توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : ماهنامه فضانورد
ماهنامه فضانورد
01-11-2015, 06:26 PM
پژوهشگاه هوافضا (پژوهشکده سامانههای فضانوردی کنونی)، بعنوان یکی از پژوهشکده های وابسته به سازمان فضایی ایران، در راستای اهداف خود از جمله گسترش آگاهی عمومی از علوم و فناوریهای هوایی و فضایی، فیزیولوژی هوافضایی، و حقوق و استاندارد هوافضایی از ابتدای سال ۱۳۷۹، انتشار خبرنامهای با نام «خبرهای هوافضایی» را آغاز کرد.
http://up.avastarco.com/images/tuqitdkiz2e54o5ioxg.jpg (http://up.avastarco.com/)
این خبرنامه شامل اخبار و گزارشهای علوم و فناوری فضایی (شامل ماهوارهها، وسایل پرتاب، فضاپیماها، اخترشناسی و کاوش سیارات)، علوم و فناوری هوایی (شامل هواپیماها، هلیکوپترها، وسایل پرنده از جمله پرندههای بدون سرنشین، پیشرانههای هوایی، خطوط هوایی و مباحث هوانوردی)، پزشکی هوافضایی (شامل اخبار مربوط به پیشرفتهایی که در ارتباط با اقامت انسان در فضا و معضلات مربوط به ایمنی هواپیماها، حقوق و استاندارد هوافضایی و هچنین موضوعات مربوط به سوانح ایمنی هوایی بود.
از بهمن ماه ۱۳۹۱، هیئت تحریریه ماهنامه خبرهای هوافضایی، همسو با تحولات رویداده در پژوهشکده سامانههای فضانوردی (پژوهشگاه هوافضای سابق)، بر آن شد تا با تکیه بر پشتوانه نیروهای متخصص خود در حوزههای مختلف علوم و فناوری هوافضایی و تجربه بیش از یک دهه انتشار این ماهنامه، این نشریه را با غنایی هرچه بیشتر و ظاهری آراستهتر با نام ماهنامه «فضانورد» در دسترس جامعه هوافضایی کشور قرار دهد. پس از اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۳، از مهر ماه همان سال این ماهنامه در باجههای مطبوعاتی سراسر کشور در دسترس علاقه مندان است.
جهت مشاهده و دانلود رایگان آرشیو فضانورد روی این لینک کلیک کنید
http://www.ari.ac.ir/index.php/publications/aerospace-news/664-1393-10-16-05-33-20.html
ماهنامه فضانورد
01-25-2015, 02:04 PM
یکصد و شصت و هفتمین شماره ماهنامه فضانورد منتشر شد
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Tabligh-167.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Tabligh-167.jpg)
یکصد و شصت و هفتمین شماره ماهنامه فضانورد با دهها مطالب جذاب و خواندنی در 56صفحه منتشر شد. در این شماره، ناگفتههایی از برنامههای فضایی ایران به قلم کارشناسان و مدیران پروژه کاوشگر پژوهش منتشر شده که در آن به چگونگی دستیابی ایران به فناوری ارسال کاوشگرهای فضایی پرداخته شده است. بررسی اثرات فیزیولوژیکی پرش از لبه فضا به همراه گزارش ویژه پرتاب نخستین فضاپیمای اوریون به فضا، از دیگر مقالات خواندنی شماره آذر و دیماه 93 ماهنامه فضانورد است. همچنین در این شماره گفتگوی ویژه «فضانورد» با آناتولی سالاویف فضانورد روس و رکوردار راهپیمایی در فضا را بخوانید. در ادامه مروری عناوین مطالب و مقالات مندرج در این شماره خواهیم داشت.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Issue-167-Jeld.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Issue-167-Jeld.jpg)
شرح جلد: آذرماه امسال، نخستین سالگرد پرتاب موفقیتآمیز«فرگام»، دومین میمون فضانورد ایرانی است. ماموریتی که به واسطه آن، دانشمندان ایرانی به تجربیات ارزشمندی در زمینه سفرهای فضایی سرنشیندار دست یافتند.
یادداشت
محمدرضا رضایی / چرا به کاوش منظومه شمسی میپردازیم؟
فریبا رضیپور / پژوهش، بستری برای توسعه پایدار
تازههای فضایی
در کنست ایران چه گذشت؟ / قصه ما به دنبالهدار رسید / چاپگرهای سهبعدی به فضا رسیدند / ژاپن به دنبال سرنخهایی از حیات
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/news.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/news.jpg)
گفتگو
ملاقات با آقای راهپیمایی فضایی!
گفتگو با آناتولی سالاویف، فضانورد نامدار روس و رکوردار راهپیمایی فضایی در جهان
گفتگو از: سیروس برزو
در یکی از دیدارهایم از مرکز آموزش فضانوردان روسیه، فرصت بسیار مناسبی پیش آمد تا با «آناتولی سالاویف»، فضانورد نامدار روس، گفتگوی مفصلی داشته باشم. این گفتگو در حالی انجام شد که هر دوی ما در حال گشتوگذار و بازدید از بخشهای مختلف شهر ستارهای بودیم. همین ویژگی، این گفتگو را برایم بسیار خاطرهساز و دلنشین کرد. در جریان صحبتهایمان، گذری بر سفرهای سالاویف به فضا داشتیم و درباره راهپیماییهای متعددی که در فضا داشت، بحث کردیم. او خاطرات جالبی از ماموریتهای مختلفی که در فضا داشت برایم نقل کرد؛ مانند پرورش نخستین بلدرچینها در فضا و یا آموزشهای ویژهای که برای آمادگی سفر با فضاپیمای بوران شوروی سابق، پشت سر گذاشت. در این شماره از ماهنامه «فضانورد»، بخشهایی از گفتگوی طولانیام با سالاویف را تقدیم حضور شما خوانندگان محترم میکنم.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/interview.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/interview.jpg)
فناوری ایرانی
نیمه پنهان برنامههای فضایی ایران
ناگفتههای فعالیتهای فضایی ایران از زبان مدیران و کارشناسان پژوهشکده سامانههای فضانوردی
نویسندگان: جمعی از پژوهشگران پژوهشکده سامانههای فضانوردی
با فرارسیدن آذرماه۱۳۹۳، یک سال از پرتاب موفقیتآمیز «فرگام»، دومین میمون فضانورد ایرانی میگذرد. ماموریتی که به واسطه آن، دانشمندان ایرانی به تجربیات ارزشمندی در زمینه پرتاب و بازیابی سالم یک محموله زیستی سرنشیندار، دست یافتند. هر چند کل مدت زمان سفر فرگام، از لحظه پرتاب تا بازگشت محموله به زمین، از ۱۵دقیقه فراتر نرفت، اما در پس پرتاب این ماموریت، روزها، ماهها و سالها، تلاش شبانهروزی دانشمندان و مدیرانی نهفته بود که هیچ نامی از آنها در رسانهها، کتابها و مجلات یافت نمیشد. در «فناوری ایرانی» این شماره از ماهنامه «فضانورد»، به سراغ برخی از این دانشمندان رفته تا در آستانه نخستین سالگرد پرتاب کاوشگر «پژوهش»، از حال و هوای آنها در زمان انجام این ماموریت و آنچه در ۲۳ آذر ۹۲ رخ داد، بپرسیم. همچنین دکتر محمد ابراهیمی، رییس پژوهشکده سامانههای فضانوردی، به ارائه توضیحاتی پیرامون طرحهای ایران در زمینه توسعه برنامه کاوشگرهای فضایی میپردازد و برای نخستینبار، به برخی از ابهامات موجود در این حوزه پاسخ میدهد. این شما و این هم روایتی مستند از تلاش دانشمندان ایرانی برای درنوردیدن مرزهای بیکران فضا که البته به دلیل ملاحظات امنیتی، از آوردن نام آنها خودداری شده است.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Iran.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/Iran.jpg)
انسان و فضا
پرش از لبه فضا
بررسی اثرات فیزیولوژیک و پیامدهای پرش از ارتفاعات بالا
نویسندگان: لیلا علیدوست / نیلوفر سلیم
همه چیز از دهه ۱۹۶۰ و از یک پرسش شروع شد؛ اگر فضانوردی به هردلیل در مدار زمین در وضعیت اضطراری قرارگیرد، آیا قادر است فقط با استفاده از لباس فضانوردی، چتر و محافظ حرارتی متصل به لباس، با یک پرش از لبه فضا به سطح زمین بازگردد؟ بررسی این پرسش به بهانه رکوردشکنی اخیر «آلن اویستیس»، مدیر اجرایی شرکت گوگل، که با پرش از ارتفاع ۴۱کیلومتری زمین و بررسی داستان ماجراجویانی که با پرش از ارتفاعات بالا، رکوردهای تاریخی از خود بر جای گذاشتند، دستمایه نگارش مقالهای شد که پیش روی شما خوانندگان محترم قرار دارد.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/faza.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/faza.jpg)
شکارچی به پرواز درآمد
مروری بر راه پر فرازو نشیب فضاپیمای اوریون در تسخیر فضای دوردست
نویسنده: پژمان خالقیزاده
از چهلودو سال پیش که آخرین سفر انسان به ماه رقم خورد تاکنون، هیچ انسانی از مدار پایین زمین و ایستگاهفضایی بینالمللی فراتر نرفته است. با این وجود اکتشاف در منظومهشمسی و سیارکهای نزدیک همواره یکی از مهمترین اهداف آژانسهای فضایی جهان بوده است. حضور انسان به عنوان یک موجود با قدرت اندیشه، از اولویتهای اکتشافات کیهان شمرده میشود. توسعه روباتهای ماهنورد و مریخکاو نیز علاوه بر کمک به کشف حقایق عالم هستی، راه را برای حضور انسان در سیارههای همسایه هموار کرده است. در دوران ریاست جمهوری «بوش» پسر بود که اعلام شد بازگشت به ماه و سپس سفر به مریخ از اولویتهای برنامههای سرنشیندار آمریکا، پس از بازنشستگی شاتلهای فضایی در دهه جدید، خواهد بود. برنامه «صورت فلکی» نیز بر اساس همین نیاز طراحی شد و فضاپیمای «اوریون» محصول چنین برنامهریزی بود. هرچند که با دستور «اوباما» این برنامه لغو شد اما ناسا با اندکی تغییرات در اهداف ماموریتی، مجوز توسعه اوریون را صادر کرد. اوریون پس از طی مراحل مختلف آزمونی در بوته آزمایش پروازی قرار گرفت. با این ماموریت موفقیتآمیز، گام بلندی در آینده اکتشافات فضایی برداشته شد. در این نوشتار به مرور مسیر پرفراز و نشیب و آزمون پروازی فضاپیمای اوریون میپردازیم.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/orion.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/orion.jpg)
مهندسی فضایی
فضاپیمای قاره سبز
آیا سازمان فضایی اروپا به دنبال دستیابی به فناوری فضاپیماهای سرنشیندار است؟
نویسنده: احسان فرزامنیک
سازمان فضایی اروپا، به عنوان یکی از سازمانهای فضایی پیشرو در جهان شناخته شده است و از زمان تاسیس آن قریب نیم قرن میگذرد. این سازمان در طی این سالها، با طرحریزی و پیادهسازی برنامههای فضایی موفق مختلف ، هماکنون مجموعه کاملی از پرتابگرهای فضایی، ماهوارهها، مراکز آموزش فضانورد و غیره را در اختیار دارد. یکی از برنامههای بنیادین و هدفمند این سازمان در سالهای اخیر، طراحی و ساخت فضاپیمای بازگشتی موسوم به «آی.ایکس.وی» است که در حال حاضر با پشت سرگذاشتن مراحل مختلف آزمایش سامانههای مختلف خود، برای انجام نخستین پرواز آزمایشی آماده میشود. عملکرد موفق این فضاپیما، سازمان فضایی اروپا را در آینده نزدیک صاحب نخستین نسل از فضاپیمای بازگشتی به فضا خواهد کرد و ادامه این برنامه، نقش مهمی در دستیابی این سازمان به فناوری سفینههای فضایی سرنشیندار خواهد داشت. در این شماره به بهانه انجام قریبالوقوع ماموریت مهم فضاپیمای آی.ایکس.وی، مطالبی جهت آشنایی خوانندگان با جایگاه این برنامه و ویژگیهای خاص طراحی این فضاپیما ارائه شدهاست.
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/IXV.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/IXV.jpg)
دانشنامه
گردآوری: حامد حامدیان
آپارات: سرگردان در فضای میانستارهای
کتابخانه: ناگفتههای تلخ
فضای مجازی: دنیای مدارهای فضایی
گپ و گفت: زبالهدان فضایی
خواندنیها: نورهای کارآمد / پتوهای فضایی / شکستهایی که خیلی گران تمام شد
برگی از تاریخ: آخرین گشت و گذار در ماه / تلاش نافرجام / سوهو ۲۰ساله شد
http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/daneshnameh.jpg (http://spacemag.ir/wp-content/uploads/2015/01/daneshnameh.jpg)
ماهنامه فضانورد
02-04-2015, 02:25 PM
یکصد و شصت و هشتمین شماره ماهنامه فضانورد با دهها مطلب جذاب و خواندنی در 54 صفحه منتشر شد. گفتگو با ولادیمیر کاوالیونک، فضانورد بازنشسته شوروی سابق، مرور آخرین اخبار و رویدادهای فناوری فضایی به همراه بررسی سامانه جدایش در کاوشگرهای فضایی ایران و بازخوانی تراژدیهای انفجار شاتلهای چلنجر و کلمبیا از مهمترین عناوین منتشر شده در شماره بهمنماه ماهنامه فضانورد است.
http://up.avastarco.com/images/s7ej10hduiil5qcql5t.jpg (http://up.avastarco.com/)
یادداشت و سرمقاله
پوریا ناظمی / فضا در آستانه رشدی انفجاری!
فریبا رضیپور / روز فناوری فضایی و ترویج فرهنگ فضایی
تازههای فضایی
یک سال دور از خانه / آغاز عصر پرتابگرهای فضایی دست دوم / قارچهایی برای محافظت از فضاپیماها / مسنجر در آستانه خداحافظی / چای با طعم فضا
گفتگو
دهقانزادهای از بلاروس که به فضا رفت
گفتگو با ولادیمیر کاوالیونک، فضانورد بازنشسته شوروی سابق
گفتگو از: سیروس برزو
در سفری که اخیرا به مسکو داشتم، فرصتی دست داد تا با «ولادیمیر کاوالیونک»، یکی از فضانوردان نظامی و بازنشسته شوروی سابق دیداری تازه کنم و درباره فعالیتهای حرفهای او در زمینه فضانوردی، گفتگویی انجام دهم. کاوالیونک یکی از دانشآموختگان ممتاز دانشکده هوانوردی نظامی شوروی است و به واسطه توانمندیهای علمی و اجرایی بالای خود، در مدت خدمتش در نیروی هوایی شوروی، پستهای فرماندهی مختلفی به او واگذار میشد و البته بعدها به جرگه فضانوردان این کشور ملحق گردید. آنچه در ادامه میخوانید، حاصل گفتگوی من با این فضانورد سختکوش روسی است و امیدوارم خوانندگان ماهنامه «فضانورد»، از خواندن این گفتگو لذت ببرند.
فناوری ایرانی
جدایش دماغه کاوشگر پژوهش
معرفی فناوری جدایش در سامانههای فضایی و بررسی آن در کاوشگرهای فضایی ایران
نویسنده: علی قمریان
سامانههای فضایی را همواره از چند بخش یا مرحله جدا از هم میسازند. این در حقیقت یکی از اصول مهم در طراحی و ساخت انواع مختلف این سامانهها، اعم از پرتابگر، فضاپیماهای سرنشیندار و کاوشگرهای فضایی است. این مسئله علاوه بر سادهسازی روشهای ساخت سامانه، قدرت مانورپذیری آن را در یک ماموریت فضایی افزایش میدهد. در این میان مسئلهای که بسیار مهم و حایز اهمیت بوده، روشهای اتصال این بخشها به هم و سپس جداکردن آنها در جریان انجام ماموریت فضایی است. در اینجاست که «فناوری جدایش» به کمک مهندسین میآید. در مقاله پیش رو، ابتدا به معرفی فناوری جدایش و نقش آن در طراحی سامانههای فضایی پرداخته و سپس به تشریح عملکرد زیرسامانه جدایش در کاوشگرهای فضایی ایران میپردازیم.
انسان و فضا
غذاهای فضایی
نگاهی اجمالی به شیوههای نگهداری و مصرف موادغذایی توسط فضانوردان در ماموریتهای فضایی
نویسندگان: لیلا علیدوست / سولماز اعلمی
همواره مشاهده خوردن و آشامیدن فضانوردان در فضا برای اکثر افراد، یکی از موارد عجیب و جذاب مرتبط با زندگیآنها در فضا است. به خصوص در سالهای آغازین سفرهای فضایی که در تصاویر و فیلمها، فضانوردانی نشان داده میشدند که از ني براي مكيدن موادغذايي در تيوپهای خميردندانی شکل استفاده ميكردند. هرچند نوع مواد مصرفی فضانوردان در طول مدت اقامتشان در فضا، با زمین تفاوت چندانی ندارد، ولی به علت شرایط ویژه در فضا، از جمله گرانش ناچیز، افزایش قدرت میکروبها و سایر موارد، برای کنترل کیفیت، آمادهسازی و بستهبندی مواد غذایی از روشهای خاصی استفاده میشود.
در این مواقع موضوع «مدیریت غذا»، یکی از مسائل کلیدی در سفرهای فضایی است. مدیریت غذا در ماموریتهای فضایی شامل تامین جیره غذایی مطابق با الزامات فیزیکی، حجم کار و فعالیت فضانوردان، تامین شرایط لازم برای نگهداری ذخایر غذایی در فضاپیماها و چگونگی استفاده از آن است. در این نوشتار مروری کوتاه بر ویژگیهای غذای فضانوردان و چگونگی نگهداری آنها در فضا داریم.
فضانوردی؛ از گزینش تا آموزش
مروری بر مهمترین ویژگیهای جسمی و روحی داوطلبان سفر به فضا
نویسنده: زهرا حاج ابراهیمی
بشر براي آن كه بتواند در فضا اقامت كند، باید شرايط آن را كاملا بشناسد و راههاي مقابله با اثرات مخرب فضا را نيز فراگيرد. انسان تاكنون براي دستيابي به چنين دانشي تاوان زيادي پرداخته و تلفات بسياري داده است. در ابتدای شکلگیری ماموریتهای فضایی، برخی حتی مطمئن نبودند که هیچ موجود زندهای، حتی موجودات بسیار کوچکتر از انسان نیز بتواند در طی یک سفر فضایی زنده بماند. اما پس از گذشت سالها، انسان متوجه شد که زنده ماندن در فضا به کمک وسایل و تمهیدات محافظتی مناسب، چندان بعید نیست. امروزه سفر انسان به فضا، یکی از چالشهای بزرگ علمی و فنی کشورهای در حال توسعه است. نخستین قدم برای اعزام فضانوردان به فضا، تمرکز بر گزینش و آموزش موردنیاز افراد برای افزایش توانایی آنها برای مقابله با عوارض ناشی از محیط فضا است. شرایط جسمی مانند قد، وزن و قدرت بدنی به همراه تواناییهای ذهنی و روانی عواملی هستند که راه را برای حضور یک علاقمند به فضانوردی در تمرینهای آموزشی فضانوردان هموارتر میکنند. در مقاله پیشرو برخی از این مراحل را مرور خواهیم کرد.
مهندسی فضایی
فناوری فضایی در خدمت محیط زیست
فناوری فضایی چگونه به شناخت و کنترل چالشهای زیستمحیطی کمک میکند؟
نویسندگان: سید امیر حسینی / میلاد محمودی
آلودگی محیطزیست در حال حاضر به یکی از مهمترین چالشهای بشر تبدیل شده است. چالشی که زندگی انسانها و میلیونها گونه جانوری و گیاهی را در جهان به طور جدی تهدید میکند. این روند در دهههای اخیر رشد بیشتری پیدا کرده از این رو، در مجامع جهانی، راهکارهای مختلفی برای مبارزه با این مسئله ارائه شده است. اما همواره شناخت ابعاد مختلف هر مسئله و مشکلی، نخستین قدم برای حل آن به شمار میرود. استفاده از فناوری فضایی و دادههای ماهوارهای همیشه به شناخت آلودگی محیطزیست در بخشهای مختلف زمین کمک کرده است. کره زمین به کمک ناوگان کاملی از ماهوارهها به طور مرتب و دقیق از فضا پایش شده و دادههای آنها، اطلاعات ارزشمندی در اختیار دانشمندان و پژوهشگران برای حفظ و حراست از سیاره مادریمان قرار میدهد. در این مقاله قصد داریم، به معرفی دانش «سنجش از دور» پرداخته و سپس به ارائه توضیحاتی درباره نقش آن در مطالعه آلودگیهای مختلف زیستمحیطی در زمین خواهیم پرداخت.
فضاپیمایی برای دومشدن!
مروری بر ساختار و چگونگی پرواز فضاپیماهای مرکوری
نویسنده: احسان فرزامنیک
رقابت بر سر اعزام نخستین بشر به فضا، مسابقهای بود که نه تنها تمام دانش، خلاقیت و فناوری بشری را به مبارزه میطلبید، بلکه سرعت پیشرفت آنها را نیز محک میزد؛ جایی که روزها، دقایق و حتی ثانیهها میتوانست نقشی کلیدی در پیروزی یا شکست یکی از ابرقدرتهای جهان داشته باشد. پروژه «وستک» از اتحاد جماهیر شوروی سابق و پروژه «مرکوری» از ایالات متحده آمریکا، در این مسابقه بزرگ رقابت نفسگیری را انجام دادند، که میتواند درسهای ارزشمندی برای فعالان این حوزه داشته باشد.
در شماره 166، پروژه وستک معرفی شد، پروژهای که توانست تمام افتخارات طلایی سالهای آغازین عصر فضا را به خود اختصاص دهد. در این شماره، پروژه مرکوری، نسخه آمریکایی ناسا برای ربودن گوی سبقت در اعزام اولین انسان به فضا، معرفی خواهد شد. پروژهای که اگرچه در برابر شوروی سابق میدان را وانهاد، اما درسها و تجربههایی را برای آمریکا فراهم آورد تا بتواند در سالهای بعد، بزرگترین موفقیت فضایی تاریخ بشر را رقم بزند.
بازخوانی گزارش لحظه به لحظه دو فاجعه مرگبار
تراژدیهایی که ناسا را وادار با بازنشستگی شاتلها کرد
نویسنده: مرتضی توحیدی
آمریکاییها پس از اتمام برنامه فضایی آپولو، در اوایل دهه1970، بلندپروازی دیگری را در عرصه پروازهای فضایی سرنشیندار آغاز کردند. نتیجه آن هم طراحی و ساخت سامانهای با نام «شاتل فضایی» بود که میبایست به رویای آمریکاییها برای تسلط به فضا و سرکشی به ماهوارههای موجود در مدار زمین، جامه عمل بپوشاند. هر چند شاتلها تا حدود زیادی در انجام ماموریتهای فضایی موفق عمل کردند و دستاوردهای بیشماری از خود به جای گذاشتند، اما دو شکست مرگبار در 30سال پرواز این فضاپیماها، عملا تحقق بخش مهمی از اهداف این برنامه فضایی را غیرممکن ساخت. در این شماره به مناسبت سالگرد حوادث دلخراش انفجار شاتلهای چلنجر و کلمبیا، که منجر به کشتهشدن 14فضانورد شد، مروری بر لحظات و دقایق سرنوشتساز این دو حادثه مهم فضایی خواهیم داشت.
دانشنامه:
چندرسانه: ویجر به سوی مرز نهایی / آیا ماه و مریخ به تسخیر روسها در خواهد آمد؟
خواندنیها: رویایی با مرگ / یک نفس تازه در فضا
برگی از تاریخ: چگونه میتوان فضا را ناامنتر کرد؟
vBulletin® v4.2.3, Copyright ©2000-2023, Jelsoft Enterprises Ltd.