اصول پیمایش در آسمان

[محمدرضا صادقیان]

سلام به دوستان نجومی خودم...
-------------------------------------------
از اسم تاپیک مشخصه که قراره در مورد پیمایش در آسمان صحبت کنیم...
--------------------------------------------
اول از پست هایی که در تاپک پرسش و پاسخ رصدی گذاشته شده ، استفاده میکنیم و در ادامه منتظر صحبت های بقیه دوستان هستیم.
------------------------------------------
موفق باشین...

[Setare KOchOlO]

سلام

آقاي صادقيان ممنون بابت تكميل اين تاپيك ... كمكي خواستين بگين !!!!! درخدمتيم .

[محمدرضا صادقیان]

حرکت رو اضلاع مثلث تابستانی
---------------------------------

اتصال نسر طایر به نسرواقع و امتداد آنها در حدود 2 برابر فاصله شون از هم به سمت شمال ، مارو به ستاره ی آلفا – دب اکبر* میرسونه.
---------------------------------

این بار نسرواقع رو به رِدف وصل میکنیم و دوباره حدود دوبرابر این فاصله رو به سمت شرق امتداد میدیم تا به معروفترین کهکشان آسمون ، یعنی کهکشان آندرومدا ( m31 )** برسیم.
---------------------------------

حالا اگه همین امتداد رو به سمت غرب ادامه بدیم ، در نزدیکیهای افق غربمون به ستاره ی پر نوری می رسیم ،که همون سماک اعزل*** هستش.
---------------------------------

پس با یافتن این ستاره های پرنور ،در شرق و غرب آسمون ، به راحتی بقییه صورفلکی این نواحی رو میتونید بشناسید.
---------------------------------

* : ستاره ی درخشان تر کاسه ملاقه که به همراه ستاره ی کنار اون ، ستاره های پیش قراول رو تشکیل میدن.
---------------------------------

** :

کهکشان آندرومدا یا همان M31 نزدیک‏ترین کهکشان مارپیچی به ما است و با فاصله‏ی 6/2 میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری در آسمان‏های تاریک در ابعاد 4×1 درجه است. تصور چنین کهکشانی حتی برای کسانی که چند بار آن را از درون تلسکوپ خود دیده‏اند کمی دشوار است زیرا زمانی که گفته می‏شود طول آن 4 درجه است؛ یعنی 8 ماه بدر در آن جای می‏گیرد!

---------------------------------

*** : آلفا - سنبله
---------------------------------

نکته مجدد :یادتون باشه که نوار مه آلود راه شیری ، به همراه یافتن مثلث تابستانی ، کلید رمزگشای آسمون ِ تابستون و اوایل پاییز و پیمایش توی اون هستش.
---------------------------------

موفق باشین.

[Helix]

سلام
ممنون از توضیحات خوبتون

ببخشید اگه امکانش هست ، همزمان با توضیحات خوبی که میدین ، نقشه ی اون قسمت از آسمون رو هم بگذارین تا بهتر متوجه بشیم

ممنون

[Mostafa]

خب ... با تشکر از همه دوستانی که این تاپیک را تا این مرحله پیش بردند

از این قسمت به بعد سعی میکنیم اصول اولیه پیمایش در آسمان و انواع مختصات را بررسی کنیم تا به ربان مشترکی درباره اصول پیمایش برسیم .

پس از آن در هر مرحله سعی می کنیم مطالبی را که یاد میگیریم در آسمان هم تمرین کنیم تا مطالب به خوبی قابل درک باشند

انشاا... در پست بعدی با آموزش مختصات سمت - ارتفاع ادامه خواهیم داد

[Setare KOchOlO]

سلام هم آوايي هاي عزيز ... طاعات قبول حق

دراين پست قصد داريم درمورد دستگاه مختصات ارتفاعي يا همون مختصات سمت - ارتفاعي توضيحاتي بديم ... اين دستگاه مختصات بسيار ساده است و ميتونين در اكثر رصد هاي محلي ازش كمك بگيرين .
براي استفاده از اين دستگاه احتياج به 2مولفه داريم : سمت و ارتفاع

اما اين مولفه ها چي هستند ؟؟؟

ارتفاع مشخص كننده ي اينه كه جسم چقدر از افق (= جايي كه آسمان و زمين به هم چسبيدن )بالاتر قرار داره ... و فاصله زاويه اي بين خطوط واصل از ناظر به جسم مورد نظر در كره ي سماوي و از ناظر به افق است ... اين فاصله با درجه مشخص مي كنيم .

مثال : ستاره اي كه در افق قرار داره ارتفاعش = 0 درجه خواهد بود و اگر در سمت الراس ناظر قرارداشته باشه = 90 درجه خواهد داشت .

نكته: ارتفاع عددي بين 0 تا 90+ هستش .

ياد آوري : سمت الراس ناظر نقطه اي فرضي است كه دقيقا بالاي سر ناظر قرارداره .

و اما مفهوم سمت :

سمت هر جسم ، فاصله ي زاويه اي بين دايره ي عمودي جسم با نقطه شمال سماوي است ...
1) دايره ي عمودي هرجسم يك كمان است که سه نقطه سمت الراس، جسم مورد نظر، وافق را به هم متصل می کنه (یعنی دایره ای که بر افق عمود ميشود ).
2) نقطه شمال سماوي مبدا ما خواهد بود ... نقطه شمال آسمون رو پيدا ميكنين و اون نقطه مبدا شما براي سنجش سمت خواهد بود .

حالا فاصله خطي از مبدا به دايره ي عمودي جسم نشون دهنده ي سمت جسم خواهد بود ... جهت سمت از شمال به شرق > جنوب >غرب خواهد بود ... يعني در جهت عقربه هاي ساعت ... عدد سمت از 0 تا 360 درجه هستش .

مثال :‌ ستاره اي كه در نقطه شرق شماس سمتي برابر 90 درجه است ... درجنوب 180 و در غرب 270 درجه است .

اما اين دستگاه ايراداتي داره كه كاربرد شو محدود ميكنه :

اول اينكه :
موقعيت ستارگان در آسمان بسته به چرخش زمين بدور خودش است ... با اين حساب ستاره اي در آسمان ثابت نخواهد بود ... زمين در جهت خلاف عقربه هاي ساعت بدور خودش مي چرخه و ستارگان نيمكره شمالي در جهت عقربه هاي ساعت بدور ستاره قطبي درحال چرخشن ... پس ارتفاع و سمت ستاره بدليل همين گردش همواره در حال تغيير خواهند بود .

دو اينكه :
وقتي بر اساس اين دستگاه مختصات گزارش نويسي مي كنين و براي شخصي در نقطه اي ديگر ارسال مي كنين شخص دوم نميتونه براساس آدرس شما جسم مورد نظر رو پيدا كنه ... چون ستاره اي كه براي شما در ارتفاع كمي باشه ممكنه براي اون شخص وضعيت متفاوتي داشته باشه.

اين دستگاه بيشتر براي استهلال ماه هاي قمري كاربرد داره كه براي منطقه مشخص شده هستش .

*** *** *** *** *** *** *** *** ***

در پست بعد دستگاه مختصات استوايي(=قطبي) رو توضيح ميديم .

پيروز باشين .

[Setare KOchOlO]

سلامي دوياره ...

درپست قبل گفته شد دستگاه مختصات ارتفاعي بدليل چرخش زمين بدور خودش و ثابت نبودن موقعيت ستارگان در آسمان نميتوان در موارد زيادي مورد استفاده قرار بگيرد ... امروز قصد داريم به معرفي دستگاه مختصاتي بپردازيم كه در همه جاي زمين آدرس يكساني از اجرام سماوي به ما بدهد ...دستگاه مختصات استوايي(=قطبي) :

مقدمه چيني :

همون طور كه مي دونيد روي زمين دايره هاي فرضي وجود داره كه با استفاده از اون ميشه براي هر نقطه در زمين يك مختصات تعريف كرد كه منحصر بفرد باشه و با دادن اين مختصات شنونده مكان مورد نظر رو پيدا كنه ...
1) يكي از مؤلفه هاي اين مختصات عرض جغرافيايي هست ... كه هر نقطه بر روي مداراتي به موازات استوا (=دايره فرضي بدور زمين كه به 2 نيمكره ي شمالي و جنوبي تقسيم ميكنه) به ما عرض رو نشان ميدهد.

2) و مؤلفه دوم طول جغرافيايي هستش ... كه هر نقطه روي مداراتي به موازات نصف النهار مبدا نشان دهنده ي طول خواهد بود .

***نصف النهار دايره ي فرضي هستش كه زمين رو به 2 نيمكره ي شرقي و غربي تقسيم ميكنه ... وبدليل يكسان بودن اين مدارات در همه جاي كره زمين نصف النهار مبدا نصف النهاري است كه از شهر گرينويچ لندن ميگذره ... زمين 24 عدد نصف النهار داره ... و زمين هر 15 درجه از مسير گردش بدور خودش را در1ساعت طي ميكنه ***

360 درجه / 24 ساعت برابر با 15 درجه خواهد شد

اما با ياد آوري اين مفاهيم مي خوايم اين نكته رو بيان كنيم كه دقيقا در كره ي آسمان كه مقياس بزرگتر زمين است ميتوان چنين مؤلفه هاي را تعريف كنيم : طول(=بعد) و عرض(=ميل) سماوي .

مفهوم ميل سماوي :
فاصله ي زاويه اي هر نقطه در كره ي آسمان از استواي سماوي(= امتداد استواي زمين تا كره آسمان) مشخص كننده ي ميل است ... ميل ستارگان در نيمكره ي شمالي آسمان از 0 تا +90 ودر نيمكره ي جنوبي تا -90 درجه است... اندازه ي ميل رو بصورت درجه ، دقيقه ي قوسي ،ثانيه ي قوسي بيان ميكنن.

ياد آوري: هر نيم دايره از جمله همين كره ي آسمان شب 180 درجه است ... از افق تا سمت الراس 90 است ... هر درجه به 60 دقيقه تقسيم ميشه (=60 دقيقه ي قوسي) و هر دقيقه به 60 ثانيه تقسيم ميشه (=60 ثانيه ي قوسي)‌ :

1درجه = 60' =3600"
360درجه = 21600' = 1296000"

مفهوم بعد سماوي:
نصف النهار گرينويچ همتايي در آسمان داره كه از نقاط اعتدالين بهاري و پاييزي ميگذرد و فاصله ي زاويه اي هر نقطه در آسمان تا اين نصف النهار نشان دهنده ي بعد هر جسم در آسمان خواهد بود ... اندازه ي بعد براساس ساعت ، دقيقه ،ثانيه بيان ميشود ...

دقيقا همانند زمين نصفالنهار مبدا 0 خواهد بود و از شرق به غرب 15 درجه جلو ميرود ... و هركدام در 1 ساعت طي ميشود .

اما :
1) برخلاف دستگاه مختصات افقي كه هر شخص ميتواند مختصات جرم مورد نظرشو پيدا كنه در استوايي مختصات ها بصورت محاسبه شده در اختيار كاربر قرار ميگيره . چون گفتن مختصات براين اساس اندازه گيري مشكل خواهد بود .

2) دستگاه مختصات استوايي براي همه اجرام سماوي به جز ماه و سيارات كه مجبوريم درزمانهاي مختلف مختصات اون زمان رو بديم ، ثابت است.

*** *** *** *** *** ***

پست بعد مختصات دايرة البروجي

پيروز باشين

[Setare KOchOlO]

سلام به همه دوستان :


در آخر مي خوايم دستگاه مختصات دايرالبوجي رو توضيح بديم ... هرچند اين دستگاه مشابه دستگاه مختصات استوايي(قطبي)است ... اما در معيار سنجش متفاوت خواهد بود ... به دايرالبروج و استواي سماوي محتاجيم .

** همون طور كه ميدونين به مسيرحركت ظاهري خورشيد در آسمان (درمدت 1 سال) دايرالبروج مي گيم ... كه حاصل گردش زمين بدور خودش است ... يعني اگر گردش زمين بدور خورشيد رو تا كره ي سماوي امتداد بديم ، دايره ي بزرگي در آسمان رسم كرديم كه همون داير البروج خواهد بود ... روي اين مسير يكساله 12 تا صورت فلكي قرار داره كه در هر ماه خورشيد در يكي ازآنها قرار خواهد داشت . دايره ي برج ها

** حالا اگر بيايم استواي زمينو تا كره ي سماوي امتداد بديم استواي سماوي خواهيم داشت ...

نكته : از اونجا كه صفحه ي چرخش زمين بدور خورشيد بر استواي خود زمين منطبق نيست ، اين 2 دايره با هم زاويه 23.5 درجه خواهند داشت ...

داير البروج و استواي سماوي با هم در 2نقطه يكديگر رو قطع ميكنن ... كه نقاط اعتدالين هستند ... نقاطي كه در فصول بهار وپاييز فرضا خورشيد در اين نقطه ها خواهد بود ... و آغاز دو فصل است .

پس تا اينجا داير البروج ،استواي سماوي و نقاط اعتدالين را تعريف كرديم ... يعني مقدمات لازم براي مختصات داير البروجي .

عرض داير البروجي :
فاصله ي عمودي هر جسم سماوي تا داير البروج عرض را به ما نشان ميدهد ... يعني كماني كه از جرم مورد نظر به دايرالبروج عمود خواهد شد .

نكته : همين 23.5 درجه باعث اين ميشود كه صفحه دايرالبروج مايل باشد ... درقسمت بالايي دايرالبروج انقلاب تابستاني قرار خواهد داشت ... در اين فصل هم زمين فاصله ي بيشتري تا استواي ساوي دارد ... اين قسمت + دايرالبروج خواهد بود ... و هر جسم در اين بخش از آسمان عرض + دارد ... و همينطور براي علامت - ...

مثال : خورشيد چون روي اين دايره سير ميكنه عرض منفي دارد و ستارگان دب اكبر داراي عرض مثبت هستند ... در عوض ستارگان بزغاله عرض - دارند .


طول دايرالبروجي :
طول كماني بين پاي عمود و نقطه ي اعتدال بهاري قرار ميگيره ، طول دايرالبروجي خواهد بود ...
از جهت غرب به شرق اندازه گيري ميشه و اندازه ي اون عددي بين 0 تا 360 درجه خواهد بود .

مثال: خورشيد درانقلاب تابستاني ، يك ربع از مسير خودشو طي ميكنه پس طولش 90 خواهد بود ... به همين ترتيب در پاييز و زمستان ، 180 و 270 است .

اما :

هر چيزي را بهره كاري ساختند ... اين دستگاه مختصات در تعيين مختصات اجرام منظومه شمسي بيشتر كاربرد خواهد داشت ... چون صفحه ي مداري اين اجرام نزديك دايرالبروج است و زاويه كمي با صفحه مدري زمين درست ميكنن .


*** *** *** ***
پست آخر اين تاپيك : زاويه سنجي در هر موضوع نجومي

[محمدرضا صادقیان]

معذرت جهت تاخیر

آسمون رنگارنگ پاییزی، انگار کلید تموم صورفلکی خودش رو به اسب بالدار* قرار داده که به حق حکمران مقتدری در قلمرو پاییزی هستش.

گردش در آسمون پاییزی به شرط پیدا کردن اسب بالدار بسیار ساده و راحته.

اگه بعداز غروب خورشید به بالای سرتون نگاه کنید،مربع بزرگی رو میبینین که بدون شک ، محوطه ی نسبتا خالی از ستاره در این ناحیه ،نظرتون رو به خودش جلب میکنه.
چهارتا ستاره ی این مربع تقریبا هم قدر هستن که تشکیل بدن اسب بالدار رو میدن.
اگه چهارتا ستاره اصلی فرس اعظم رو توی آسمون پیدا کنین ، بدون شک ، نصف راه رو برای پیمایش در آسمون پاییزی پیموده این. **

---------------------------------

* : فرس اعظم
**:صبر و حوصله یادتون نره...

--------------------------------

بیاین برای شروع نقطه اعتدال بهاری * رو پیدا کنیم :
پرنورترین ستاره مربع ** رو به گامای – فرس اعظم وصل میکنیم و به اندازه خودش ، رو به جنوب ، ادامه میدیم*** تا در صورت فلکی حوت ، به محل تقاطع ِ استوای سماوی و دایرة البروج ، یعنی همون نقطه اعتدال بهاری ، برسیم.

-------------------------------

* : جایی که خورشید با رسیدن به اون ، آغاز سال نو را مژده میدهد.
** : آلفا – آندرومدا
*** : به عبارت دیگه ، ضلع شرقی این مربع.

-------------------------------

حالا امتداد همون اضلاع ، حدود 2 برابر اون به سمت شمال* ، ما رو به پرنورترین ستاره ی ذات الکرسی می رسونه **

-------------------------------

* : خلاف جهتی که در مرحله قبل رفتین
** : حکمران و فرمانروایی که در افق شمال ِ شرقی آسمونتون تکیه زده و زیگزاک یا همون w بزرگ رو در آسمون تشکیل میده.

--------------------------------------------------------------

فعلا تا اینجا / موفق و سربلند باشین.

[محمدرضا صادقیان]

و اما ادامه :

-----------------------------

کوچکترین ضلع این چهارگوش ، در سمت غربی تر آسمون قرار داره
و از دو ستاره ی آلفا و بتای فرس اعظم تشکیل شده.

با امتداد این اضلاع به سمت جنوب ، نخستین ستاره پرنوری که در مسیرتون قرار میگیره ، َفم الحوت* هستش.

و حالا همون اضلاع رو بیش از چهاربرابر اندازشون به سمت شمال ** امتداد بدین تا ستاره ی قطبی رو پیدا کنین.

-----------------------------

* : پرنورترین ستاره ی حوت جنوبی

** : خلاف جهت ِ حرکت قبلی

-----------------------------

به جز چهار ضلع این مربع بزرگ ، قطرهای اون میتونه راهنمای خوبی براتون باشه.برای نمونه :

اگه قطری که کم نورترین ستاره ی چهار ضلعی* رو به بتای اون وصل كنين
و به سمت شمال ِ غرب آسمون ادامه بدیم به نوار راه شیری و صورت فلکی دجاجه میرسیم.

و اگه همون قطر رو به سمت جنوب شرقی ** ادامه بدیم ،
ابتدا به حوت کم فروغ و گسترده ، و سپس قیطُس*** میرسیم.

بقيه پيمايش با فرس اعظم با شما دوستان

-----------------------------

* : فرس اعظم

** : خلاف حرکت در جهت قبلی

*** : در تمدنهای اولیه بین النهرین بهTiamat ((به معنای اژدهای کیهانی)) شناخته میشده. اما در اساطیر کلاسیک ، قیطُس همان هیولای دریایی هستش که زمان رسیدنش به نصف النهار ، 9 آذر میباشد...

-----------------------------

رصد خوبي داشته باشين / با احترام صادقيان

ادامه دارد

[محمدرضا صادقیان]

نوبت به آخرین فصل سال رسید، زمستان.

آسمون زمستون صرف نظر از سرمای اون از بهترین زمان ها برای جستجو اسرار عالم.

اول از هرچیز باید یه راهنما برای آسمون زمستونمون پیدا کنیم،
که با اون بتونیم آسمون رو پیمایش کنیم...

آره درسته کمربند جبار بهترین راهنماست.

با کمی دقت در آسمون زمستون، سه ستاره ی به صف شده نظرتون رو به خودش جلب میکنه.
این سه ستاره کمربند یکی از معروف ترین صور فلکی آسمون یعنی جبار* هستش.

دو ستاره ی درخشان در دو سوی مخالف این کمربند می درخشند که شانه ** و پای*** جبار جای دارن.

------------------------------------------------

* : شکارچی
** : ابط الجوزا
*** : رجل - الجبار

------------------------------------------------

درسته، جبار کلید آسمون زمستون هستش.

همونطور که رو به جبار که بر فراز افق جنوب غربِ آسمون هستش ایستاده اید،
در امتداد ستاره های کمربندش رو به شمال حرکت کنین تا به ستاره ی سرخ رنگ دبران برسين.

دبران، که به چشم قرمزِ گاو* مشهور،سیزدهمین ستاره ی درخشان آسمون هستش.

با پیدا کردن دبران، شما یکی از راس های شش ضلعی معروف زمستون رو یافته اید.

با امتداد بیشتر این خط فرضی به ثریا** میرسیم.
این خوشه ی انگور، زیباترین و یکی از جوان ترین و گسترده ترین خوشه ی باز آسمون هستش.

------------------------------------------------

* : ثور
** : خوشه پروین / خوشه انگور

------------------------------------------------

دوباره به ستاره های کمربند جبار بر میگردیم و این دفعه آن ها رو به سوی جنوب امتداد میدیم
تا شباهنگ باستانی* که درخشان ترین ستاره ی آسمون هستش رو در صورت فلکی کلب اکبر** ملاقات کنیم.
پس يكي ديگه از راس هاي شش ضلعي زمستان رو پيدا كردين.

------------------------------------------------

* : شعرای یمانی
** : سگ بزرگ / این صورت فلکی در افسانه ها سگ وفادار شکارچی هستش.

------------------------------------------------

حالا نوبت پیدا کردن صورت فلکی جوزا هشتس. برای پیدا کردن این صورت فلکی کافیه
تا دو ستاره ی رجل الجبار و ابط الجوزا رو به هم وصل و کمی بیشتر از یک برابر فاصله شون رو به سمت شمال ِ شرق امتداد بدیم
تا یکی از جفت ستاره های جوزا یعنی ستاره ی کاستور* در مقابل چشماتون قرار بگیره.

اينم يكي ديگه از راس هاي اين شش ضلعي.

جفت دیگر این ستاره** با کمی فاصله در کنار ِ اون می درخشه.

------------------------------------------------

* : آلفا – جوزا
** : پلوکس

------------------------------------------------

فعلا تا اینجا رو داشته باشین / موفق و سربلند باشین.