پرسش و پاسخ رصدی

[شايان سليم شهشهانى]

با سلام

اين تاپيك برای مطرح نمودن سوالات مربوط به نجوم رصدی ایجاد شده است. می توانید سوالات خود را مطرح نموده و با کمک اساتید و سایر دوستان عزیز به جواب خود برسید.

موفق باشيد

[پیام بهرام پور]

سوال جناب شهشهانی:

نور منطقه البروجي چيست؟
چگونه بوجود مي ايد؟
چرا قبل از غروب خورشيد نور منطقه البروجي نداريم؟
ايا همان صبح كاذب است؟
ايا شدت اين نور در فصول مختلف متفاوت است؟ اگر بله ، چقدر؟
ايا نشاني (مثل "قدر") براي سنجش شدت اين نور وجود دارد؟
(مثل سؤال هاي امتحاني شد :دي)
با تشكر

شایان جان سوال شما خیلی طولانی هست!
من فقط توضیح کوتاهی در مورد نور منطقه البروجی بدم:
منطقه البروج درواقع محدوده ای از اسمان است که مسیر ظاهری سیارات در اسمان است که اندازه ی آن از دایره البروج بزرگتر است. (درواقع مساحتی در اطراف دایره البروج است)
در کمربند سیارات (و کلاً غبار دیسک منظومه ی شمسی) اجرام ریز و درشتی وجود دارد که نور خورشید قبل از طلوع خورشید آن را روشن می کند و روشنایی بسیار خفیفی دیده می شود که در مناطق بسیار مساعد قابل مشاهد خواهد بود.
سوالات دیگر هم ان شاا... دوستان دیگر پاسخ می دهند

[Panahandeh]

برای کسب اطلاعات بیشتر به کتاب های مرجع نجومی و شماره های june, july 2009 مجله ی sky & telescope مراجعه کنید.

شماره های قبل مجله ی های Astronomy, Sky & telescope, ... در بسیاری از مجله فروشی های معتبر، میدان ونک و میدان ولیعصر موجوده.

اگر هم موفق به تهیه ی مجلات نشدید در سایت های داخلی و خارجی (بیشتر خارجی) دنبال موضوعی که در موردش بحث کردیم بگردید مطمئناً به نتیجه می رسید.

[ستاره بنیادی]

میشه یه منبع درباره ی محاسبات عددی قمر در صورت های فلکی بهم معرفی کنید. یه منبعی که بشه ازش به عنوان رفرنس استفاده کرد.

[پیام بهرام پور]

میشه یه منبع درباره ی محاسبات عددی قمر در صورت های فلکی بهم معرفی کنید. یه منبعی که بشه ازش به عنوان رفرنس استفاده کرد.

من فکر کنم منظور شما این باشد که بتوانیم محاسبه کنیم که ماه در هر زمان در کدام صورت فلکی قرار دارد.
برای این موضوع نیازی به منبع خاصی ندارید فقط باید بتوانید محاسبه کنید که میل ماه چقدر است و بعد آن چقدر
بعد از ان باید جای آن را در آسمان پیدا کنید.
برای دسترسی به دانش های مورد نیاز برای این محاسبات می توانید از کتاب خودم (الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک جلد اول) در فصل اول که نجوم کروی است استفاده کنید
اما اگر بخواهید با جزئیات بیشتر (و البته مسائل سخت تر) به این موضوع بپردازید می توانید از کتاب نجوم کروی نوشته ی اسمارت استفاده کنید

[ستاره بنیادی]

مرسی آقای بهرام پور

راستش من تازگی یه کتاب نصاب الصبیان دستم رسیده که یه سری اطلاعات نجومی هم داره ، مثلا از روی اینکه امروز چندم ماه و چندم برجه یه سری اطلاعات می ده ، البته تاکید می کنه که دقیق دقیق نیست ولی خوب واسم جالب بود می خوام بدونم این اطلاعات تا چه حد به واقعیت نزدیکه

[پیام بهرام پور]

مرسی آقای بهرام پور

راستش من تازگی یه کتاب نصاب الصبیان دستم رسیده که یه سری اطلاعات نجومی هم داره ، مثلا از روی اینکه امروز چندم ماه و چندم برجه یه سری اطلاعات می ده ، البته تاکید می کنه که دقیق دقیق نیست ولی خوب واسم جالب بود می خوام بدونم این اطلاعات تا چه حد به واقعیت نزدیکه

عذر می خوام خانم ستاره ی بنیادی
در مورد این کتاب ممکن است که توضیح مختصری ارائه فرمایید؟

[Panahandeh]

این كتاب یكی از قدیمترین فرهنگهای منظوم و از كهنترین مجموعه‌های لغت عربی به فارسی است. نصاب از همان زمان مؤلف (متوفی 640 ه ق) و در مدت ششصد و پنجاه سال (از اواسط قرن هفتم تا اوایل قرن چهاردهم) در كشورهای ایران، هندوستان و آسیای صغیر، یا در هر جا كه زبان فارسی نفوذ داشته، به عنوان كتاب درسی خوانده می‌شده است. تعداد ابیات آن در مقدمه اغلب نسخ خطی و چاپی دویست و بیست قلمداد شده، در حالی كه شمار ابیات در اغلب آنها از این عدد افزون است و در برخی از نسخه‌های چاپی به ششصد و پنجاه نیز می‌رسد؛ ولی، به دلایلی كه مصحح در پیشگفتار اشاره كرده است، شماره ابیات نصاب فراهی فقط دویست بیت بوده است. مصحح در این كتاب سعی كرده است تا متن اصلی نصاب را از روی قدیمترین نسخ موجود، یعنی نسخه موجود در كتابخانه ملی ملك تهران به شماره 474 و نسخه نخجوانی، به دست دهد. علاوه بر دو نسخه مذكور، از نسخ چاپی و خطی دیگری نیز مانند نسخه كاویانی چاپ برلین، نسخه دهخدا (خطی)، نسخه ادیب، چاپ سربی تبریز (نطاق) نصاب متعلم (شرح نصاب، خطی)، شرح ابن امیرالحاج برنصاب، شرح دشت بیاضی برنصاب، رافع‌النصاب، دافع‌الحجاب استفاده كرده است. نحوه تنظیم این كتاب به این صورت است كه اگر كلمات و معنی آنها به ترتیب و پشت سر هم در وزن گنجیده، بدون هیچ كلمه اضافی آنها را منظوم ساخته است، مانند « : ران، : پاشنه، : پای» كه ران معنی فخذ، پاشنه معنی عقب و پای معنی رجل است؛ برای پر كردن وزن حروف ربط و فعل ربطی و گاهی افعال و كلمات دیگر بر شكل فوق افزوده است، مثلاً برای حرف ربط « : دوزخ و نار: آتش، ولی كه : بهشت، آخرت: آن سرای» كه «و، ولی، كه» برای پر كردن وزن آمده است. برای فعل ربطی: « له است و الله و رحمان: خدای»، برای افعال و كلماتی دیگر: « لیل است و هادی توگو رهنمای»: در مواردی لغت و معنی به صورت پرسش و پاسخ است، مانند « : لب، چه؟ زبان، : دهان»؛ گاهی دو یا چند كلمه هم‌معنی را پشت سر هم آورده و با یك كلمه فارسی یا عربی مصطلح در فارسی معنی كرده است، مانند «ید و جارحه: دست، : نای»؛ در مواردی لغت و معنی به صورت لف و نشر مرتب آمده است، به این ترتیب كه ابتدا دو كلمه پشت سر هم و بعد دو كلمه معنی آنها، به طوری كه كلمه سوم معنی اولی و كلمه چهارم معنی دومی است، مانند « و : مس و روی، ...» كه مس معنی نحاس و روی معنی صفر است؛ در مواردی برای كلمه دو معنی آورده است، مانند « : و بود، : داماد ...»؛ مفهوم كلمه در طی جمله بیان می‌شود، مانند «سوار: و چو پای را » یعنی پای و رنجن خلخال باشد؛ در آخر نصاب برخی آگاهیهای تاریخی، نجومی، دینی، پزشكی و جز آنها به نظم در آمده است، مانند نام همسران پیغمبر (ص)، اسامی عشره مبشره، نام ماههای فارسی، نام برخی دردها و غیره. برای آسان خواندن متن در انتهای پیشگفتار توضیحاتی درباره علایم نشانه‌گذاری آورده شده است.

[ستاره بنیادی]

کتاب نصابی که به دست من رسیده ، احتمالا یکی از تصحیح های خوب و مفیده.

راستش داستان از این قراره که برای یه سری جلسات ، به دنبال به تصحیح خوب از نصاب بودم که تصحیح آقای حسن زاده ی آملی رو دیدم.

در مورد تصحیح نصاب ایشون چیزی نشنیده بودم . ولی تصحیح کلیله و دمنه ای که از ایشون دارم بی تردید یکی از بهترین تصحیح ها و تعلیقاته.

احتمال می دم که نصاب ایشون هم اینطور باشه ولی هنوز اطلاعاتم برای قضاوت کمه. این تصحیح 220 بیت شعر خود کتاب و تعدادی اشعار ملحقه است چاپ هجدهم آن مربوط به سال 84 هست و چاپ اول آن 1333.

تا اینجایی که من تحقیق کرده ام یکی از بهترین تصحیح های لغوی و اصطلاحی را داراست ( البته منظورم از تحقیق ، اظهار نظر شخصی بر اثر قیاس نیست اظهار نظر قیاسی اساتید دانشگاه علامه است)

نکته جالب برای من حواشی و اطلاعات درس 44 کتاب است.

نام سیاره شد چو شهد عسل

بزبان عرب چنین منحل

.
.
.
در فلک هفت کوکب سیار

آفریده خدای عرومجل

قمر است و عطارد و زهره

شمس و مریخ و مشتری و زحل

.
.
حمل و عقرب است با بهرام

قوس و حوت است مشتری را رام

ثور و میزان چه خانه زهره است

مر زحل را است جدی و دلو مقام

تیر جوزا و خوشه منه سرطان

خانه ی آفتاب شیر مدام

[ستاره بنیادی]

. . . بودن قمر ، هر روز در برجی از بروج دوازدهگانه از روی این قاعده به دست می آید ( پس به هر پنج از آن خانه ی شمس / گیر برجی و جای مه میدان)

بیانش آن است که آنچه از ماه شد یعنی هر چند روزی که از ماه قمری رفته مثنی کن یعنی دوبرابرش نماو سپس عدد پنج بر آن افزون کن و حاصل را پنج پنج طرح بنما. ( منظورشون تقسیم متوالیه)

سپس بودن خورشید را در هر برجی به دست آور به این ترتیب که اولش را از برج حمل حساب نموده و حمل مطابق فروردین باستانی است و ثور با اردیبهشت و به همین ترتیب. ( برای به ذست آوردن بودن شمس در چه برجی طریق خاصی است که در کتب هیئت و زیجات مبرهن است) .

حالا مطابق هر چند تا از پنج پنج طرح شده از برج شمس پیش می رویم ( همان تقسیم ها ) پس اگر پنج های طرح شده عدد زائدی بوده باشد آن را برج دیگری به حساب می آوریم و بر آن مقدار طرح شده می افزاییم

در هر دو صورت آن برج آخری برجی است که قمر در اوست.