جديد ‌ترين اخبار نجومی

[محمدرضا صادقیان]

سلام...

اين تاپيك جهت اعلام آخرين اخبار مهم نجومي ايجاد شده

لطفآ اخباری که در این تاپیک قرار می دهید ،یا ترجمه خودتان باشد یا اگر از منبع دیگری خبر را استفاده کرده اید ، حتمآ منبع خبر را ذکر کنید

ممنون از تلاش و همراهی همه دوستان

[stargazer]

درست میگن karimisss یکمه. امیدوارم بتونم ببینمش. حتما اثر ارزشمندی از این دو عزیز نجومی هست.

[169]

درسته پنج شنبه یکم است! البته مشکل از خبرشون بود! در خود جدول پخش برنامه های شبکه چهار، برنامه "به دنبال کسوف" پنج شنبه شب ساعت 23:20 به مدت 40 دقیقه پخش می شود!

[stargazer]

تلسکوپ فضایی هابل در آستانه بیست و یکمین سال پرتاب خود تصویر جدیدی را به دوستداران نجوم هدیه کرده است که یک زوج کهکشانی مارپیچ به شکل گل رُز را نشان می دهد.به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان ناسا به مناسبت تولد 21 هابل، چشم این تلسکوپ فضایی را به طرف یک توده کهکشانی دیدنی به نام ARP 273 چرخاندند. به این ترتیب هابل توانست از بزرگترین کهکشان مارپیچ این توده کهکشانی عکسبرداری کند. این کهکشان که UGC 1810 نام دارد به دلیل اینکه جذب نیروی گرانشی کهکشان همسایه با عنوان UGC 1813 قرار گرفته به شکل یک شاخه گل رُز درآمده است.
نقاط آبی رنگی که در بخش فوقانی تصویر دیده می شوند نور ناشی از توده ستارگان جوانی است که در طیف ماوراء بنفش می درخشند.
در کهکشان کوچکتر (UGC 1813) که تقریبا بریده شده است خصوصیات مشخصه ای از یک منطقه تشکیل ستاره ای مشاهده می شود که شاید در اثر فعل و انفعالات گرانشی میان دو کهکشان به وجود آمده است.
در بازوی خارجی این کهکشان، بخشی شبیه به حلقه ظاهر شده است. این ویژگی زمانی دیده می شود که کهکشانها درحال عبور از کنار هم نسبت به یکدیگر فعل و انفعال نشان می دهند.
در بالای سمت راست این تصویر، در بازوهای مارپیچ کهکشان UGC 1810 یک کهکشان مینی مارپیچ دیده می شود.
واضح است که خارجی ترین بازوی مارپیچ زمانی که این کهکشان سوم (مینی مارپیچ) از کنارش عبور می کند خصوصیات آن را تغییر می دهد و با یک بسته بزرگ از ستارگان قدیمی (رنگ مایل به قرمز در یک طرف و نقاط آبی در طرف دیگر) شکل آن را منظم می کند.
جرم کهکشان بزرگتر در زوج کهکشان UGC 1810-UGC 1813 حدود 5 برابر بیشتر از کهکشان کوچکتر است.
توده کهکشانی Arp 273 در صورت فلکی آندرومدا در فاصله حدود 300 میلیون سال نوری از زمین واقع شده است.
براساس گزارش وایرد نیوز، این تصویر در 17 دسامبر 2010 با دوربین "WFC3" هابل گرفته شده است.
تلسکوپ فضایی هابل 24 آوریل 1990 (4 اردیبهشت 1369) توسط شاتل فضایی دیسکاوری به فضا فرستاده شد.
در سال 2009 گروهی از فضانوردان همراه با شاتل آتلانتیس خود را به این تلسکوپ فضایی رساندند و آن را تعمیر کردند.
قرار است در سال 2014 تلسکوپ فضایی جیمز وب جایگزین این تلسکوپ کهنه کار شود.

رز کهکشانی - تصویر جدید هابل

تلسکوپ فضایی هابل که از 21 سال قبل در دنیای نجوم اسطوره آفریده است

منبع: مهر

[Ehsan]

درخش ِ سبز پدیده ای که تو خورشید خیلی خیلی نادر هستش! این کی بوده که از ماه گرفته!:
http://cosmiclog.msnbc.msn.com/_news...s-green-flash-

[Hooman]

فيزيك‌دانان در آخرين نشست انجمن فيزيك آمريكا، عايق‌هاي توپولوژي را معرفي كرده‌اند كه با استفاده از آن‌ها مي‌توان ذراتي را كه فيزيكدانان تاكنون نتوانسته‌اند پيدا كنند، مورد مطالعه قرار داد.

مجيد جويا: پژوهش‌گران، ماده جديدي را كشف كرده‌اند كه با استفاده از آن‌ها مي‌توان ذرات شگفت‌انگيز و غريبي را كه علي‌رغم پيش‌بيني‌ها تاكنون ديده نشد‌اند، شبيه‌سازي كرد.
هفته آخر اسفندماه گذشته و در آستانه گردهمايي انجمن فيزيك امريكا، نتايج اوليه‌اي منتشر شد كه ادعا مي‌كند قطعه به اندازه كافي بزرگي از يك «عايق توپولوژي» ساخته شده تا برخي از پيش‌بيني‌هاي غريب نظريه ميدان كوانتومي را آزمايش كند. نظريه ميدان، بخشي از مكانيك كوانتومي است كه معمولا در فيزيك ذرات استفاده مي‌شود و وجود ذراتي غير معمول را پيش‌بيني مي‌كند كه اگر در مواد بازتوليد شود، مي‌تواند مفيد بودن خود را براي كاربري‌هاي آتي مانند رايانه‌هاي رمزشكن يا اسپين‌ترونيك (مدارهاي الكترونيكي كه به اسپين ذرات و بار آنها وابسته است) به اثبات برساند.
به گزارش نيچر، اكنون لاورنس مولنكامپ؛ فيزيك‌دان دانشگاه ورزبورگ در آلمان؛ بر اين باور است كه توانسته يك عايق توپولوژي را از جنس تلوريد جيوه (HgTe) و آن‌قدر ضخيم بسازد كه بتوان اين نظريه را با آن آزمود.
عايق‌هاي توپولوژي موادي هستند كه در خارج الكترون‌ها را هدايت مي‌كنند، ولي در داخل مانند عايق عمل مي‌كنند. منشا اين خاصيت عجيب نحوه حركت الكترون‌ها در ماده است. الكترون‌ها يك «اسپين» كوانتومي حمل مي‌كنند كه به سمت «بالا» و يا «پايين» است. اسپين در حالت عادي مستقل از حركت الكترون است، ولي در داخل عايق توپولوژي، اسپين الكترون‌ها وابستگي زيادي به نحوه حركت آنها دارد.
«چند جهان» روي يك چيپ
به گفته شوچنگ ژانگ، فيزيك‌دان نظري دانشگاه استنفورد كاليفرنيا، ارتباط بين اسپين وحركت، اين عايق‌ها را به واسطه‌اي خوب براي مدل كردن برخي از فرمولاسيون‌هاي نظريه ميدان كوانتومي تبديل كرده است.
نظريه ميدان كوانتومي در تشريح پديده‌هاي جهان بسيار موفق است، ولي مشخص شده كه اثبات برخي از پيش‌بيني‌هاي آن خيلي سخت است. برخي از فرمولاسيون‌ها ادعا مي‌كنند كه آكسيون‌ها وجود دارند. آكسيون‌ها، ذراتي با برهمكنش ضعيف هستند كه احتمالا نشانگر «ماده تاريك» هستند، موادي كه علي‌رغم اثرات گرانشي آن‌ها تاكنون مشاهده نشده‌اند و تخمين زده مي‌شود كه يك‌چهارم جرم دنيا را تشكيل مي‌دهند. اين نظريه همچنين وجود تك‌قطبي‌هاي مغناطيسي را امكان‌پذير مي‌سازد، ذراتي با ويژگي مغناطيسي كه برخلاف دوقطبي‌هاي معمول، فقط يكي از قطب‌هاي شمال يا جنوب مغناطيسي را دارند و البته تاكنون در طبيعت ديده نشده‌اند.
علي يزداني، فيزيك‌دان دانشگاه پرينستون مي‌گويد: «ما در يك نوع از دنيا زندگي مي‌كنيم، ولي در داخل اين جامدات مي‌توانيد دنياهايي غير عادي را مشاهده كنيد. اين خيلي جالب است. ما در يك نوع دنيا زندگي مي‌كنيم، ولي در داخل اين جامدات شما مي‌توانيد اين دنياهاي غير عادي را خلق كنيد».
اين ذرات شبيه چيزي نخواهند بود كه توسط نظريه ميدان كوانتومي پيشنهاد شده؛ براي مثال، نتايج يكي از تحقيقات ژانگ و همكارانش نشان مي‌دهد كه آكسيون‌ها را مي‌توان به عنوان نوسان‌هاي مغناطيسي در داخل يك عايق توپولوژي در نظر گرفت. ولي اين مقايسه مي‌تواند دانشمندان را به سويي هدايت كند كه به دنبال معادل‌هاي واقعي اين ذرات در جهان بگردند. تاباندن نور قطبيده شده از ميان عايق مي‌تواند علايم نشان دهنده آكسيون‌ها را آشكار كند. اگر آكسيون‌ها واقعا وجود داشته باشند، در آن صورت نشانگر مشابهي بايد در تابش ريزموج زمينه كيهاني (اولين پرتويي كه بعد از مهبانگ در جهان منتشر شد و از آن زمان تاكنون در عالم باقي مانده است) آشكار شود.
برخي از اين ذرات غريب پيشنهادي مي‌توانند استفاده‌هاي عملي هم داشته باشند. پيش‌بيني مي‌شود يك گروه از ذرات پايدار به‌نام فرميون‌هاي ماجورانا را بتوان در كامپيوترهاي كوانتومي استفاده كرد تا اطلاعات را ذخيره كنند.
تلوريد جيوه استفاده شده توسط مولنكامپ، يك عايق توپولوژي شناخته شده است، ولي رفتار عايقي توپولوژي تاكنون تنها در لبه‌هاي نقره‌اي بسيار باريك اين ماده ديده شده است. در نتايج اوليه‌اي كه در جريان گردهمايي ارائه شد، مولنكامپ شواهدي را ارائه كرد كه الكترون‌ها در سطح نمونه 3بعدي به گونه‌اي رفتار مي‌كردند كه انگار در يك عايق توپولوژي قرار دارند. او مي‌گويد: «اگر اين كار كند، ما مي‌توانيم به طور آزمايشگاهي نظريه ميدان كوانتومي را آزمايش كنيم».

منبع : خبرآنلاين

[behnum]

با آماده شدن شاتل‌های فضایی برای رفتن به موزه، مسولان ناسا مرتب کردن انبارهای قطعات یدکی را آغاز کرده‌اند. آنها باید تصمیم بگیرند که با این قطعات به یادماندنی که دیگر کاربردی ندارند، چه کار بکنند!

محمود حاج‌زمان: هم‌زمان با آماده شدن شاتل‌های فضایی برای آغاز بخش دوم زندگی خود به عنوان قطعات موزه‌ای، مسولان ناسا مرتب کردن انبارهای قطعات یدکی آنها را آغاز کرده‌اند. این مسولان باید تصمیم بگیرند که با تمام این خاطرات عزیز که دیگر قابل استفاده نیستند، چه باید بکنند.

به گزارش وایرد، باب شروز از مسولان ارشد ناسا که مسولیت رسیدگی به توزیع قطعات مربوط به شاتل را بر عهده دارد می‌گوید: «این کار مثل این است که مجبور باشید به سرعت آپارتمان خود را تخلیه کنید. شما یک‌سری وسایل دارید که باید با خودتان به آپارتمان جدید ببرید، اما در همین حال چیزهای تازه‌ای را کشف می‌کنید که زیر تخت یا ته کمد داشته‌اید.»

شاتل‌های فضایی قبل از اینکه برای بازدید عموم حاضر شوند، باید یک فرایند طولانی پاک‌سازی را طی کنند. وقتی‌که یک شاتل فرود می‌آید، آغشته به انواع مواد خطرناک است. از آن جمله می‌توان به هیدروژن و اکسیژن مایع به عنوان سوخت شاتل، آمونیاک برای خنک‌سازی شاتل و مواد محترقه تعبیه شده برای منفجر کردن پنجره‌ها به هنگام خروج اضطراری اشاره کرد. تمام این مواد شیمیایی قبل از ارسال شاتل‌ها به موزه باید پاکسازی شود تا در حین بازدید عموم از داخل و بیرون شاتل، خطری را برای آنها به وجود نیاورد.
قطعه دیگری که به دلایل ایمنی برداشته خواهد شد، سیستم کنترل واکنش رفت است، موتور کوچکی که چرخش شاتل را کنترل می‌کند. دماغه شاتل نیز برداشته خواهد شد، قطعات داخلی آن جدا شده، و مجددا دماغه به سر جای اولش بازگردانده می‌شود. استفانی استیلسون که وظیفه آماده‌سازی شاتل‌ها برای بازنشستگی را بر عهده دارد می‌گوید: «شما تغییری را در نمای بیرونی شاتل نخواهید دید، اما درون آن خالی خواهد شد.»
بعضی از قطعات از جمله پنجره‌ها و قطعات متحرک بال برداشته خواهد شد تا مشخص شود که محیط خشن فضا چه بلایی بر سر آنها آورده است. همچنین بازوی رباتیک شاتل فضایی دیسکاوری که توسط آژانس فضایی کانادا ساخته شده، برداشته شده و به این کشور بازگردانده می‌شود. موتورهای اصلی هر سه شاتلی که قرار است به معرض دید عموم گذاشته شوند نیز برداشته خواهد شد. 14 موتور اصلی -شامل سه موتور هر کدام از فضاپیماهای آتلانتیس، دیسکاوری و ایندیور، به همراه پنج موتور یدکی- برای استفاده مجدد در فضاپیماهای آینده کنار گذاشته خواهد شد. به جای آنها جایگزین‌هایی با استفاده از قطعات یدکی ساخته و در اختیار موزه‌ها قرار خواهد گرفت.
استیلسون می‌گوید: «قطعات پروازی واقعی بر روی شاتل‌ها باقی خواهد ماند. ما فقط دل و روده آنها را بیرون می‌کشیم. ما تلاش می‌کنیم تا آنجا که ممکن است آنها را شبیه نمونه‌های پروازی حفظ کنیم. برنامه ما این است که آنها را به نحوی آماده کنیم که گویی همین الان از فضا برگشته‌اند.» این گفته بدان معناست که هیچ رنگ‌آمیزی مجددی انجام نخواهد شد. اگرچه احتمالا قطعات کاشی‌های حرارتی که در حین فرود شاتل از آن جدا شده‌اند، با قطعات یدکی جایگزین خواهند شد.
شاتل در مدرسه
اگر شما بخواهید قطعاتی را برای مدرسه یا موزه شخصی خود تهیه کنید، کافی است که تقاضانامه مربوطه را پر کنید. در تاریخ اکتبر 2009 / مهرماه 1388، ناسا وب‌سایتی را برای پاکسازی انبارهای خود راه‌اندازی کرد و 24 هزار قطعه را در معرض فروش قرار داد. البته مسولان ناسا قول دادند که 3000 قطعه را به مدارس و موزه‌های محلی ایالت متحده هدیه بدهد، و 700 قطعه را نیز به صورت امانت در اختیار موسسات مختلف قرار دهد. در خصوص این قطعات آنها تنها هزینه حمل را دریافت می‌کنند که کمتر از 24 دلار است.
شروز می‌گوید: «اندازه این قطعات بسیار متفاوت است و از یک پاکت غذای فریز شده تا اجسامی به بزرگی یک شبیه‌ساز پرواز را شامل می‌شود. تعداد قطعات موجود بسیار بیشتر از تقاضاها بوده است.»
اما زمانی‌که قطعات فروخته شده (یا نسخه‌های جعلی هوشمندانه) برای فروش روی اینترنت قرار بگیرند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ به گفته شروز این اتفاق هم اکنون نیز رخ داده است. اخیرا نمونه نمایشی شاتل اینترپرایز برای چند روز بر روی سایت eBay قرار گرفته بود، تا اینکه مسولان ارشد ناسا آنها را مجبور کردند این آگهی را بردارند. یک لباس فضایی مربوط به دوره ماموریت فضاپیمای مرکوری که توسط یک نظافتچی به سرقت رفته بود و برای مدت‌ها در یک گاراژ نگهداری می‌شد نیز اخیرا به فروش گذاشته شده است.
به گفته شروز، ناسا از چنین چیزهایی چشم‌پوشی نمی‌کند. وی می‌گوید: «وقتی ما چنین اتفاقاتی را می‌بینیم، واکنش نشان می‌دهیم.» صرف نظر از مسائل گوناگون، ارسال عمده قطعات شاتل به خارج از ایالات متحده به دلایل امنیتی غیرقانونی است. مسولیت حفظ اسرار مهندسی شاتل نیز پس از بازنشستگی آنها به مدیران موزه‌ها واگذار خواهد شد.
استیلسون می‌گوید: «من امیدوارم هر سه محل بازدید از شاتل‌ها تنها به جنبه‌های تکنیکی این فضاپیماها تکیه نکنند، بلکه تلاش کنند تا روح گروهی را که در ماموریت‌های شاتل‌ها و نگهداری از آنها مشارکت داشته‌اند به تصویر بکشند.»

به نقل از خبر آنلاین

[rezash]

کشف متراکم ترین سیاره سنگی که تاکنون شناسایی شده است ستاره شناسان بین المللی دریافتند سیاره فرامنظومه خورشیدی که در سال 2004 کشف شده بود متراکم ترین و چگال ترین سیاره سنگی است که تاکنون شناسایی شده است. به گزارش خبرگزاری مهر، این سیاره که "خرچنگ 55 - e" نام دارد همانند یک "سوپر زمین فوق نامتعارف" و متراکم ترین سیاره سنگی است که تاکنون شناسایی شده است.
نخستین بار در سال 2004 با اطلاعاتی که تلسکوپ کانادایی MOST ارائه کرده بود ساختار شناسایی شد.
اکنون تیمی بین المللی از ستاره شناسان موفق شدند جزئیات این سیاره فرامنظومه خورشیدی "فوق- نامتعارف" را کشف کنند.
قطر این سیاره 60 درصد بزرگتر از قطر زمین است اما 8 برابر عظیم تر و دو برابر متراکم تر از سیاره ما (و تقریبا متراکم تر از سرب) است.
دانشمندان موسسه تکنولوژی ماساچوست (ام. آی. تی)، دانشگاه بریتیش کلمبیا، مرکز فیزیک نجوم اسمیت سونیان و دانشگاه کالیفرنیا در سنت کروز برپایه رصدهای تلکسوپ فضایی کانادایی MOST (تغییرپذیری میکرویی و نوسانات ستارگان) دریافتند که "خرچنگ 55 - e" در فاصله حدود 40 سال نوری از زمین قرار دارد و در اطراف ستاره ای به نام "خرچنگ 55- A" می چرخد و به حدی نزدیک به ستاره خود است که یک سال آن کمتر از 18 ساعت (17 ساعت 41 دقیقه) به طول می انجامد.
دمای سطح این سیاره به بیش از 2 هزار و 700 درجه سانتیگراد می رسد. به سبب گرمای بسیار بالای این سیاره غیرممکن است که در فضای اطراف آن، اتمسفر داشته باشد و به همین علت، این سیاره از نوع سیاراتی نیست که بتوانند پذیرای اشکالی از حیات باشند.

مقایسه دو سیاره زمین و خرچنگ 55 - e

این دانشمندان در خصوص این سیاره توضیح دادند: "خرچنگ 55 - e لابراتواری ایده آل برای آزمایش نظریه های مربوط به تشکیل سیارات، تکامل و زندگی آنها به شمار می رود. درشرایطی که این سیاره حتی با تلسکوپ نیز قابل رویت نیست، ستاره اش در دو ماه آینده در شبهای کاملا تاریک با چشم غیرمسلح نیز رصد می شود."
در روی این سیاره اجسام سه برابر سنگین تر از روی زمین هستند و در طول روز، خورشید 60 برابر بزرگتر و 3 هزار و 600 برابر نورانی تر از روی زمین دیده می شود.

موقعیت سیاره خرچنگ 55 - e در آسمان

اولین سیاره ای که اطراف ستاره "خرچنگ 55- A" کشف شد "b" نام داشت و نخستین بار در سال 1997 رصد شد.
براساس گزارش مدیا ایناف، سپس دو سیاره دیگر این ستاره به نامهای "c" و "d" کشف شدند و سرانجام در سال 2004 سیاره "خرچنگ 55 - e" و در سال 2008 سیاره پنجم به نام f رصد شد.
تمام این پنج سیاره با تکنیک اثر داپلر و یا شناسایی نوسانات حداقل به سبب نیروهای گرانشی کشف شدند.

[rezash]

عبور سیارکی به اندازه یک ساختمان تجاری از نزدیکی زمین سیارکی به اندازه یک ساختمان تجاری روز دوشنبه از فاصله ای نزدیکتر از فاصله ماه تا زمین از کنار سیاره آبی عبور خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری مهر، این سنگ کیهانی از فاصله 17 هزار و 702 کیلومتری از سطح زمین عبور خواهد کرد، فاصله ای 23 برابر نزدیکتر از فاصله ماه تا زمین و نور ایجاد شده توسط آن به اندازه ای خواهد بود که بتوان آن را با استفاده از یک تلسکوپ کوچک مشاهده کرد.
این سیارک روز چهارشنبه توسط تلسکوپ روباتیک نیومکزیکو که وظیفه اسکن آسمان را برای ردیابی چنین خطرهایی به عهده دارد، ردیابی و شناسایی شده است. پس از آن اتحادیه بین المللی نجوم وضعیت هشدار اعلام کرد.
این یافته مورد تایید "پیتر بیرتویستل" قرار گرفت، فردی که تا کنون ده ها سیارک را از رصدخانه اش در انگلستان ردیابی کرده است. سیارک MD 2011 روز دوشنبه از آسمان نیمکره جنوبی عبور خواهد کرد. اخترشناسان مناطقی مانند آمریکای جنوبی می توانند درخشش تند و تیز این سیارک را در آسمان مشاهده کنند.

نقشه مسیر عبور سیارک MD 2011 از کنار زمین

"امیلی بالدوین" متخصص سیارکها می گوید ما از اینکه این سیارک از کنار زمین عبور خواهد کرد اطمینان داریم اما در صورتی که وارد اتمسفر می شد، سیارکی به این ابعاد می توانست گلوله ای درخشان و شعله ور را به وجود آورد که در نتیجه آن چندین شهابسنگ روانه زمین می شدند.
محققان موسسه علوم سیاره ای اعلام کرده اند فاصله این اخترواره در حین عبورش از کنار زمین از فاصله ماهواره های GPS نزدیکترتر خواهد بود. این اخترواره ساعت 1:14 عصر به وقت شرقی 27 ژوئن 2011 از سوی نیمکره شمالی به زمین نزدیک شده و از بالای نیمکره جنوبی و سواحل آنتراکتیکا عبور خواهد کرد.
ابعاد این سیارک در حدود 10 متر تخمین زده شده است. این در حالی است که سیارکهای کوچکتر از 25 متر به سادگی در اتمسفر زمین نابود شده و قدرت ایجاد هیچ نوع تخریب زمینی ندارند.
بر اساس گزارش دیسکاوری، قرار است در تاریخ 8 نوامبر 2011 نیز سیارکی به وسعت 400 متر و به وزن 50 میلیون تن به نام 2055 YU55 وارد مدار ماه شود. این سیارک که از فاصله 323 هزار کیلومتری زمین عبور خواهد کرد، بزرگترین سیارکی خواهد بود که از چنین فاصله نزدیکی از کنار زمین عبور خواهد کرد.

[stargazer]

با اجازه مدیران گرامی من این مطلب رو اینجا قرار میدم چون نمیدونستم کجا باید قرار بدم. تاپیک ماه گرفتگی 25 خرداد 1390 هم پاک شده بود که این مطلب آموزشی- خبری رو داخلش بزارم. پس فعلا میزارم اینجا تا مدیران گرامی هرجا صلاح دیدن انتقالش بدن. ممنون

دانش > نجوم - ماه‌گرفتگی چهارشنبه 25 خرداد 1390 مقارن با شب سیزدهم ماه رجب اتفاق افتاد و برای برخی این سوال پیش آمد که آیا وقوع ماه بدر در شبی غیر از شب چهاردهم ماه قمری، دلیلی بر اشتباه تقویم است؟

امیر حسن‌زاده: ماه در شب های مختلف به شکل‌های مختلفی دیده می‌شود. راز این شکل‌ها در مدار ماه و نحوه نورپردازی خورشید است. با توجه به موقعیت زمین، مدار ماه و جهت پرتوهای خورشید می‌توان متوجه شد که ماه در گردش خود به دور زمین در حالت‌های مختلفی نسبت به ناظر زمینی قرار می‌گیرد. کره ماه نیز همانند سیارات از خود نوری ندارد و نور خورشید را بازتاب می‌کند. در نتیجه در هر لحظه تنها نیمی از سطح آن روشن است. اما چگونگی قرار گرفتن و یا به تعبیر دیگر موقعیت ماه در مدارش باعث می‌شود که ما آن را به حالت‌های مختلفی ببینیم. به طور کلی به این شکل‌ها، اهله ماه گفته می‌شود. برای مشاهده عکس بزرگ، اینجا را کلیک کنید.


هنگامی‌که ماه در مناطقی بین خط واصل زمین و خورشید قرار دارد، سطح نورانی ماه دقیقاً در طرفی است که ما نمی‌توانیم آن را ببینیم. در این حالت اصطلاحاً گفته می‌شود که مقارنه ماه و خورشید یا ماه نو رخ داده است. با گذشت زمان، به تدریج ماه در مدار خود جابجا می‌شود و از دید ناظر زمینی از خورشید فاصله می‌گیرد، به‌طوری که بخش کوچکی از سطح روشن آن رو به ناظر زمینی قرار می‌گیرد. در این حالت می‌توانیم شاهد هلال باریک ماه در افق غربی باشیم. به مرور زمان این هلال ضخیم‌تر شده تا پس از حدود 7 روز، نیمی از سطح روشن آن مقابل ناظر زمینی قرار بگیرد. اصطلاحاً به این حالت ، تربیع اول می‌گویند؛ چراکه ربع مدار خود به دور زمین را طی کرده است.
با گذشت زمان بر بخش روشن ماه افزوده می‌شود، به‌طوری که 3 یا 4 روز پس از حالت تربیع اول شکل ماه به حالتی می‌رسد که آن را تثلیث ( کوژ ) اول می‌نامند. پس از گذشت حدود 14 روز از لحظه مقارنه ، ماه تقریباً در نقطه مقابل خود بر روی مدارش قرار می‌گیرد. در این مرحله عکس حالت اول رخ می‌دهد ، یعنی تمام سطح روشن ماه در مقابل دید ناظر زمینی قرار می‌گیرد. در نتیجه، ماه را به صورت قرصی کامل دیده می‌شود که ماه کامل یا بَدْر خوانده می‌شود. در این زمان ماه نیمی از مدار خود را طی کرده است.
پس از آن تمام مراحل قبلی به صورت معکوس تکرار می‌شود. یعنی پس از ماه کامل، کوژ دوم و سپس تربیع دوم و در نهایت هلال آخر ماه رخ خواهد داد. حدود 1 الی 2 روز نیز طول می‌کشد تا ماه از یک طرف خورشید به طرف دیگر آن تغییر مکان دهد که هلال در این مدت دیده نمی‌شود. به این شب‌ها مَحاق گفته می‌شود.
بدین صورت این چرخه در ماه‌های بعدی نیز تکرار می‌شود. به طور دقیق‌تر، فاصله زمانی بین دو ماه نوی متوالی را دوره هلالی ماه می‌گویند که به طور متوسط 29.53 شبانه‌روز است.
مدار ماه
ماه نیز همانند سیارات منظومه شمسی که در مدارهای بیضی‌شکل به دور خورشید گردش می‌کنند، در مداری بیضوی به دور زمین می‌گردد. در مدارهای بیضوی برخلاف مدارهای دایروی، فاصله جرم گردش‌کننده از جرم مرکزی ثابت نیست و جسم گردنده گاهی در فاصله دورتر از جسم مرکزی و گاهی در فاصله نزدیکتری نسبت به آن قرار دارد.
بنابراین در حرکت به دور زمین، فاصله ماه ثابت نیست و تغییر می‌کند. متوسط شعاع مداری ماه 384,400 کیلومتر و اختلاف حداکثر و حداقل فاصله ماه از زمین حدود 50 هزار کیلومتر است. هنگامی‌که ماه در بیشترین فاصله از کره زمین قرار دارد، اوج ماه اتفاق می‌افتد که فاصله‌اش با زمین حدود 406هزار کیلومتر است. همچنین زمانی که ماه در نزدیک‌ترین فاصله از زمین قرار می‌گیرد، حضیض ماه رخ می‌دهد که فاصله‌اش با زمین برابر 357هزار کیلومتر است. این اختلاف فاصله را می‌توان هم در سرعت جابجایی و هم در اندازه ظاهری ماه در آسمان مشاهده کرد.

اما مدار ماه دستخوش تغییراتی می‌شود که ناشی از تاثیرات زمین و خورشید است. فاصله اوج و حضیض ماه به دلیل اختلالات گرانشی ناشی از خورشید و تاثیرات ناچیز دیگر سیارات متغیر است و به همین دلیل، مقدار فاصله اوج یا حضیض در ماه‌های مختلف ثابت نیست.
طی یک قرن گذشته، کمترین فاصله حضیض در 4 ژانویه 1912 با فاصله 356,375 کیلومتر و بیشترین فاصله اوج در 2 مارس 1984 با فاصله 406,712 کیلومتر اتفاق افتاده است. در بررسی بلندمدت دیگری که در فاصله زمانی 1500 تا 2500 میلادی انجام شده، نزدیک‌ترین حضیض در 1 ژانویه 2257 با فاصله 356,371 کیلومتر و دورترین اوج در 7 ژانویه 2266 با فاصله 406,720 کیلومتر محاسبه شده است.
ماه‌گرفتگی یا خسوف
ماه‌گرفتگی یا خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که زمین بین ماه و خورشید قرار بگیرد. در این حالت سایه زمین بر روی ماه می‌افتد و ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد. از آن‌جاکه مخروط سایه زمین بزرگ است، ماه‌گرفتگی در تمامی مناطقی از زمین که در آنها ماه بالای افق باشد، قابل مشاهده خواهد بود. با این توضیحات و با توجه به شکل می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که ماه‌گرفتگی‌ها زمانی رخ می‌دهند که ماه در حالت کامل (بَدر) خود باشد.
حال سوال این‌جاست که آیا ماه‌گرفتگی همیشه در شب چهاردهم ماه قمری اتفاق می‌افتد؟
همان‌طور که توضیح داده شد، ماه‌گرفتگی در حالت ماه کامل یا بدر اتفاق می‌افتد، ولی این گفته که ماه بدر همیشه در شب چهاردهم ماه قمری اتفاق می‌افتد، صحیح و دقیق نیست. دلیل این مسئله در وضعیت مدار ماه و قوانین کپلر نهفته است.
قوانین کپلر
یوهانس کپلر، دانشمند آلمانی قرن هفدهم، سه قانونِ معروف برای حرکت سیارات به دور خورشید ارائه کرد که امروزه به نام قوانین کپلر معروفند. او در قانون اولش بیان می‌کند که مدار سیارات منظومه شمسی به دورخورشید دایروی نیست، بلکه بیضوی است و خورشید در یکی از کانون های آن قرار دارد. قانون دوم می‌گوید که سیارات در بازه‌های زمانی یکسان، مساحت‌های یکسانی را جاروب می‌کنند و قانون سوم نیز مشخص‌کننده ارتباطی بین دوره تناوب یک سیاره و فاصله‌اش از خورشید است.
یکی از نتایج قانون دوم کپلر این است که در یک مدار بیضوی، هر چه جسمی که در حال گردش به دور جسم دیگر است، به آن نزدیک شود؛ سرعت حرکتش نیز بیشتر می‌شود. در نتیجه می‌توان این‌گونه برداشت کرد که در حرکت ماه به دور زمین، هنگامی‌که ماه در حضیض است، سرعت گردشش بیشتر است و وقتی به اوج می‌رسد، کندتر در مدارش جابجا می‌شود زیرا در حضیض ، ماه به زمین نزدیک‌تر و در اوج از آن دورتر است. به عنوان مثال سرعت حرکت مداری ماه در حضیض km/s 1.08 و در اوج km/s 0.97 است.

بنابراین ممکن است ماه نیمی از مدارش را با سرعت بیشتری طی کند و نیم دیگر را (به دلیل افزایش فاصله‌اش از زمین) با سرعت کمتری طی نماید.
دکتر ایرج ملک‌پور در صفحه 12 کتاب تقویم هجری قمری این مسئله را طی سال‌های 1360 تا 1382 بررسی کرده و نوشته است: «حدود 87 درصد حالت بدر ماه مطابق سیزدهم و چهاردهم و بقیه مطابق دوازدهم و پانزدهم ماه قمری است.»] کتاب تقویم هجری قمری، انتشارات دانش‌نگار، چاپ اول، 1383[
بررسی نگارنده بر روی ماه‌گرفتگی‌های سال‌های اخیر که در ایران قابل مشاهده بوده، نشان می‌دهد که آنها در تاریخ‌های 12 تا 15 ماه قمری نیز رخ داده‌اند.

تطبیق ماه‌گرفتگی‌های سال‌های اخیر با تقویم
ردیف
تاریخ (هجری خورشیدی)
تاریخ(هجری قمری)
1
16-15 اردیبهشت 1383
13-12 صفر 1425
2
7 آبان 1383
13 رمضان 1425
3
16 شهریور 1385
13 شعبان 1427
4
13 اسفند 1385
14 صفر 1428
5
2 اسفند 1386
13 صفر 1429
6
27-26 امرداد 1387
15-14 شعبان 1429
7
10 دی 1388
14 محرم 1431

بنابراین ممکن است ماه بدر یا خسوف در شب چهاردهم اتفاق نیفتد و این گفته که همیشه ماه بدر در شب چهاردهم ماه واقع می‌شود، کلی و عامیانه است.

کد مطلب: 158649
زمان انتشار: چهارشنبه 1 تیر 1390 - 0750
منبع: خبرآنلاین

[رضا طامهری]

محققان نمونه هایی که در طی ماموریت سال ۲۰۰۴ جنسیس بدست امده است را مورد مطالعه قرار دادند و نتایج شگرفی را بدست اورده اند. نتایج این تحقیقات حاکی از ان است که خورشید ما و سیارات درونی منظومه شمسی به گونه ای متفاوت پیدایش یافته اند.
اطلاعات بدست امده، حاکی از وجود تفاوتهایی بین خورشید و سیارات زمین گون در میزان فراوانی ایزوتوپهای اکسیژن و نیتروژن است. این عناصر فراوانی بالایی در منظومه شمسی دارند. گرچه این تفاوت ناچیز است اما میتواند کمک زیادی به کشف نحوه شکل گیری منظومه شمسی بکند.
کوین مک کیگن یکی از اعضای تیم جنسیس میگوید:" ما دریافتیم که زمین ، ماه و همچنین شهاب سنگها و سیارکهای مریخی، دارای فراوانی کمتری o16 و همچنین N14 نسبت به خورشید هستند. این یافته ها نشان میدهد که ما از همان سحابی که خورشید از ان متولد شده، پیدایش نیافته ایم.
اتمسفر زمین دارای سه نوع مختلف از اتم اکسیژن است. نزدیک۱۰۰% از اکسیژن زمین را O16 تشکیل میدهد که مقادیری اندک از ایزوتوپهای دیگر اکسیژن نیز شامل O17 و O18 در جو زمین وجود دارند. تحقیقات و مطالعات روی نمونه های بدست امده از جنسیس نشان میدهد که خورشید نسبت به زمین از فراوانی o16 بیشتری برخوردار است، این
نکته در مورد نیتروژن نیز صادق است. مقدار فراوانی N14 ،که تقریبا ۱۰۰% نیتروژن زمین را تکشیل میدهد در خورشید و همچنین مشتری، بیشتر از زمین است.
این یافته ها نشان میدهد که تعدادی از اجرام منظومه شمسی از جمله سیارات زمین گون، شهاب سنکها و دنباله دارها، تفاوتی غیرقابل چشم پوشی با ترکیبات اولیه سحابی خورشیدی دارند که منظومه شمسی از ان پیدایش یافته است. محققان میگویند چنین ناهماهنگی میتواند دید ما را نسبت به پیدایش منظومه شمسی متحول کند.
منبع: sciencedaily