یه کمی بیشتر راجع به پراکندگی حرف بزنیم :دی
از دیدگاه ِ ذره ای، پراکندگی وقتی رخ می ده که دو تا ذره به هم برخورد کنند، اگر ذره ای در مسیرش یک ذره ی ِ دیگه قرار داشته باشه برخورد می کنه و مسیرش منحرف میشه، درست مثل ِ دو تا توپ:
http://s3.amazonaws.com/answer-board...ac8d9e536.jpeg
http://rqgravity.net/images/scatteri...tering-42N.gif
با توجه به این که نور هم یک ذره حساب میشه (فوتون) در برخورد با اتمها می تونه پراکنده بشه. اما میزان ِ پراکنده شدن به چی بستگی داره؟ توی ِ مثال ِ برخورد ِ ذره ها این به اندازه ی ِ ذره ها بستگی داره. یعنی شما اگر یک توپ ِ فوتبال رو شوت کنی توی ِ یه زمین ِ فوتبال پر از توپهای ِ فوتبال، به احتمال ِ زیاد برخورد اتفاق می افته.
اما اگر یک تیله رو پرت کنی توی ِ همون زمین ِ فوتبال و جای ِ توپ ِ فوتبال تیله بگذاری، به احتمال ِ زیاد برخوردی رخ نمی ده!! چون اندازه ی ِ تیله ها کوچیکه و برخورد به سختی اتفاق می افته.
برای ِ یک موجود در فاز ِ گازی (مثل ِ هوا) هر چه اندازه ی ِ ذرات بزرگتر باشد، احتمال ِ برخورد بالا میره. اما معمولا توی ِ یک سحابی ِ تاریک ما با ذراتی نوعا هم اندازه طرفیم، پس این که چه طول ِ موجهایی و چه طور پراکنده بشن بستگی به اندازه ی ِ فوتون ها داره! اما صبر کن ببینم؟!؟ مگه فوتون اندازه داره؟
تعریف کردن ِ اندازه برای ِ فوتون کلی مشکلات ایجاد می کنه!! اما میشه یه کار ِ دیگه انجام داد: برای ِ چنین حالتی، کمیتی وجود داره به اسم ِ سطح ِ مقطع ِ پراکندگی، سطح ِ مقطع ِ پراکندگی بر خلاف ِ اسم ِ ترسناکش(!) چیز ِ عجیبی نیست، برای ِ دو تا توپ، سطح ِ مقطع ِ پراکندگی دقیقا برابر با اندازه ی ِ توپها هستش! هر چه بیشتر باشه احتمال ِ برخورد بین ِ دو توپ بالا میره.
برای ِ برخورد ِ فوتون و ذره، سطح ِ مقطع ِ پراکندگی باید به اندازه ی ِ کافی بزرگ باشه تا پراکندگی اتفاق بی افته. اما سطح ِ مقطع ِ پراکندگی رو چه چیزی تعیین می کنه؟!؟ حالا بیاید بپریم توی ِ دیدگاه ِ موجی:
از دیدگاه ِ موجی، یک موج چیزهایی که خیلی کوچکتر از طول ِ موجش باشند رو نمی بینه! مثلا نوری که طول ِ موجش 500 نانومتر باشه، چیزهایی از ابعاد ِ 0.1 نانومتری (اتمها) رو نمی بینه و این ذرات ِ 0.1 نانومتری نمی تونند اون رو پراکنده کنند! علت ِ این پدیده رو فعلا بی خیال! اما یه نتیجه ی ِ بسیار جالب پشت ِ این قضیه است: هر چی طول ِ موج کوچکتر باشه، احتمال ِ پراکنده شدن بالا میره.
در واقع از دیدگاه ِ ذره ای این یعنی سطح ِ مقطع ِ پراکندگی با کاهش ِ طول ِ موج زیاد میشه.
در واقع نمودار ِ احتمال ِ پراکنده شدن با طول ِ موج شبیه ِ نمودار ِ پایینه (به این پراکندگی می گم پراکندگی ِ رایلی؛ سطح ِ مقطع ِ پراکندگی با توان ِ چهارم ِ طول ِ موج رابطه عکس داره) :
http://upload.wikimedia.org/wikipedi...scattering.png
اما طول ِ موجهای ِ کوچک یعنی چی؟ یعنی نورهای ِ آبی! پس نورهای ِ آبی به احتمال ِ خیلی بیشتری نسبت به قرمز پراکنده میشن. به همین خاطر ما آسمون رو آبی می بینیم چون نور ِ آبی ِ خورشید توی ِ جو پراکنده میشه و نور ِ زرد به ما میرسه، در واقع خورشید سفید رنگه!
این اثر توی ِ سحابی های ِ تاریک و بازتابی مهمه:
سحابی های ِ تاریک و بازتابی از غبار تشکیل شدند که ابعاد ِ این غبار نوعا چند میکرو متر ( چند هزار نانومتر) هستش که خیلی بزرگتر از طول ِ موجهای ِ مرئی هستند پس تقریبا تمام ِ طول ِ موجهای ِ مرئی پراکنده میشن اما طول ِ موجهای ِ آبی بر اساسی که شرح داده شد خیلی بیشتر پراکنده میشن پس ما اغلب ِ سحابی های ِ بازتابی رو آبی رنگ خواهیم دید.
در مورد ِ سحابی های ِ تاریک هم همین پدیده است که می گه چرا اونها تاریک دیده میشن ولی سحابی هایی که تماما از گاز هستند و غباری توی ِ خودشون ندارند، تاریک دیده نمیشن!
باقی ِ بحثها، این که چه طور به وجود میان و چه طور از بین میرن و ... همه اش شبیه ِ سحابی های ِ تاریکه، اصلا سحابی های ِ تاریک و بازتابی دقیقا از یک جنس اند و تنها فرقشون اینه که بغل ِ بازتابی ها یه چراغی روشنه و اونها رو تابان کرده، اما سحابی های ِ تاریک بدبختا هیچ ستاره ای اطرافشون نیست و تاریک دیده میشن! واسه همین هم گفتم پسر خاله هستند! :دی
اینم یه سحابی ِ تاریک-بازتابی که نشون میده اینا از یه جنس اند (m78) :
http://apod.nasa.gov/apod/image/0004/m78_sdss_big.jpg
سوالی هست در خدمتم :)