

ابرهای کیهانی از جنس گاز و غبار در سراسر این تصویر موزاییکی باشکوه کشیده شده­اند. این تصویر میدان دیدی با وسعت 12 در 12 درجه، درون صورت فلکی ماکیان (قو) که در اوج آسمان بال گشوده، را پوشش داده است. در این چشم­انداز آسمانی که حاصل کار گروهی است، ترکیبی از داده­های تصویری باند پهن و باریک در پالت هابل ارائه شده. ستاره­ی ابَرغول درخشان و داغ دِنِب (دمچه­ی ماکیان) نیز در زیر مرکز و نزدیکی لبه­ی سمت چپ این منظره لنگر انداخته است. دِنِب، ستاره­ی آلفای صورت­فلکی ماکیان است. این ستاره در نوک صورتک صلیب شمالی واقع شده، و در اینجا در کنار فضای خلاء تاریکی که به نام کیسه­ی ذغال سنگ شمالی شناخته شده است، دیده می شود. در زیر دنب سحابی­های شناخته شده­ی "آمریکای شمال" و "پلیکان (مرغ ماهیخوار)" قرار گرفته­اند (NGC 7000 و IC 5070). یک ستاره­ی ابَرغول دیگر به نام صدر (گامای ماکیان) در نزدیکی مرکز این زمینه­ی ستارگان و درست در بالای بال­های درخشان سحابی پروانه دیده می­شود. اگر خطی رو به بالا و سمت راست امتداد دهیم، به سحابی فشرده تر "هلال" و در نهایت سحابی "لاله" در نزدیکی بالای قاب تصویر می­رسیم. اکثر این ابرهای کیهانی پیچیده در فاصله­ی حدود 2000 سال نوری از ما قرار دارند، که به همراه خورشید در بازوی جبار (orion) کهکشان راه شیری نهفته­اند.
















http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

عطارد شمالی

11 آذر (1 December)





Credit: NASA / JHU Applied Physics Lab / Carnegie Inst. Washington

به‌نظر می‌رسد که درونی ‌ترین سیاره منظومه‌شمسی، عطارد، مکان مناسب و خوبی برای یک المپیک زمستانی بین سیاره ایی نباشد! اما یافته های اخیر بر اساس داده های رسیده از سفینه مدارگرد عطارد، مسنجر، نشان می دهد که این سیاره حاوی مقادیر قابل توجهی از یخ در مناطقی درون دهانه‌ها در نزدیکی قطب شمال، جایی که به طور دائمی همیشه در سایه قرار دارد، می‌باشد. امکان وجود یخ در این سیاره نزدیک به خورشید، برای سال‌ها سرگرم‌کننده بوده است. مناطق با رادار روشن که بر اساس داده‌های تصاویر مسنجر دراین نقشه با رنگ زرد مشخص شده‌اند، با کف ها و دیواره های دهانه های برخوردی قطب شمال مطابقت دارد. دورتر از قطب مناطق در شمال رو به دیواره های دهانه متمرکز شده است. طیف سنجی نوترونی مسنجر و مدل حرارتی برای دهانه ها موادی را در این مناطق نشان می‌دهد که محتویات هیدروژنی دارند که با یخ آب تقریبا خالص سازگارند و در این مناطقی که دمایشان 173- درجه سانتی‌گراد است به دام افتاده‌اند. در چنین شرایطی مشابه با مناطق سایه دار دائمی در ماه، این طور تصور می‌شود که منابع این یخ در سیاره عطارد، باقی‌مانده هایی از برخوردهای دنباله‌داری باشند.




















http://www.nightsky.ws

[Saeed Jafari]

گگنشاین بر فراز شیلی

12 آذر (2 December)

Image Credit & Copyright: Yuri Beletsky (ESO)

آیا تاریک‌ترین بخش آسمان شب در جهت مخالف خورشید است؟ خیر. درواقع٬ در آسمان­های بسیار تاریک٬ درخش محو و کم­نوری به نام گگنشاین (در آلمانی به معنی نور مخالف) که به ندرت قابل تشخیص است در زاویه­ی ۱۸۰ درجه‌ از خورشید دیده می‌شود. گگنشاین حاصل بازتاب و پراکندگی نور خورشید از ذرات کوچک گرد و غبار میان‌سیاره‌ای است. این ذرات گرد و غبار٬ تراشه‌های میلی‌متری بسیار کوچکی از سیارک‌ها هستند که در مداری در صفحه‌ی دایره‌البروج سیارات درگردش‌اند. تصویر بالا که در اکتبر ۲۰۰۸ گرفته شده، یکی از باشکوه‌ترین تصاویری است که تاکنون از گگنشاین ثبت شده است. در این تصویر با نوردهی ژرف (بلندمدت) از آسمانِ به­شدت تاریکِ رصدخانه‌ی پارانال شیلی٬ نور گگنشاین چنان باوضوح نشان داده شده که حتی درخشش اطراف نیز قابل مشاهده است. درپیش‌زمینه‌ی تصویر٬ تعدادی از تلسکوپ‌های مجموعه‌ی VLT رصدخانه‌ی جنوبی اروپا به چشم می‌آیند، درحالی که در پس‌زمینه‌ی تصویر برخی از اجرام شاخص آسمان ازجمله کهکشان آندرومدا در پایین سمت چپ و خوشه‌ی پروین دقیقاً در بالای افق خودنمایی می‌کنند. تمایز گگنشاین از نور منطقه‌البروجی در زاویه‌ی زیاد بازتاب است. در طول روز نیز، از درون یک هواپیما پدیده‌ی هاله (Glory) که شبیه به گگنشاین است، بر اثر بازتاب نور در هوا یا ابرهای مقابل به خورشید قابل رویت است.














http://www.nightsky.ws