انسان وفضا

فضا، اين کلمه ساده قرن ها است که ذهن بشر کنجکاو را به خود مشغول داشته است. ژرفاي بي همتاي آسمانها دريچه اي است به روي فضايي که بشر را از دوراني که گامهاي اوليه اش را روي کره خاکي زمين برداشت به خود مشغول داشته است.
زماني که انسان عبور ستاره ها از مقابل چشمان حيرت زده اش را تماشا مي کرد در فکر دستيابي به اين شب چراغهاي گنبد نيلي بود و اين آرزويي است که هنوز هم دل و هوش انسان را به خود مشغول داشته است. زماني دورکه انسان در دوران مه آلود اسطوره هايش گام بر مي داشت خدايانش را در اين مقدس ترين و پاک ترين موجوديتي که در اطراف خود مي ديد مسکن داد و زماني بعد معابدش را چون کوههايي استوار براي دسترسي به آسمان در گوشه و کنارسياره ما پرا کند و آنگاه که عصر خرد فرا رسيد آسمان و دنياي ستاره ها نخستين موضوعي بود که ذهن انسان را به خود مشغول داشت. اينک زمان طولاني از آن هنگام گذشته است بيش از 100 سال است که انسان توانست قدم از سطح زمين بلند کند و هواپيماهاي موتور دار آسمان را عرصه پرواز خود کردند اما فضا هنوز گنجينه اي است براي کاوش. 49 سال پيش در 4 اکتبر 1957 سرانجام طلسم ورود به فضا شکست و اسپوتنيک قدم به فضا گذاشت. صداي بيپهاي ساده اسپوتنيک چون ضربان قلب کودکي که تازه متولد شده است آغاز عصر جديد را در زندگي انسان نويد داد. عصري که ما در آن زندگي مي کنيم عصر فضا است.از 4 اکتبر 1957تا امروز حتي نيم قرن هم سپري نشده است. اما افق ديد بشر به لطف فعاليتهاي فضايي هزاران سال رشد پيدا کرده است. امروز حتي دور افتاده ترين نقاط جهان هم از مواهبي که عصر و فناوري فضايي براي آنها به ارمغان آورده است بهره مي برند. فضا اگرچه هنوز کالايي لوکس و تشريفاتي براي بسياري از مردم به شمار مي رود اما توانسته است ضرورت وجود خود را به همگان اثبات کند. زماني بيش از يک قرن پيش و پيش از آنکه عصر فضا آغاز شود تسيلفکي ، معلم ساده اي که در نقطه اي دور افتاده در روسيه با گوشي سنگين ، به تحقيق در زمينه سفر به فضا مي پرداخت نخستين طرح هاي بلند پروازانه سفر به فضا را ارايه داد اما هيچ کس در آن زمان او را جدي نگرفت و شايد خود او هم تصور نمي کرد يک قرن بعد بسياري از مردم جهان به حرف او ايمان آورده باشند که «زمين اگرچه گاهواره تمدن انسان است ، اما هيچ کودکي را نمي توان براي هميشه در گهواره نگاه داشت.»
تلاشهاي عصر فضا اگر چه در آلمان و در طي جنگ جهاني با اختراع موشکهاي V2 وارد مرحله اي عملي شد اما تا زماني که برندگان جنگ و به خصوص شوروي و امريکا غنايم ارزشمند جنگ و از جمله موشکهاي V2 و دهها جعبه از اسناد تحقيقات هوايي و پرتابه هاي آلماني و مهمتر از آن دانشمندان آلمان را بين خود تقسيم نکردند عصر فضا آغاز نشد. تنها بعد از آن بود که از يک سو تلاشهاي فون براون در امريکا و رقيبان سرخ او جواب داد و 5اکتبر 1957 سرانجام نخستين سازه دست بشر در مدار زمين قرار رفت. «اسپوتنيک ±يک ماهواره کوچک بود که يک فرستنده راديويي در آن جاسازي شده بود و با ارسال آن به فضا ضربان عصر فضا با صداي ممتد پالسهاي راديويي اسپوتنيک 1 به شمارش افتاد. در ابتدا امريکايي ها هم باور نمي کردند رقيبان مخفي کار آنها به چنين موفقيتي دست يافته باشند اما زماني که پالسهاي راديويي را شنيدند نتوانستند آن را انکار کنند. چندي بعد روسها اسپوتنيک 2 را به مدار زمين فرستادند و درون اين کپسول سنگين و بزرگ نخستين موجود زميني را راهي فضا کردند تا نشان دهند چه علاقه اي به سفرهاي انساني به فضا دارند. آنها سگي به نام لايکا را با اسپوتنيک 2 راهي مدار کردند و ضربان قلب او نشان داد که مي توان موجودات زنده و از جمله انسان را عازم مدار زمين کرد.
اولين برد براي روسها به دست آمده بود و اين نخستين برگ برنده روسها بود و تا زماني که امريکايي ها در دهه 70قدم بر سطح نخستين جرم فرا زميني نگذاشتند نوار پيروزي روسها ادامه داشت و همواره امريکايي ها يک گام عقب تر گام بر مي داشتند. پس از لشکري از موجودات زنده ، يوري گاگارين نخستين انساني شد که به مدار زمين سفر کرد و درهاي آسمان را به روي انسان گشود اندکي بعد نخستين بانوي فضانورد(والنتين ترشکوا) به مدار رفت و در پس آن سفرهاي چند نفره به مدار زمين ، عمليات موفق الحاق در مدار و دهها مورد ديگر از موفقيتها حاصل کار روسها بود. اگرچه روسها گوي رقبت را حتي در حوزه سفرهاي روباتيک هم برده بودند و توانستند نخستين فضا پيماها را به مدار مريخ ، سطح زهره و مدار ماه و ساير نقاط منظومه روانه کنند اما رقيب آنها که شکستي سنگين را در اوج دوره جنگ سرد تجربه مي کرد حاضر شد تن به هزينه اي غير قابل باور بدهد و پروژه عظيم آپولو را آغاز کند. پروژه اي که در پي پروژه موشکي جميني آغاز شد و اگرچه در اولين پرواز خود 3فضا نورد را قرباني خود کرد اما سرانجام در برنامه آپولو 11 به موفقيت رسيد و نيل آرمسترانگ نخستين انساني شد که قدم بر ماه گذاشت تا براي نخستين بار انسان بتواند بر خاکي غير از خاک زمين قدم بگذارد. اما اين همه موفقيت در پايان پرواز آپولو 17 به پايان رسيد و عصر جديدي با تغيير در جغرافياي سياسي جهان آغاز شد. در دوره جديد برنامه فضايي شورويها که ايستگاه فضايي مير را در مدار زمين داشتند با بحران بودجه مواجه شد و در عوض امريکاييها قدم به عرصه جديدي گذاشتند و آن محدود کردن برنامه سفرهاي سرنشين دار به مدار زمين با کمک ابزاري پيشرو مانند شاتل هاي فضايي بود و در عين حال کمک به برنامه ايستگاههاي فضايي مداري. اين طرح در ابتدا با کمک ناسا به طرح ايستگاه فضايي مير و سپس تشکيل کنسرسيومي بين المللي براي ساخت ايستگاه فضايي بين المللي بود که درصد بالايي از آن بر عهده امريکاييها بود. بدين ترتيب پس از سقوط کنترل شده مير و پايان خدمات آن ، ايستگاه فضاي بين المللي يا آزادي آزمايشگاهي مداري براي انسان شد تا با بررسي اثرات زندگي طولاني مدت در مدار زمين خود را براي ماجراجويي هاي بيشتر آماده کند.
در همين هنگام تمرکز اصلي به شناسايي محل اقامات ما د رميان فضا و منظومه خودمان گسترش پيدا کرد دهها طرح روباتيک ديد انسان را از محل زندگيش دگرگون ساختند. اينک پيشگامان روباتيک انسان (ويجرها) قدم از مرزهاي منظومه شمسي بيرون گذاشته اند و کاوشگرهاي روباتيک بر سطح و بر فراز سطح در حال کاوش سياره سرخ هستند و در هرگوشه منظومه شمسي از مشتري گرفته تا زحل و زهره و ماه و خورشيد طرح هاي کاوش فراواني در حال انجام است. طرح هايي که به منظومه خودي پايبند نمانده و با کمک ابزاري چون تلسکوپ فضايي هابل توانسته است تا مرزهاي دور کهکشانهاي دور دست و تا آغازين روزهاي انفجار بزرگ پيش رود و همه اينها در کنار هم توانسته است افق جديدي از مفهوم زندگي را پيش روي ما بگشايد. اينک انسان در جايگاهي ايستاده است که مي تواند از منظر علم به سوالاتي پاسخ دهد که قرنها ذهن او را به خود مشغول داشته است. اما تمام اين ها يک روي سکه پيرفتهاي فضايي است.
تحقيقاتي که با هزينه هاي به ظاهر سرسام آور براي پيشرفت علوم فضايي صورت مي گيرد هدف مهم تري را دنبال مي کند و آن بالا بردن سطح زندگي روي زمين است منظور کاربردهاي متنوع صنايع حاصل از اکتشافات فضايي در زندگي روزمره ما مانند کاربردهايي که تفلون ها دارند نيست (اگرچه اين بخشي از ماجرا است) بلکه مهمتر از آن صنايع فضايي توانسته و در آينده بيشتر خواهد توانست روش زندگي ما را در سياره دگرگون کند و از ما در برابر طبيعت (و از طبيعت در برابر ما) محافظت کند.
امروزه به لطف ارتباطات ماهوارهاي که 60 سال پيش تنها در انديشه هاي بلند پروازانه افرادي چون سر آرتور سي کلارک مي توانست مجال ظهور يابدجهان به معني واقعي خود به دهکده اي کوچک تبديل گشته است. ماهواره هاي مخابراتي امروزه ارتباطات اينترنتي ، راديو- تلويزيوني و مخابراتي ما را فراهم آورده است تا به کمک آنها همه مردم به منابع اطلاعاتي بيشتري دسترسي داشته باشندو امکانات آموزشي مناسب تري در اختيار جمع بزرگتري از مردم قرار گيرد. حتي در کشورهاي کمتر توسعه يافته هم امروزه نمي توان رشد پديده اي مانند اينترنت يا ارتباطات مخابراتي را انکار کرد.از سوي ديگر مجموعه اي از ماهواره هاي سنجش از دور چون چشماني هميشه بيدار به تماشاي زمين مشغولند. اين ماهواره ها در رده هاي گوناگوني از نظر کاربري طبقه بندي مي شوند. مثلا سيستم GPS يا موقعيت يابي جهاني امروزه به ابزاري کار آمد تبديل شده تا نه تنها مسافران سفرهاي دريايي و هوايي را از گم شدن نجات دهد بلکه حتي به کمک رانندگي درون شهرها آمده و مسيرهاي کم ترافيک را به مردم نشان مي دهد و حتي در سفرهاي تفريحي راهنماي مسافراني است که راه خود را گم نکنند.
سيستم هاي کاوش زمين از فراسوي مدار زمين به جستجوي معادن و منابع زير زميني مختلف مي پردازند و به دولتها اجازه مي دهند تا به جاي صرف هزينه هاي کلان جستجوي منابع معدني به راحتي محل آنها را پيدا کنند و در پيشرفت سطح اقتصادي کشورشان موثر باشند. ماهواره هاي هواشناسي به پيش بيني وضعيت آب و هواي زمين مشغولند و به کمک آن نه تنها سيل و طوفانهاي مهيب را پيش بيني مي کنند تا جان هزاران نفر در امان بمانند بلکه با پيش بيني اين رفتارها کشاورزان را ياري مي دهند تا محصولاتشان دچار خشکسالي يا سيل زدگي نشود و اين تازه اول راه است. از زماني که سونامي فاجعه بار آسياي جنوب شرقي رخ داد سيستمهاي هشدار دهنده در اين خصوص فعال شده اند تا از طريق ماهواره هرچه سريعتر اين چنين رويدادهايي را پيش بيني و اعلام نمايند تا خسارتها به حداقل کاهش يابد.
حتي در موردي مانند زلزله نيز ماهواره ها بيکار ننشسته اند و اميدوارند بتوانند هرچه بيشتر در پيش بيني اين بلاي طبيعي کمک کنند و از سوي ديگر رديابي گونه هاي کمياب يا فرايند نابودي منابع طبيعي از ديگر دستاوردهاي اين موضوع است. حتي عرصه سلامت و پزشکي هم دستخوش اين تغيير شده است و امروزه مفهومي به نام پزشکي فضايي مطرح شده است تا بتواند خدمات پزشکي را در فواصل دورتر ارايه دهد و اين تازه آغاز راه است....
با توجه به چنين اهميت بالايي است که همه کشورها بر اساس توصيه سازمان ملل متحد مي کوشند تا هفته اي را که با سالگرد پرتاب اسپوتنيک آغاز مي شود به نام هفته فضا گرامي دارند. اين رويداد در همه کشورهاي جهان با هدف آشنايي مردم و به ويزه نسل جوان با مفهوم فضا برگزار مي شود و هدف اصلي آن ترويج فضا است تا بتواند علاقه اي در بين مردم ايجاد کند و از بين آنها محققان آينده را پرورش دهد و از سوي ديگر مردم را با ضرورت سرمايه گذاري در حوزه فضا آشنا سازد.
کشورهاي اسلامي در اين بين تصميم گرفته اند در سالهايي که اين هفته با ماه مبارک رمضان همراه است با اندکي تاخير اين هفته را برگزار نمايند لذا امسال اين هفته در فاصله زماني 15 تا 21 آبان برگزار خواهد شد. در دنياي پر سود و پر شتاب فضا تا چندي پيش ايرانيان جايگاهي نداشتند.
اگرچه دانشمندان موفق ايراني در سازمان هاي غير ايراني فعاليتهاي مهم و تاثير گذاري را رهبري مي کردند يا در آنها مشارکت جدي داشتند اما در داخل ايران وارد عرصه فضا نشده بود. سال گذشته ايرانيان هفته فضا را در حالي جشن گرفته بودند که سازمان جديدي در ايران حضور خود را اعلام مي کرد و سازمان فضايي ايران (ISA) مسووليت فعاليتهاي فضايي کشور را بر عهده گرفت و در همان هنگام بود که سينا-1 نخستين ماهواره متعلق به ايران از روسيه به فضا پرتاب شد. اما امسال هفته فضا حال و هواي ديگري خواهد داشت. در حاليکه ISA کم کم به سازماني پرتجربه تبديل شده است از سوي ديگر وقوع رويدادي فرا ملي و سفر انوشه انصاري به فضا به عنوان نخستين ايراني فضانورد توجه بسياري را به مساله فضا جلب کرده است و اين فرصتي است که گروههاي مختلف مي توانند از آن براي ترويج فضا استفاده کنند. امسال نيز سازمان ها و مراکز گوناگون هر يک برگزاري بخش هاي از روز فضا را بر عهده گرفته اند. روزهاي هفته فضا به ترتيب اينگونه نامگذاري شده اند.
فضا و ارتباطات ماهواره اي فضا، آموزش و تحقيقات ، فضا و هواشناسي فضا، و مديريت بلايا، فضا و نجوم
  1. mehrstars
  2. mehrstars
  3. mehrstars
  4. mehrstars
  5. mehrstars
  6. mehrstars
  7. mehrstars
  8. mehrstars
  9. m42dumont
  10. Picture1
نمایش تصاویر 1 به 9 از 9
© تمامی حقوق برای آوا استار محفوظ بوده و هرگونه کپی برداري از محتوای انجمن پيگرد قانونی دارد