اسطرلاب

[Sunrise]

سلام بر دوستان گرامی

مسلما آگاهی پیدا کردن از "سابقه" و "چرا" هایی که در روند تکامل یک علم موثر بودن (تاریخ و فلسفه علم) میتونه به درک و فهم بهتر ما کمک کنه و از طرف دیگه آشنایی با ایده ها و راههای طی شده در مسیر پیش رفت اون علم، اسبابی میشه جهت روشن شدن مسیر حرکت های بعدی!
علم نجوم هم از این قاعده مستثنا نیست؛ آشنا شدن علاقه مندانِ آماتورِ نجوم با تاریخ پر فراز و نشیب اون، قطعا سبب شکوفایی ایده ها و سهولت در امر پژوهش در زمینه های بکر نجومی میشه...
در این راستا ذیل این تاپیک اصلی،جای تالار فرعی که به بحث شیرین "اسطرلاب" -به عنوان یک ابزار کارآمد در زمینه نجوم و مهندسی و ...- بپردازه رو خالی دیدم و با توجه به این که آگاهی مختصری از این وسیله داشتم اقدام به باز کردن این بحث کردم و امیدوارم که با همکاری شما ، بحث خوبی داشته باشیم

[Sunrise]

http://www.agmgifts.co.uk/resources/astrolabe_5.jpg

[Sunrise]

اسطرلاب . (معرب از: یونانی ِ اَسْترُن ، ستاره + لامبانِئین ، گرفتن ) اُسترلاب . اُصطرلاب . سُتُرلاب . سُطُرلاب . صُلاّب .
وسیله ای است که برای مشاهده ٔ وضع ستارگان و تعیین ارتفاع آنها در افق بکار میرود . بیشتر از برنج و گاهی از نقره ساخته میشود .
معنی ترکیبی آن به یونانی ترازوی آفتاب است ، زیرا اسطر به معنی ترازو و لاب به معنی آفتاب است.
مؤید وجه تسمیه این معنا ،شعری است از امیرخسرو که فرماید:



به یونــــانی اســـطر تـــــرازو بود
که در ســکه ٔ عدل ســـــاز او بود
وگر معنــیم بازپرســــــــی ز لاب
بود هم به گفتـــــــــار روم آفتـاب
پس آنکو مراد از سطرلاب جست
ترازوی خورشـــــید باشد درست

نقل شده که پسر ادریس پیغمبر آن را وضع کرده است ولی برخی دیگر می گویند ارسطاطالیس آن را ساخته است.
و بعضی گفته اند لاب نام حکیمی است که آن را ساخته.
اسطرلاب ، در اصل لغت ،با سین مهمله (س) نوشته میشود، و بعضی آن را با صاد (ص) نوشته اند. و از اینجا بعضی گمان کرده اند که اصل آن در لغت یونان استرلابون است و معنی آن آئینه ٔ کواکب می باشد. و بعضی گویند که اسطر تصنیف است . و لاب نام پسر هرمس حکیم است و اسطرلاب اختراع اوست . و بعضی گویند که چون لاب دوائر فلکی را در سطح مستوی رسم کرد، هرمس از او سؤال کرد که : مَن سَطَرَ هذا؟ او در جواب گفت : سطره لاب . و بدین سبب آن را اسطرلاب گفتند.
در ادب چهارم، اسطرلاب را قرآن کریم دانسته اند که چهارمین و آخرین کتاب آسمانی است ؛یعنی زبور، توریة، انجیل ، قرآن .
«حسن اسوار» از دانشمندان زرتشتی سده چهارم هجری در کتاب «المبتدا بعلم النجوم» می‌نویسد: «کتابی از علمای اسکندریه به دستم رسید که در آن اعلام داشته بود بنیاد دانش نجوم را در جهان منجم ایرانی «استره-دوقوس فوقانی» در ۳۲۰۰ سال پیش از جنگ تروا بنیان نهاده است» چون جنگهای ده ‌ساله تروا ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد صورت گرفت، نزدیک به ۶۷۰۰ سال از عمر این دانش می‌گذرد. (با این سخن، خلاف گفته غربیان که اسطرلاب و نام آن یونانی معرفی می‌نمایند، ثابت می‌گردد ولی چندان مستند نیست!)

[Sunrise]

خب دوستان!
اسطرلاب در فرهنگ و ادب فارسی هم وارد شده و در ایران باستان نام خاصی داشته و شعرای قدیم و جدید هم در اشعارشون به این وسیله و کاربردهای اون اشاره داشتند...
شما میتونید مطالبی در این زمینه ارسال کنید تا بعد از اون به بررسی تاریخچه ساخت و تکامل اسطرلاب بپردازیم.
با سپاس

[na3r]

پیشنهاد می کنم مستند کوتاه BBC فارسی رو در همین رابطه از دست ندید :

http://img816.imageshack.us/img816/2650/taghvim.png
برای مشاهده مستند می تونید به سایت www.taghvim.com (http://www.taghvim.com/) (پایین صفحه مراجعه کنید.)

[Sunrise]

مرسی آقای نیرومندی!

البته یه کم وسط بحث بود! ولی خیلی جالب بود...

متاسفانه نفیس ترین اسطرلابهای ما که دانشمندان مسلمان و ایرانی اونها رو طراحی کردن هم اکنون در موزه های مشهور اروپایی نگهداری میشن و این در حالی است که به قول خانوم کارشناس در رصد خانه سلطنتی لندن( در مستند فوق) حتی خوندن متون عربی روی اون رو بلد نیستن!!!!(البته شاید فقط ایشون بلد نبودن)
البته اون خانوم کارشناس یه جمله قشنگ هم گفتن:

اسطرلاب پیش رفته ترین لپ تاپ زمان خودش بوده

[Sunrise]

سلام

قرار بود جناب نیرومندی زحمت ویرایش پست دوم رو بکشن ولی شاید فراموش کردن!
منم که به دلیل محدودیت های فنی تالار امکانش رو ندارم!

فعلا برای این تاپیک از منابع زیر کمک گرفتم ولی ممکنه در طول بحث موردی اضافه بشه که به امید خدا ذکر میکنم؛

این هم منابع:
محفوظات خودم...کارگاهی که سابقا شرکت کردم...لغت نامه دهخدا...سایت دائرةالمعارف بزرگ اسلامی...سایت رسمی مجتبی جعفری...سایت ویکی پدیا...سایت جام جمشید

[Sunrise]

در پست چهارم وارد بحث اسطرلاب در فرهنگ و ادب فارسی شدیم؛

اسطرلاب را ایرانیان ، جام جم یا جام جهان‌نما و یا آینه جم می‌خواندند. «جم» با پسوند «شید» ، «جمشید» نامیده می‌شود که از بزرگترین منجمان و ریاضیدانان و فیزیکدانان ایرانی است که در تاریخ اساطیری ایران جایگاه والایی دارد.
حافظ در غزلی از آینه جام نام می‌برد که منظورش همان اسطرلاب است که جهان را مانند جام آینه‌واری به آدمی نشان می‌دهد.
قدیمیترین کتاب جامع به زبان پارسی دری درباره اسطرلاب و ستاره ‌شناسی ، کتاب «روضة المنجمین» نام دارد که آنرا «شهمردان» فرزند ابی‌الخیر رازی در سده پنجم هجری تألیف کرده است.


بخط احسن تقویم و آخرین تحویل/ به آفتاب هویت ، بچارم اسطرلاب

نه ســــرطرلاب و خوبی و زشتی / نمایـــــد ترا چــتو اســـــــطرلاب شاعر: مسعودسعد.

صبح چون عنکبوت اســــــطرلاب / بر عمود زمین تنــــــیده لعـــــاب

نظرش بر فلک تنـــــــــیده لعــاب / از دم عنکبـــوت اســـــــــطرلاب شاعر:نظامی .

علت عاشـــق ز علت ها جداست / عشق اسطرلاب اسرار خداست

آن منجم چون نباشد چشــــم تیز / شرط باشد مرد اســـــطرلاب ریز شاعر:مولوی .



آیا شما شعر دیگه ای در این زمینه شنیده اید؟

[Sunrise]

در شاهنامه حکیم فردوسی از اسطرلاب و جام جم نام برده شده و این نشان دهنده جایگاه این ابزار نجومی در زندگی مردم آن زمان است( قرن 4 و 5)


«ستاره شمر پیش او شهریار / پر اندیشه و زیجها در کنار
همه زیج و صلاب برداشتند / بر آن کار یک هفته بگذاشتند
به صلاب کردند ز اختر نگاه / هم از زیج رومی بجستند راه
بیاورد صلاب و اختر گرفت / یکی زیج هندی به بر درگرفت»

«چو نوروز خرم فراز آمدش / بدان جام فرخ نیاز آمدش
ببخشود مرگیو را شهریار / بخوانید آن جام گوهر نگار
پس آن جام بر کف نهاد و بدید / در او هفت کشور همی بنگرید
ز کار و نشان سپهر بلند / همی کرد چه و چون و چند
زمانی به جام اندرون تا بره / نگارید پیکر بد و یکسره
چه کیوان چه هرمز چه بهرام و شیر / چو مهر و چو ماه و چو ناهید و تیر
همه بودنیها بدو اندرا / بدیدی جهاندار افسونگرا»

«که افزایش آب این جام چیست / نجومی است یا آلت هندسیست
چنین داد پاسخ که ای شهریار / تو این جام را خوار مایه دار
که این در بسی سالیان کرده اند / بدین در بسی رنج ها برده اند
ز اختر شناسان هر کشوری/ ز هر جا که بد نامور مهتری
بر کید بودند کاین جام کرد / بروز سپید و شب لاجورد
همه طبع اختر نگه داشتند / فراوان بر این روز بگذاشتند
تو از مغنیاتیس گیر این نشان / که او را کسی کرد آهن کشان
همه بودنیها بگوید به شاه / ز گردنده خورشید و رخشنده ماه»

در اشعار جناب حافظ هم بسیار از جام جم به عنوان « اسطرلاب حقيقت در سلوك » يا جام عرفاني كه از غلبه‌هاي عشق صوفيانه لبالب مي‌گردد،* نام برده شده است:



گفتم ای مسند جم، جام جهان بینت کو / گفت افسوس که آن دولت بیدار بخفت

جام جهان نما ست ضمیر منیر دوست / اظهار احتیاج خود آنجا چه حاجت است

گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم / گفت آن روز که این گنبد مینا می کرد


نمونه های دیگری هم هست، ولی به جهت اینکه از همین تعداد افاده معنا شد، رعایت اختصار میکنیم و در پست های بعدی به تارخچه ساخت اسطرلاب میپردازیم...

(*:http://www.vahabidaeivahab.com/printthread.php?tid=1135)

[Sunrise]

ابوبکر ربابی اکثر شب‌ها به دزدی می‌رفت. شبی چندان که سعی کرد چیزی نیافت. دستار خود بدزدید و در بغل نهاد. چون به خانه رفت، زنش گفت: چه آورده‌ای؟ گفت: این دستار آورده‌ام. زن گفت: این که دستار خود توست. گفت: خاموش‌، تو ندانی.


از بهر آن دزدیده‌ام تا آرمان دزدی‌ام باطل نشود...
-------------
عبید زاکانی - رساله دلگشا

[Sunrise]

این‌ دستگاه‌ که‌ گاه‌ آن‌ را کهن‌ترین‌ ابزار علمی‌ جهان‌ می‌خوانند، احتمالاً در سه قرن قبل از میلاد میسیح در یونان‌ ساخته‌ شده‌ است‌.

در حقیقت‌، در دوران‌ شکوفایی‌ دانش‌ ستاره‌شناسی‌ یونانیان‌، دو دستگاه‌ اندازه‌گیری‌ متفاوت‌، یکی‌ به‌ نام‌ اسطرلاب‌ حلقوی، و دیگری‌ به‌ نام‌ اسطرلاب‌ مسطح‌ مورد استفاده‌ بوده‌ است‌. آنچه‌ بطلمیوس‌ در مجسطی*‌ با عنوان‌ اسطرلاب‌ از آن‌ سخن‌ می‌گوید، همان‌ نوع‌ حلقوی‌ اسطرلاب‌ است‌ که‌ بعدها در جهان‌ اسلام‌ ذات‌الحلق‌ نامیده‌ شد و برخی‌ نیز آن‌ را اسطرلاب‌ ذات‌ الحلق‌ نامیدند .گفته‌ می‌شود ابرخس‌** دگرگونیهایی‌ در این‌ ابزار به‌ وجود آورده‌ بوده‌، و احتمالاً بطلمیوس‌ (قرن ۲م‌) نیز به‌ ابتکار خویش‌ اجزائی‌ بدان‌ افزوده‌ بوده‌، و آن‌ را برای‌ اندازه‌گیری‌ تفاوت‌ طول‌ نجومی‌ ماه‌ و خورشید و نیز تعیین‌ موضع‌ هر ستاره‌ نسبت‌ به‌ دائرة البروج‌، یعنی‌ طول‌ و عرض‌ نجومی‌ آن‌، مورد استفاده‌ قرار می‌داده‌ است‌ .
در اواخر قرن ۵م‌ فن‌ ساختن‌ و کاربرد اسطرلاب‌ در بیزانس‌ به‌ اوج‌ خود رسید و پس‌ از وقفه‌ای‌ تا سده‌های‌ میانه‌ ادامه‌ یافت‌. از این‌ دوران‌ تنها یک‌ اسطرلاب‌ در دست‌ است‌ که‌ در ۱۰۶۲م‌ در آسیای‌ صغیر ساخته‌ شده‌، و نوشته‌های‌ روی‌ آن‌ به‌ زبان‌ یونانی‌ است‌.

از جهان‌ اسلام‌ اسطرلابهای‌ قدیم‌تری‌ بر جای‌ مانده‌ است‌ .در قرن ۲ق‌/۸م‌ فرهنگ‌ نوپای‌ اسلامی‌ در شهر حرّان‌، واقع‌ در جنوب‌ آناتولی‌ کنونی‌ با اسطرلاب‌ آشنایی‌ یافت‌ و اخترشناسان‌ جهان‌ اسلام‌ به‌ ساختن‌ این‌ ابزار و استفاده‌ از آن‌ پرداختند. طی‌ یک‌ هزار سال‌ بعد، منجمان‌ مسلمان‌ هزاران‌ اسطرلاب‌ ساختند و صدها رساله‌ دربارة آن‌ نوشتند و دانشمندانی‌ مانند ابراهیم‌ بن‌ حبیب‌ ، ابن‌ حبش‌، علی‌ بن‌ عیسی‌ اسطرلابی‌، فضل‌ بن‌ حاتم‌ نیریزی‌ و جابر بن‌ سنان‌ در این‌ فن‌ برجستگی‌ یافتند.ابو جعفر بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ حبش‌ رساله‌ای‌ دربارة اسطرلاب‌ مسطح‌ نوشت‌ . بسیاری‌ نیز به‌ ابتکاراتی‌ در طرح‌ اسطرلاب‌ و ساختن‌ انواع‌ گوناگونی‌ از آن‌ پرداختند.
بعدها، در قرن ۶ق‌/۱۲م‌ شرف‌الدین‌ مظفر طوسی‌ منجم‌، اسطرلابی‌ به‌شکل‌ خط کش‌ ساخت‌ که‌ اسطرلاب‌ خطی‌ یا عصای‌ طوسی(عصای موسی هم گفته میشود)‌ نامیده‌ شد، اما به‌ علت‌ آنکه‌ کار چندانی‌ از آن‌ برنمی‌آمد، کاربرد گسترده‌ای‌ نیافت‌.شماری‌ اندک‌ از اسطرلابهایی‌ که‌ تاکنون‌ باقی‌ مانده‌اند، مربوط به‌ دوران‌ شکوفایی‌ دانش‌ نجوم‌ در جهان‌ اسلام‌، یعنی‌ سده‌های‌ ۳-۹ق‌/ ۹- ۱۵م‌ و شماری‌ بیشتر مربوط به‌ قرون بعدی است‌. نوآوریهای‌ عمده‌ در ساخت‌ اسطرلاب‌، طی‌ همین‌ دوران‌ صورت‌ گرفته‌ است‌؛

چنانکه‌ برخی‌ گفته‌اند: اخترشناسان‌ جهان‌ اسلام‌ در همین‌ سده‌ها دانش‌ نجوم‌ را به‌ چنان‌ اوجی‌ رساندند که‌ تا قرنها پس‌ از آن‌ برای‌ دانشمندان‌ هیچ‌ ملتی‌ دست‌ یافتنی‌ نبود .

در قرن ۷ق‌/۱۳م‌ اسطرلاب‌ در سراسر جهان‌ اسلام‌، از هندوستان‌ تا اسپانیا شناخته‌ شده‌، و مورد استفاده‌ بود. در قرن ۹ق‌/۱۵م‌ اسطرلاب‌ از راه‌ اسپانیا - و شاید نیز در عین‌ حال‌ از طریق‌ سیسیل‌ - به‌ اروپا راه‌ یافت‌؛ گر چه‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ آشنایی‌ برخی‌ از دانشمندان‌ اروپایی‌ که‌ از راه‌ ونیز با دانشهای‌ شرقی‌ آشنا شده‌ بودند، قدری‌ زودتر صورت‌ گرفته‌ باشد. در همین‌ دوران‌، همراه‌ با ترجمة رساله‌هایی‌ دربارة اسطرلاب‌ به‌ زبانهای‌ اروپایی‌، برخی‌ اصطلاحات‌ نجومی‌ عربی‌، مانند سمت‌، سمت‌ الرأس‌ و سمت‌ القدم‌، گاه‌ با تحریف‌ و تغییر شکل‌ بسیار، به‌ صورت‌ آزیموت، زنیت‌ و ندیر به‌ واژگان‌ اخترشناسی‌ غرب‌ افزوده‌ گشت‌ . از آن‌ پس‌ در مغرب‌ زمین‌ نیز ساختن‌ اسطرلاب‌، و بهره‌گیری‌ از نوآوریهای‌ ستاره‌شناسان‌ جهان‌ اسلام‌ رواج‌ یافت‌.
در اینجا نیز تفاوتی‌ سخت‌ چشمگیر میان‌ منجمان‌ مسلمان‌ و اروپایی‌ دیده‌ می‌شود. در حالی‌ که‌ مسلمانان‌ پس‌ از آشنایی‌ با اسطرلاب‌ طی‌ چند دهه‌ به‌ اوجی‌ حیرت‌انگیز در هنر اسطرلاب‌ سازی‌ دست‌ یافته‌، و اسطرلابهایی‌ استادانه‌ ساخته‌ بودند، اروپاییان‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ همان‌ نتایج‌ به‌ زمانی‌ دراز در مقیاس‌ چند سده‌ نیاز یافتند.


--------------------
*نام کتابی است در علم ریاضی مشتمل بر دلایل و اصول و اشکال علم هندسه ، تالیف بطلمیوس(ق2م) است و در اصل نام علمی است که به هیئت افلاک و زمین و مقادیر حرکات وکمیت ابعاد و اجرام میپردازد و به زبان یونانی به معنی ترتیب است زیرا که این علم پیش از بطلمیوس به این ترتیب نام این کتاب در اصل مگیست (سونتاکسیس)به معنی «ترتیب عظیم » بود. مترجمان مسلمان آن را با حرف تعریف ، "المجسطی " نامیده اند و همین کلمه ٔ معرب به زبانهای اروپائی رفته و مثلا در فرانسوی الماژست.

**معرب هیپارکوس و نام بزرگترین هیئت شناس باستانی یونان که در نیمه ٔ قرن دوم میلادی میزیسته است.

از مطالب سایت تبیان و آسمان تفتان نیز در تهیه پاورقیها استفاده شد.

[celestial boy]

در مورد تاریخچه ساخت استرلاب مطالب خوبی یاد گرفتم که جا دارد از شما تشکر کنم.
لطفا در مورد چگونگی ساخت استرلاب هم برای من توضیح دهید.

[پیام بهرام پور]

در مورد تاریخچه ساخت استرلاب مطالب خوبی یاد گرفتم که جا دارد از شما تشکر کنم.
لطفا در مورد چگونگی ساخت استرلاب هم برای من توضیح دهید.

دوست عزیزم شما می توانید برای ساخت اسطرلاب به کتاب هایی همچون «اسطرلاب نوشته ی دنی ساووا از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» مراجعه کنید که بنده اطلاعات زیادی از آن ندارم!
اما در رابطه با طرز کار آنها اطلاعات جالبی دارم
در یکی از پیوست های کتابم (الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک) توضیحاتی در رابطه با اسطرلاب ارائه کردم که امیدوارم مورد توجه شما قرار بگیرد(این بحث به درد بچه های المپیادی خیلی می خوره):
برای دانلود پیوست اسطرلاب کتاب الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک می توانید اینجا کلیک کنید (http://mpsky.ir/olympiad/astrolabe.pdf)

[Sunrise]

در مورد تاریخچه ساخت استرلاب مطالب خوبی یاد گرفتم که جا دارد از شما تشکر کنم.
لطفا در مورد چگونگی ساخت استرلاب هم برای من توضیح دهید.

خواهش میکنم!

حتما! واقعا قرار بود که ادامه داشته باشه و به آموزشش هم برسه...

حتما به زودی اضافه میکنم و خب جناب بهرام پور هم زحمت راهنمایی شما رو کشیدند...

به سبب تاخیر به روز کردن این تاپیک عذر میخوام.

[Sunrise]

قبل از ادامه بحث این نکته رو یاد آور می‌شم که در لغت نامه دهخدا ترکیبات مختلفی از نوع نگارش کلمه «اسطرلاب» آورده شده (اسطرلاب. اُسترلاب. اُصطرلاب. سُتُرلاب. سُطُرلاب. صُلاّب)؛ در کتاب کشف الظنون* نوشته شده که: «اصطرلاب کلمة یونانیة اصل‌ها بالسین و قد یستعمل علی الاصل و قد تبدل صاداً لان‌ها فی جوار الطاء و هو الاکثر» یعنی اصطرلاب یک کلمه یونانی است که در اصل با «س» نوشته می‌شود ولی به دلیل مجاورت با «ط» به «ص» تبدیل شده و کثرت استعمال پیدا کرده است. لکن در دائرة المعارف بزرگ اسلامی این کلمه رو به شکل «اسطرلاب» نوشته‌اند و ما هم نظر ایشان را برگزیدیم!
---------------------
کاربردهای اسطرلاب
ایرانیان در ابتدا، از اسطرلاب جهت انجام محاسبات نجومی استفاده می‌کردند.لکن به تدریج در تجهیز و تکمیل آن تلاشهایی صورت گرفت. بدین ترتیب اسطرلاب کاربردهای بسیاری پیدا کرد.

کاربردهای اسطرلاب به دو دستهٔ اصلی تقسیم می‌شود:

کاربردهای نجومی که عبارتند از:
محاسبه ساعات طلوع و غروب خورشید در طی سال.
محاسبه ساعات اوقات شرعی در طی سال.
محاسبه ساعات شب به کمک ارتفاع ستارگان.
محاسبه ساعات روز به کمک ارتفاع خورشید.
محاسبه ساعات طلوع و غروب ستارگان رسم شده بر روی اسطرلاب در طی سال
محاسبه سمت و ارتفاع خورشید در طول روز برای تمام سال
محاسبه بعد و میل ستارگان رسم شده بر روی اسطرلاب
محاسبه فاصله خورشید با زمین و ماه و دیگر ستارگان
محاسبه طول نصف‌النهار و مدار‌ها و خط استوا
محاسبه مکان اجرام آسمانی در آسمان
نمایش آسمان در لحظه دلخواه
تعیین قبله
تعیین جهت
تطبیق تقویم‌ها

کاربردهای عمرانی که عبارتند از:
تعیین ارتفاع نا‌همواری ها
تعیین عرض رودخانه ها
تعیین مقادیر مثلثاتی زوایا
تعیین سمت اجسام
ساخت قنات
بدست آوردن میزان طناب لازم برای یک چاه دارای آب
تعیین سینوس زاویه‌های از صفر تا نود درجه

یکی دیگر از کاربردهای اسطرلاب، طالع بینی بوده‌است.

در دوران‌ ما افراد اندکى‌ از مبانى‌ علمى‌ این‌ دستگاه‌ آگاهى‌ دارند. با اینهمه‌، اسطرلاب‌ به‌ عنوان‌ یک‌ ابزار آموزشى‌، ارزشى‌ را که‌ در سده‌های‌ میانه‌ و دوران‌ رنسانس‌ برای‌ آموزش‌ اصول‌ ستاره‌شناسى‌ داشت‌، از دست‌ نداده‌ است‌.

همچنین ببینید:
http://www.iqna.ir/fa/news_detail.php?ProdID=337074
http://www.astrolabes.org/pages/uses.htm

---------
کتاب «کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون» از کتابهای نفیس و یکی از ماخذ مهم محسوب می‌شود. مؤلف این کتاب: مصطفی بن عبدالله از مشاهیر دانشمندان عثمانی بوده که در میان دانشمندان به: «کاتب چلبی» و «خلیفه» و «حاجی خلیفه» مشهور است. وی در قرن یازدهم زندگی می‌کرده است.

[m.aryayi]

ممنون !!

ممنون ميشم اگه كسي اطلاعات و تصاويري در مورد "اصطرلابِ زورقي" بگذاره

[geologist]

فکر میکنم تصویر زیر نمونه این نوع اسطرلاب باشد. البته مطمئن نیستم.


http://452653.20upload.net/files/1389/bahman/astrolabe.jpg

[sara sadeghian]

ممنون !!

ممنون ميشم اگه كسي اطلاعات و تصاويري در مورد "اصطرلابِ زورقي" بگذاره

اسطرلاب يكي از مهم‌ترين ابزارهاي نجومي است كه هزاران سال پيش براي اندازه‌گيري زوايا و پارامترهاي نجومي و تجزيه و تحليل داده‌هاي نجومي مورد استفاده قرار مي‌گرفته است و يك ابزار چند منظوره بوده كه پيشينيان به عنوان يك كامپيوتر آنالوگ از آن بهره فراوان گرفته‌اند و همچنين امروزه نيز بسياري از ابزارهاي كنوني با الگوبرداري از اسطرلاب ساخته شده‌ است.قديمي‌ترين اسطرلاب در منطقه خوارزم با قدمت 4500 سال در شمال ايران يافت شده است. در الواح بابلي و يافته‌هاي باستان‌شناسي نيز مواردي مرتبط با اين ابزار يافت شده است.
در اسطرلاب زورقي قطعه‌اي به اسم عزاده به شكل زورق به كار رفته كه نام اين نمونه اسطرلاب از همين كلمه گرفته شده است.

ساخت اسطرلاب زورقی در ایران در روزنامه ایران
یکي از کارشناسان رصــدخــانــه دانشــگاه کاشان موفق به ساخت نوعي اسطرلاب منحصر به فرد با نام «اسطرلاب زورقي» شد.
صفايي، پژوهشگر علم نجوم و سازنده اين اسطرلاب با بيان اين مطلب گفت: اسطرلاب زورقي از جنس برنج و با قطر 28 سانتيمتر طراحي و ساخته شده است. وي مهم ترين علامت و ويژگي اين اسطرلاب را کارکردن آن بر اساس حرکت وضعي زمين خواند و افزود: حدود يکهزار سال پيش ايرانيان علاوه بر کروي بودن زمين به حرکت وضعي آن هم اعتقاد داشته اند. سازنده اين ابزار نجومي منحصر به فرد که حدود 9 سال در زمينه اسطرلاب کار مي کند، افزود: در ساخت اسطرلاب زورقي توانسته کاربردهاي زيادي نيز نسبت به نمونه هاي پيشين بر آن بيفزايد. اين ابزار نجومي با طراحي و هزينه شخصي انجام گرفته و تاکنون مشابه آن در ايران ساخته نشده است. اسطرلاب يکي از مهــم تـــرين ابزارهـاي نجومي است که هزاران سال پيش براي اندازه گيري زوايا و پارامترهاي نجومي و تجزيه و تحليل داده هاي نجومي مورد استفاده قرار مي گرفته است و يک ابزار چند منظوره بوده که پيشينيان به عنوان يک کامپيوتر آنالوگ از آن بهره فراوان گرفته اند و همچنين امروزه نيز بسياري از ابزارهاي کنوني با الگوبرداري از اسطرلاب ساخته شده است.

http://forum.avastarco.com/forum/picture.php?albumid=16&pictureid=532


http://forum.avastarco.com/forum/picture.php?albumid=16&pictureid=531

[m.aryayi]

«زورقي» به معني «بيضوي» مي باشد



در اسطرلاب زورقي قطعه‌اي به اسم عزاده به شكل زورق به كار رفته كه نام اين نمونه اسطرلاب از همين كلمه گرفته شده است.
http://forum.avastarco.com/forum/picture.php?albumid=16&pictureid=532
http://forum.avastarco.com/forum/picture.php?albumid=16&pictureid=531

ميشه در اين مورد هم توضيح بديد
در سايت لغت نامه دهخدا هم معني بيضي براي ، زورق و زورقي ذكر نشده بود :sad:
كپلر هم اگه رصد هاي چندين ساله تيكو و شاگردانش و رياضيات نبود نمي تونست بيضوي بودن مدار سيارت رو تعيين كنه



و اگه اطلاعات بيشتري در مورد اين اصطرلاب ...

[Sunrise]

در اسطرلاب زورقي قطعه‌اي به اسم عزاده به شكل زورق به كار رفته كه نام اين نمونه اسطرلاب از همين كلمه گرفته شده است.

http://forum.avastarco.com/forum/picture.php?albumid=16&pictureid=531



در سايت لغت نامه دهخدا هم معني بيضي براي ، زورق و زورقي ذكر نشده بود :sad:
كپلر هم اگه رصد هاي چندين ساله تيكو و شاگردانش و رياضيات نبود نمي تونست بيضوي بودن مدار سيارت رو تعيين كنه
و اگه اطلاعات بيشتري در مورد اين اصطرلاب ...

من یه کم جستجو کردم ولی چیز خاصی پیدا نکردم جز این که در زبان عربی هم " زورق " به معنای قایق و اینها اومده و من ندیدم که معنای "بیضی" براش آورده باشن. البته باید لغت نامه " العین" رو هم دید ولی نرم افزاری که من دارم مشکل پیدا کرده!

کلا همه جا انواع و اقسام اسطرلاب ها رو نام میبرن ولی در مورد تفاوتهاشون چیز خاصی ذکر نمیشه!
در مورد این اسطرلاب زورقی که یه نوع اسطرلاب مسطح هستش، شاید( حدس من اینه) وجه تسمیه اش به یکی از وجوه افتراقش یعنی "عضاده" به کار رفته در اون و شکل هندسی عضاده مربوط باشه!

این ها رو هم پیدا کردم:

«ابوريحان بيروني در كتاب استيعاب‌الوجوه‌الممكنة في صنعةالاصطرلاب در جريان بررسي روش‌هاي ممكن در ساخت اسطرلاب به معرفي اسطرلاب زورقي ساخته‌ي ابوسعيد سجزي مي‌پردازد.
بيروني در هنگام بحث درباره‌ي اسطرلاب زورقي چنين آورده است :
از ابوسعيد سجزي اسطرلابي از نوع واحد و بسيط ديدم كه از شمالي و جنوبي مركب نبود و آن را اسطرلاب زورقي مي‌ناميد و او را براي اختراع آن اسطرلاب بسيار ستودم . چه اختراع آن برپايه‌ي اصلي است قائم به ذات خود و مبتني بر عقيد‌ي مردمي است كه زمين را متحرك دانسته و حركت روزانه را به زمين نسبت مي‌دهند و نه به كر‌ه‌ي سماوي و بدون شك اين شبهه‌اي است كه تحليلش دشوار و رفع و ابطالش مشكل است. مهندسان و علماي هيأت كه اعتماد و استناد ايشان بر خطوط مسّاحيه است، در نقض آن شبهه چيزي (گفتني) ندارند. زيرا چه حركت روزانه را از زمين بدانند و چه آن را به كره‌ي سماوي نسبت دهند در هر دو حالت به صناعت آنان زيان نمي‌رسد و اگر نقض اين اعتقاد و تحليل اين شبهه امكان پذير باشد موكول به رأي فلاسفه طبيعي‌دان است . »*

«در اين نوع از اسطرلاب كه به صورت مسطح ساخته مي شود، شبكه مربوط به سيستم مختصات سمتي ارتفاعي بر روي صفحه اسطرلاب به صورت تصوير استريوگراف ترسيم مي شود. سپس موقعيت ستارگان و دايره البروج نيز دقيقا مانند طراحي شبكيه اسطرلابهاي معمولي بر روي صفحه اسطرلاب درج مي گردد. و براي تمايز بهتر موفعيت هر ستاره دايره اي دور آن كشيده و نام آن را در كنار آن مي نويسند. لذا اين نوع اسطرلاب فاقد شبكيه يا عنكبوت است. عضاده زورقي شامل يك نوارفلزي است كه قسمت پايين آن بر افق ناظر منطبق است. و يك نوار فلزي در همان صفحه و در امتداد خط وسط السماء از افق صفر درجه تا شمال امتداد مي يابد.»**


http://www.astrolabes.org/images/parts2.gif

alidade=العضادة=عضاده

------------
*
http://www.sampadcity.com/forum/index.php?topic=9848.0
**
http://www.uko.ir/uko_website/fa/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=13

[sara sadeghian]

ابوريحان بيروني در كتاب استيعاب‌الوجوه‌الممكنة في صنعةالاصطرلاب در جريان بررسي روش‌هاي ممكن در ساخت اسطرلاب به معرفي اسطرلاب زورقي ساخته‌ي ابوسعيد سجزي مي‌پردازد.
توصيف بيروني از اين گونه اسطرلاب بحث‌هاي بسياري در تاريخ علم در پي داشته است. برخي ساخت اين اسطرلاب را نشانه‌ي اعتقاد سجزي به حركت وضعي زمين (حركت به گرد خودش) دانسته و برخي ديگر به خطا اين كار را نشانه‌ي اعتقاد سجزي به حركت انتقالي زمين (حركت به دور خورشيد) دانسته‌اند. اين در حالي است كه بيروني حركت وضعي را شبهه‌اي دانسته كه حل آن دشوار است.

بيروني در هنگام بحث درباره‌ي اسطرلاب زورقي چنين آورده است :

«از ابوسعيد سجزي اسطرلابي از نوع واحد و بسيط ديدم كه از شمالي و جنوبي مركب نبود و آن را اسطرلاب زورقي مي‌ناميد و او را براي اختراع آن اسطرلاب بسيار ستودم . چه اختراع آن برپايه‌ي اصلي است قائم به ذات خود و مبتني بر عقيد‌ي مردمي است كه زمين را متحرك دانسته و حركت روزانه را به زمين نسبت مي‌دهند و نه به كر‌ه‌ي سماوي و بدون شك اين شبهه‌اي است كه تحليلش دشوار و رفع و ابطالش مشكل است. مهندسان و علماي هيأت كه اعتماد و استناد ايشان بر خطوط مسّاحيه است، در نقض آن شبهه چيزي (گفتني) ندارند. زيرا چه حركت روزانه را از زمين بدانند و چه آن را به كره‌ي سماوي نسبت دهند در هر دو حالت به صناعت آنان زيان نمي‌رسد و اگر نقض اين اعتقاد و تحليل اين شبهه امكان پذير باشد موكول به رأي فلاسفه طبيعي‌دان است . » (استيعاب، 128 ).

بسياري از اخترشناسان پيشين باور داشتند كه زمين ثابت است و كره‌ي سماوي(شامل فلك خورشيد) به دور زمين مي‌گردد و همين گردش باعث شب و روز مي‌شود. اما برخي گمان مي‌كردند كه فلك خورشيد ثابت است و چون زمين به دور خودش مي‌گردد، شب و روز پديد مي‌آيد. با توجه به گفته‌ي بيروني، سجزي از دسته‌ي دوم بوده و به نظر مي‌رسد به گردش زمين به دور خودش (حركت وضعي) باور داشته است. هرچند به نظر برخي پژوهشگران تاريخ علم مانند نالينو (ص252) ساخت اسطرلاب زورقي را نمي‌توان به خودي خود نشانگر اعتقاد سجزي به حركت وضعي زمين دانست. اما با توجه به سخن بيروني مي‌توان پنداشت كه سجزي در نامه‌هاي خود با بيروني چنين نظريه‌اي را مطرح كرده باشد.

بيروني در تحقيق‌ماللهند نيز به هنگام اشاره به نظر دانشمندان هندي دربار‌ه‌ي «حركت فلك و سكون زمين» يا «حركت زمين و سكون فلك» يك بار ديگر مي‌گويد كه پذيرش يكي از اين دو نظريه و نپذيرفتن نظريه‌ي ديگر هيچ آسيبي به علم نجوم وارد نمي‌كند، زيرا توجيه پديده‌هاي نجومي بر پايه‌ي هر دو نظريه يكسان است. بيروني بار ديگر حل اين مسأله را دشوار مي‌داند و تأكيد مي‌كند كه بسياري از فضلاي پيشين و معاصرين او، در مسأله‌ي حركت زمين و رد آن تفكر بسيار كرده‌اند و خود او در كتاب مفتاح علم‌الهيئة (كه امروزه نشاني از آن در دست نيست؛ فهرست، شم13) در اين باره به بحث پرداخته و «در معني و نه در كلام» از همۀ گذشتگان پيشي گرفته است (تحقيق ماللهند،چ حيدرآباد 231-232).

از اشاره‌ي بيروني به «حركت فلك نسبت به زمين» يا بالعكس و «حركت روزانه شرقي» پيداست كه منظور وي حركت وضعي زمين (چرخش گرد خود) بوده و نه حركت انتقالي (گرد خورشيد). اما برخي از نويسندگان مقصود بيروني را حركت انتقالي پنداشته‌اند و در نتيجه اين سخنان را به نظريه‌ي «خورشيد مركزي» ربط داده‌اند (براي مثال، نصر، 184-187؛ اذكايي، 77-81). اين اشتباه در آثار شرقي و به‌ويژه فارسي رواج بسيار داشته است. اين در حالي است كه بيروني در اين مورد تنها به ذكر اين نكته كه تفاوتي ميان اين دو نظريه وجود ندارد بسنده كرده و هيچ يك از اين دو را بر ديگري برتري نداده است.

با اين همه ابوعلي حسن بن علي مراكشي(از دانشمندان سده‌ي 7ق) در جامع‌المبادي والغايات في علم‌الميقات از بيروني به جهت ستايش (و نه پذيرش) نظر سجزي به شدت انتقاد كرده كه سخني نابه‌جا است. او هنگام تشريح ساختمان اسطرلاب زورقي آورده است:

«ابوريحان بيروني گفته است كه پديدآورند‌ه‌ي اين اسطرلاب ابوسعيد سجزي است و آن اسطرلاب مبتني بر آن عقيده است كه زمين متحرك و كره‌ي سماوي، به استثناي سيارات هفتگانه، ثابت است. بيروني گفته است كه اين شبهه‌اي است كه حل آن دشوار است و از بيروني عجيب است كه چگونه رد شبهه‌اي را كه نادرستي‌اش بي‌اندازه آشكار است دشوار مي‌شمارد. حال آن‌كه نادرستي اين سخن را ابوعلي سينا در كتاب شفاء و رازي در كتاب ملخص و آثار ديگرش روشن كرده‌اند» (2/74-75؛ نيز نالينو، 251، براي توضيح بيش‌تر در اين‌باره نگاه كنيد به كرامتي، «ملاحظاتي ...»، 124-130).
جام جم
بی نقطه...
__________________

[sara sadeghian]

منم در مورد اسطرلاب زورقی و دلیل اینکه چرا این نام رو برای اون انتخاب کردن نتونستم چیزی پیدا کنم اما بازم میگردم تا شاید اختلافش رو پیدا کنم.
بی نقطه...

[sara sadeghian]

درمورد انواع اسطرلاب ها مطلبی هست که امیدوارم در شناخت اسطرلاب زورقی کمکتون کنه

به طور کلی می توان گفت اسطرلاب ها ( کالتام ، توماری ، هلالی ، چلیپایی ، زورقی ، قوسی ، جامعه جنوبی ، رصدی ، شمالی ، کروی ، مسطح خطی ، ثلثی و صلیبی مشخص می‌شود. بر طبق اسناد معتبر ، اسطرلاب زورقی و صلیبی را ابوسعید احمد فرزند عبدالجلیل سجزی (سیستانی) ، معلم ابوریحان بیرونی ، در سده چهارم هجری اختراع کرده است و اسطرلاب رصدی را عبدالکریم نیکمرد قاینی از دانشمندان سده پنجم هجری ساخته است.
اسطرلاب‌ مسطح‌ مدور به‌ علت‌ سهولت‌ حمل‌ و سهولت‌ کاربرد به‌ زودی‌ در میان‌ ستاره‌ شناسان‌ تداول‌ یافت‌. اما نوآوریهای‌ ستاره‌شناسان‌ مسلمان‌ در طرح‌ اسطرلاب‌ و از جمله‌ در تصویر منطقة البروج‌ و دوایر ارتفاع‌ و خط مشرق‌ و مغرب‌ به‌ ساخت‌ انواع‌ گوناگونی‌ از اسطرلاب‌ مسطح‌ انجامید که‌ شمار آنها از ۲۰ افزون‌ است‌. اسطرلابهای‌ آسی‌، طبلی‌ (مُطبّل‌)، سرطانی‌ (مسرطن‌)، مُبطَّخ‌، حلزونی‌، ثوری‌، جاموسی‌، شقایقی‌، سفرجلی‌، زورقی‌ و صلیبی‌ از این‌ جمله‌اند. به‌ طوری‌ که‌ از منابع‌ برمی‌آید، این‌ نام‌گذاریها در ۹ مورد نخست‌ به‌شکل‌ منطقةالبروج‌ در صفحة عنکبوت‌ مربوط می‌شود، یعنی‌ منطقةالبروج‌ دراین‌اسطرلابها، به‌ ترتیب‌ به‌ شکلهای‌ برگ‌ مورد، طبل‌، خرچنگ‌، خربزه‌، حلزون‌، سر گاو، سر گاومیش‌، برگ‌ شقایق‌ و گلابی‌ است‌(بیرونی‌،همان‌، ۲۹۷- ۲۹۸، الدرر...، ۱۱۶-۱۲۴؛ مراکشی‌، ۲/۶۹- ۷۸؛ i/۷۲۵ , ۲ .(ei
از این‌ میان‌، اسطرلابهای‌ طبلی‌، سرطانی‌، ثوری‌، جاموسی‌، شقایقی‌ و زورقی‌، بدون‌ آنکه‌ تغییری‌ در ساختمان‌ آنها لازم‌ آید، برای‌ هر دو نیمکره‌ به‌ کار می‌رفته‌اند و در آنها میان‌ شمالی‌ و جنوبی‌ تفاوتی‌ نبوده‌ است‌ (بیرونی‌، استیعاب‌، گ‌ ۳۶ الف‌ - ب‌، ۴۰ الف‌، الدرر، همانجا؛ مراکشی‌، ۲/۶۸ -۷۰). اسطرلابهایی‌ که‌ برای‌ رصد ستارگان‌ و اندازه‌گیری‌ مختصات‌ آنها از نیمکرة جنوبی‌ لازم‌ است‌، با اسطرلابهایی‌ که‌ در نیمکرة شمالی‌ به‌ کار می‌روند، تفاوتهایی‌ در ساختمان‌ عنکبوت‌ و صفیحه‌ها، شامل‌ جا به‌ جایی‌ در مدارهای‌ رأس‌ السرطان‌ و رأس‌ الجدی‌، و نیز در تصویر دوایر ارتفاع‌ (مقنطرات ‌) دارند؛ در حالی‌ که‌ در اسطرلابهای‌ یاد شده‌، این‌ تفاوتها از میان‌ برداشته‌ شده‌ است‌. درمورد اسطرلاب‌ زورقی‌ که‌ به‌ ابتکار ابوسعید سجزی‌ ساخته‌ شده‌ است‌، یک‌ ویژگی‌ مهم‌ دیگر نیز جلب‌ توجه‌ می‌کند. بیرونی‌ که‌ خود نمونه‌ای‌ از این‌ اسطرلاب‌ را دیده‌ است‌، پس‌ از ستایش‌ آن‌ و سازنده‌اش‌ گوید: «این‌ اسطرلاب‌ برپایة اعتقاد برخی‌ اهل‌ نظر که‌ حرکت‌ کلی‌ مرئی‌ را از آن‌ِ زمین‌، و از غرب‌ به‌ شرق‌ می‌دانند، ساخته‌ شده‌ است‌». وی‌ می‌افزاید: هندسه‌دانان‌ و فلک‌شناسان‌ در رد این‌ نظر سخنی‌ ندارند و استدلال‌ در نقض‌ این‌ اعتقاد موکول‌ به‌ فلاسفة طبیعی‌ است‌ (بیرونی‌، استیعاب‌، گ‌ ۳۶ الف‌ - ۳۷ ب‌؛ نیز نک: ویدمان‌، .(ii/۶۶۵ این‌ ظاهراً نخستین‌ کاربرد نظریة حرکت‌ وضعی‌ زمین‌ در میان‌ اخترشناسان‌ مسلمان‌ است‌. مراکشی‌ ۳ قرن‌ پس‌ از سجزی‌ و دو قرن‌ پس‌ از بیرونی‌ این‌ نظر را با قاطعیت‌ رد می‌کند و به‌ ابن‌ سینا و رازی‌ استناد می‌ورزد (۲/۷۴).
متأسفانه‌، چون‌ از انواع‌ یاد شده‌ نمونه‌ای‌ باقی‌ نمانده‌ است‌، هیچ‌گونه‌ داوری‌ علمی‌ دربارة آنها ممکن‌ نیست‌ (هارتنر، .(۲۵۴۴-۲۵۴۵
بی نقطه...

[kartaj]

در استرلابها معمولا از دو يا چند دستگاه مختصات كروي مربوط به آسمان كه نسبت به يكديگر متحرك مي باشند استفاده مي شود. و غلب زمين ساكن در نظر گرفته شده و ستارگان و اجرام آسماني نسبت به آن در حركتند. اما در استرلاب زورقي، ستارگان نسبت به ناظر ساكن در نظر گرفته شده و افق ناظر متحرك است. بنابراين طراح آن كه ابوسعيد سجزي ( اهل سيستان يا منطقه سگزي اصفهان بوده ) به حركت وضعي زمين اعتقاد داشته است. كه در بسياري از متون قديمي نجوم همچون كتابهاي ابوريحان بيروني بدان اشاره گرديده است. در ساختار اين ابزار افق ناظر و شاخص مياني آن به شكلي ويژه است كه زورق هاي بادباني را در ذهن تداعي مي كند بنابراين اين نوع استرلاب به استرلاب زورقي شهرت دارد.

از اینجا : http://www.uko.ir/uko_website/fa/33-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D9%82%D9%8A-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D9%8A%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D 9%8A-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86

هرچند اون اعتقاد به حرکت وضعی زمین توی طراحی این اسطرلاب مزخرف محضه ، ولی خب این نوشته تفاوت ظاهریش با اسطرلاب های دیگه رو نشون میده ، این تفاوت هم فقط یه تفاوت توی طراحی ظاهری ، نه اعتقاد به چیز خاصی داشتن ، وگرنه عینا همون جوری کار میکنه که بقیه اسطرلاب ها کار میکنن.

[messier_hunter]

نمی دونم معرفی سایت دیگران اینجا مجاز هست یا نه. اگر مجاز نیست ممنون میشم اطلاع بدید. این سایت یکی از محققین محترم کشور آقای مهندس آرین هست که در زمینه بناهای نجومی باستان و همچنین ابزارهای نجومی کهن (بویژه اسطرلاب) تحقیق کردند. www.jamejamshid.com (http://www.jamejamshid.com)

[حسين رازبري]

اطلاعات واقعا خوبی بهم داد واقعا سپاسگذارم!:grin:
آیا گردونه همون اسطرلاب یا یه چیزی تو همون مایه ها حساب میشه!؟
اگه میشه راجب گردونه هم توضیحات کامل بدید...:help:

[messier_hunter]

راستش من در این زمینه کار نکردم فقط می دونم ایشون (مهندس آرین) در این زمینه خیلی کار کرده اند.

[celestial boy]

سلام
ببخشيد دارم يه موضوع قديمي رو دوباره پي مي گيرم.يه سواليه كه شايد اينجا بهترين جا واسه پرسيدنش باشه.
ميشه همون اسطرلاب قديمي رو نو سازي كرد و يه چيزايي بهش اضافه كرد؟مثلا يه سيستم زماني دقيق واسش.به كمك آنالما.
البته من يه چنتا از اين كار ها رو انجام دادم اما بيشتر تئوري بودن و خوب از كار در نيومدن.
ممنون...

[celestial boy]

سلامی دوباره.
ممنون می شم اگه جواب هم بدین.منتظرم.هنوز چنتا سوال دیگه هم هست.می خوام طرز تهیه اسطرلاب رو که تو وبلاگم نوشتم کاملش کنم.

[smhm]

منم در مورد اسطرلاب زورقی و دلیل اینکه چرا این نام رو برای اون انتخاب کردن نتونستم چیزی پیدا کنم اما بازم میگردم تا شاید اختلافش رو پیدا کنم.

این مسئله که خورشید بدور زمین میچرخه یا زمین به دور خورشید مبحثی است که بین منجمین اسلامی همواره مورد بحث بوده اما هیچگاه به اثبات قطعی نمی رسید.
به نظر من ابوسعید سجزی قائل به حرکت مداری زمین بوده و برای آن دلایلی هم داشته.
یه جا تو یک مقاله خواندم که سجزی معتقد به حرکت بیضوی زمین بوده و براساس آن اسطرلابی ساخته که معروف به اسطرلاب زورقی است و زورقی به معنی بیضوی است.
بنده احتمال می دهم که سجزی متوجه تغییرات سرعت خورشید در دایره البروج شده بوده. همون چیزی که ما بهش میگیم تعدیل زمان و بر اساس اون اسطرلاب دقیق تری را ساخته. (البته اندازه گیری این تغییرات نیاز به ابزار سنجش زمان نسبتاً دقیقی دارد که در آن زمان نمی دونم وجود داشته یا نه).
این پدیده، بیضوی بودن حرکت زمین بدور خورشید را ثابت می کنه. چون در مدل زمین مرکزی بطلمیوسی بیضوی بودن حرکت کره سماوی بی معنی است.

[celestial boy]

سلام دوباره بر دوستان.
حالا من که جوابمو نگرفتم.فعلا لینک زیر رو می ذارم.آموزش ساختن اسطرلابه که چند وقت پیش نوشتمش.البته ساختن یک طرفش که بیشتر توی نجوم کاربرد داره.
ساختن اسطرلاب به صورت دستی حوصله زیادی لازم داره.من یه نمونه خوب و دقیق ساختم که اگه بتونم عکس هاش رو می ذارم.فقط از بزرگان نجومی عذر می خوام چون ابتکار هام زیاد پایه علمی ندارن ولی خب توی رصد خیلی خیلی به دردم خوردن.
این هم لینک (http://astrosky.persianblog.ir/post/7/)

[smhm]

جناب celestial boy تلاش شما در مورد ساخت اسطرلاب قابل تحسین است.
بنده هم اولین بار در همایشی که در قم برگزار شده بود با این روش ساخت مواجه شدم. البته اثبات هندسی این روش را نمی دونم ولی وقتی طریقه ترسیم خط افق را دیدم همون موقع از این روش منصرف شدم چون در این روش خط افق کمانی از یک دایره بزرگ است در حالیکه محاسبات مربوط به تسطیح کره نشون میده که خط افق به هیچوجه دایره ای نیست حتی بیضی هم نیست یک حالتی شبه بیضی است.
این امر باعث شد که خودم روش جدیدی را ابداع کنم. در این روش ترسیم خطوط و تعیین جایگاه خورشید و ستارگان فقط بر اساس مختصات بعد و میل و تکنیک نقطه یابی است. حتی خطوط سمت و ارتفاع هم ابتدا توسط فرمول تبدیل به بعد و میل می شود و سپس نقطه یابی می گردد.
البته این روش بسیار طاقت فرسا و زمان بر است اما نتیجه کار یک اسطرلاب دقیق است که حتی مواردی مثل حرکت آنالمای خورشید نیز خود بخود در آن لحاظ می گردد.

[celestial boy]

سلام دوباره.
خیلی ممنون که توجه کردید.
سوال این که با روشی که شما ابداع کردید زمان هم دقیق خواهد شد؟؟؟چون در اسطرلاب های قدیم اگه اشتباه نکنم زمان سنجی مشکل داشته.اول به خاطر حرکت آنالمایی خورشید که خودش باعث اختلاف در زمان رسمی و نجومی میشه.و دوم روش مکان یابی برج ها روی دایره البروج که تقریبا یک برج جابجا رسم می شدن.البته من زیاد اطلاعاتی درباره اسطرلاب های قدیم ندارم.این ها رو هم بادرست کردن اولین اسطرلاب فهمیدم.حالا درست و اشتباهش با شما.
ممنون...

[smhm]

بله زمان هم دقیق خواهد شد. این اسطرلاب مستقیما زمان را به وقت رسمی کشور نشان می دهد.

[yeganeh miraftab]

میشه بگید جنس این اسطرلاب از چیه؟ولطفا نام سازنده اون رو هم اگه میدونید بذارین.

[yeganeh miraftab]

دوست عزیزم شما می توانید برای ساخت اسطرلاب به کتاب هایی همچون «اسطرلاب نوشته ی دنی ساووا از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» مراجعه کنید که بنده اطلاعات زیادی از آن ندارم!
اما در رابطه با طرز کار آنها اطلاعات جالبی دارم
در یکی از پیوست های کتابم (الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک) توضیحاتی در رابطه با اسطرلاب ارائه کردم که امیدوارم مورد توجه شما قرار بگیرد(این بحث به درد بچه های المپیادی خیلی می خوره):
برای دانلود پیوست اسطرلاب کتاب الفبای المپیاد نجوم و اخترفیزیک می توانید اینجا کلیک کنید (http://mpsky.ir/olympiad/astrolabe.pdf)


همانطور که آقای بهرام پور گفتند کتاب اسطرلاب دنی ساووا کتابی که تقریبا درباره ی همه چیز راجع به اسطرلاب و تاریخچه ی آن و ساخت یک اسطرلاب واقعی و همین طور درباره ی اولین اسطرلاب ها و تصاویری از اسطرلاب های ساخته شده توسط افراد بزرگی مثل ابوریحان بیرونی و محمد بن حامد الاصفهانی و...آمده در ضمن در این کتاب برگه ای جدا تعبیه شده که شما در ضمن آن میتونید یک ماکت اسطرلاب بسازید.توضیحی درباره ی نویسنده کتاب:دنی ساووا متخصص فیزیک نجومی و دارای مدرک دکترای علم است او پژوهشگر رصد خانه ی پاریس و عهده دار کمسیون ساعت های آفتابی است.
چاپ اول:1385
مترجم:مریم موسوی و قیمت آن هم 1000 تومان است.
این کتاب با همکاری بخش همکاری و فعالیت فرهنگی سفارت فرانسه در ایران به مناسبت سال جهانی فیزیک منتشر شده بود.