ثبت هنری پدیدة کسوف خود یکی از شاهکارهایی است که عکاسان نجومی همواره منتظر آن هستند. برای مثال اگر بتوانید خطوط حرکت هواپیما یا مهاجرت پرندگان را با ارتفاع خورشید محاسبه کنید بعید نیست که عکس بسیار زیبایی را به دام اندازید.
حتی عبور نور خورشید از روزنه ها خود باعث به وجود آمدن سوژة عکاسی خواهد شد و مسلماً این روزنه ها را در خانه های سنتی و یا درختان با شاخ و برگ پهن بهتر می توانید بیابید.
برای فیلم برداری از کسوف لازم است تا دوربین هندی کم در اختیار داشته باشید. می توانید با نصب فیلترهای مختلف و زوم بر روی خورشید از ابتدای رصد کسوف با ساعت و زمان دوربین که قبلاً با ساعت جهانی تنظیم شده است، فیلم برداری انجام دهید. مسلماً هر چه دوربین شما قویتر باشد، کیفیت فیلم شما بهتر خواهد بود. می توانید در حین سکوف با فیلم برداری از نور محیط و حتی اشخاص حاضر در رصد مستند بسیار زیبایی را تهیه کنید.
پروژهای رصدی در زمان کسوف جزئی
اگرچه به نظر می آید در زمان کسوف جزئی کار خاصی به غیر از تماشای این پدیده نیست، می توانید چند پروژة زیبای رصدی انجام دهید تا برنامة رصدی شما رنگ و بوی علمی نیز پیدا کند. برای مثال می توانید در هر زمان دلخواه با روش غیر مستقیم نور خورشید را بر روی کاغذی منعکس کنید و با ثبت قرص کدر ماه بر روی خورشید، ابتدا قدر گرفت و سپس درصد گرفت را محاسبه کنید. قدر گرفت همان میزان پیشروی قطر ماه بر روی قطر خورشید است. حال آن که درصد گرفت میزان مساحت پوشیده شدة ماه است که قرص خورشید را پوشیده است. فرق قدر و درصد گرفت در 3 مسأله است. اول آن که زمانی که ماه در حضیض و اوج باشد میزان درصد گرفت متفاوت خواهد بود و دوم آن که قدر گرفت بر اساس میزان حرکت ماه بر قطر خورشید با نظم سرعت مداری ماه تنظیم می شود. ولی قدر گرفت ابتدا به علت آن که مساحت کمتری از ماه، خورشید را می پوشاند با میزان کندتری افزایش می یابد ولی با افزایش ورود قرص کدر به خورشید به یکباره بر سرعت قدر گرفت افزوده می شود. سوم آن که اگر کسوف کلی باشد، قدر گرفت بالای 100 درصد نیز می رود تا میزان بزرگی قرص ماه نسبت به قرص خورشید را نشان دهد، ولی درصد گرفت با پنهان شدن آخرین پرتوهای خورشید در پشت ماه به 100 درصد می رسد و چون مساحت کامل خورشید پوشیده شده، دیگر افزایشی نمی یابد.
حال سعی کنید تا با تهیه تصاویر نقاشی شده از خورشید میزان واقعی قدر و درصد گرفت را در زمان های مختلف کسوف محاسبه کنید و ملاحظه کنید که میزان قدر و درصد گرفت با چه آهنگی در حال افزایش یا کاهش است. حتی با محاسبة قدر گرفت و با دانستن قطر خورشید می توانید سرعت مداری ماه را در مدار خود به دور زمین تعیین کنید.
پروژة بعدی اندازه گیری زمان دقیق برخورد اول و چهارم است که به ساعت بسیار دقیق و تمرکز و ابزارالات پیشرفته نیاز دارید تا بتوانید اولین و آخرین لحظات حضور ماه بر سطح خورشید را حس کنید. دقت ثبت این پدیده با فیلترهایی مانند اچ-آلفا و فیلم برداری با کیفیت مناسب، بسیار دقیق تر خواهد بود.
سخن پاياني
پدیده کسوف هر چند جزئی بسیار زیبا و دیدنی است و می توانیم با ثبت علمی و هنری آن لحظاتی را با طبیعت گمشدة بالای سرمان بگذرانیم. با آرزوي موفقيت براي شما در رصد این آخرین گرفت دهة 80 شمسی در ایران امیدوارم اسمانی صاف را تجربه کنید.
منابع:
كتاب كسوف نوشتة جك.ب.زيركر
نرم افزار Occult 4
نرمافزار wineclipse
سايت مرد كسوف دنيا www.mreclipse.com
سایت www.avastarco.com
سایت www.spaceweather.com