آلودگی نوری(lightpollution)

[حسين رازبري]

آلودگی نوری چيست؟

آلودگی نوری در ابتدا توسط منجمان و به دلیل حساس بودن ابزارهای رصدی آنان بعنوان یک معضل زیست محیطی مورد مطالعه قرار گرفت. تابش انواع نور حتی به مقدار کم، تاثیر زیادی در پنهان شدن ستارگان می گذارد تا آنجائیکه حتی ضعیف ترین نور منجمان را مجبور به طی مسافت های طولانی و دور شدن از شهرها می کند...

آلودگی نوری در ابتدا توسط منجمان و به دلیل حساس بودن ابزارهای رصدی آنان بعنوان یک معضل زیست محیطی مورد مطالعه قرار گرفت. تابش انواع نور حتی به مقدار کم، تاثیر زیادی در پنهان شدن ستارگان می گذارد تا آنجائیکه حتی ضعیف ترین نور منجمان را مجبور به طی مسافت های طولانی و دور شدن از شهرها می کند. البته شاهدیم که نور چراغهای دست ساز بشر به علت در نظر نگرفتن استانداردها و شاخص هایی که یک منبع روشنایی می بایست داشته باشد در آسمانهای پر ستاره اقدام به نورافشانی، خودنمایی و تخریب طبیعت شب می کنند.

اما عوارض آلودگی نوری به همین جا ختم نشد و اثرات مخرب آلودگی نوری دانشمندان محیط زیست و طبیعت را متوجه خود ساخت است.
در مجموع عوارض آلودگی نوری به 5 گروه تقسیم می گردد:
1- اثرات مخرب آلودگی نوری بر انسان
2- اثرات مخرب آلودگی نوری برحیوانات
3- اثرات مخرب آلودگی نوری بر بر گیاهان
4- از دست رفتن طبیعت آسمان شب
5- اتلاف انرژی
که در خصوص عوارض آن بر انسان قصد داریم به نکات زیر مفصل بپردازیم.
بطور کلی قرار گرفتن انسان زیر نور مصنوعی باعث
- آسیب های چشمی
- بروز استرس
- تضعیف قدرت فکر
- خیرگی
و در دراز مدت :
- تضعیف دستگاه ایمنی بدن
- افزایش ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطانهای پوستي
- کاهش آستانه تحمل
- جوش زدگی و رنگ پریدگی
- بر هم خوردن ساعت درونی بدن(ساعت بیولوژیک(
- بروز افسردگی
- افزایش سرقت
لازم است برای بررسی و تحلیل عوارض آلودگی نوری در ابتدا بدانیم که چه رفتار غیر استانداردی با نور، آلودگی نوری به حساب می آید. در حقیقت استانداردهای یک منبع نوری چه می تواند باشد؟
تعریف علمی آلودگی نوری: نورهاي مصنوعي كه در زمان يا مكان نامناسب ازاستاندارد خود خارج شده و با كيفيت نامطلوب محيط زيست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده مي سازد.
با این تعریف حوزه آلودگی نوری از حیطه منجمان و ستاره شناسی بیرون رفته و در اصل هر کجا که شما به هر صورتی از نور بطور غیر استاندارد استفاده کنید تولید آلودگی نوری کرده اید. پس با این تفاسیر این تعریف شامل فضاهای داخلی نیز می گردد.
در حقیقت زمانی که از یک گنبد نورانی (آسمان تاب ) در بیرون شهرها به عنوان آلودگی نوری یاد می کنیم، مسبب آن را عواملی می دانیم که آن را تولید کرده اند (بخش عوامل تولید آلودگی نوری در شهرها در همین جزوه). مسلم است که رفتارهای خارج از استاندارد با نور و چراغ و سرپوش، تولید آلودگی نوری کرده است. پس هر کجا رفتاری خارج از کیفیت مطلوب (استاندارد) با نور انجام پذیرد آلودگی نوری تولید شده است. بطور مثال زمانی که شما برای مطالعه از لامپ کم مصرف استفاده کرده باشید آلودگی نوری را برای خودتان تولید کرده اید. چرا که نور لامپ هالوژن است که مناسب مطالعه و سلامت بینایی انسان می باشد. پس زمانی که در وادی نجوم سخن از آلودگی نوری می کنیم باید حیطه خود را از نورپردازی فضای داخلی یا بیرونی روشن سازیم، زیرا نوع و ساختار نورپردازی این دو محیط بسیار با هم متفاوت می باشد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که هیچگاه موضوع آلودگی نوری از حیطه نور مصنوعی خارج نمی شود چرا که در ابتدای تعریف آلودگی نوری، واژگان "نورهای مصنوعی " قید شده است.

در مطلب "آلودگی نوری در زندگي شهري " همین سایت قول دادیم که سه واژه ,زمان، مکان و کیفیت را که در این تعریف از اهمیت خاصی برخوردار است را بیشتر توضیح دهیم، اینک به وعده خود وفا می کنیم:
زمان: ممکن است شما در زمانی نامناسب از وجود روشنایی استفاده کنید که اصلاً نیازی به روشن ماندن آن نیست. مانند روشن بودن لامپ راهروها، پارکینگ ها و ... البته از شب تا صبح. لازم به توضیح نیست که ما در مورد لامپ ها در ساعاتی صحبت می کنید که منابع طبیعی روشنایی، مانند خورشید، فضای مورد نیاز ما را در حد کافی روشن نمی سازند. پس اگر نور کافی در روز به اندازه نیاز دارید و از نور لامپ ها نیز استفاده می کنید، این خود می تواند مصداقی برای زمان نامناسب باشد.

مکان: در دنیای امروز که انرژی از ارزش خاصی برخوردار است محاسبات دقیقی برای بهینه مصرف کردن انواع انرژی از جمله نیروی برق انجام می گیرد. در خصوص استفاده برق شهری در منازل، مکانهای عمومی، کارگاه ها، بیمارستانها، رستورانها و... نیز استانداردهایی از نور تعریف شده که سلامتی انسان بخصوص بینایی او درآن، مورد توجه مهندسان بوده است. با توجه به نوع هر فعالیت که مکانی خاص را برای انجام می طلبد استانداردهایی از میزان نور برای هرمکان تعریف شده است که در نظر نگرفتن این استانداردها و استفاده های سلیقه ای قطعاً تولید آلودگی نوری می کند. در واقع با چنین نگرشی که چه مقدار نور برای چه فعالیتی و در کجا مناسب است هم توانسته ایم انرژی را درست و بهینه مصرف کنیم و هم به سلامت بینایی خود آسیب نرسانده ایم. بطور مثال برای یک اتاق خواب 100 لوکس ،کلاس درس 300 لوکس و میز نقشه کشی نیز 500 لوکس نور لازم است. پس استفاده بیش از مقدارلازم از نور، در هر مکان تولید آلودگی نوری می کنند. حال پارکینگهای شرکت واحد را بخاطر بیاورید که با شدت نور بسیار بالایی محوطه خود را بیش از مقدار لازم روشن می کنند که این عامل باعث بازتاب نور اضافی به فضا می گردد و تولید آلودگی نوری می کند.

کیفیت: در مهندسی روشنایی کیفیت نور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همانگونه که نور در مکان و زمان مناسب باید استفاده گردد، کیفیت نور نیز از جهت پزشکی و سلامت انسان مورد توجه می باشد. هر نوع لامپ با توجه به ساختمان و مکانیزم تولید نور از کیفیت، رنگ نور و طیف نوری خاصی برخوردار است. بطور مثال نور لامپهای سدیمی کم فشار از نظر ستاره شناسان بسیار مناسب است زیرا براحتی می توان نور این لامپ ها را با فیلترهای مخصوص از دید ابزارهای منجمین مخفی و پوشیده نمود. چراکه نور این لامپ ها فقط در طیف زرد رنگ تابش می کند و طیف نور دیگری ندارد پس براحتی با یک فیلتر کنترل می گردد.
نویسنده:سید حامد میرزاخلیل

lightpollution.ir

[Hamed Mirzakhalil]

درود بر كيانوش عزيز

ممنون از اين كار علمي كه انجام داديد. شايد تنها قشري كه از نزديك دست به گريبان آلودگي نوري هستند همين منجمان باشند. اين كه بايد چه كرد را شايد از هر منجمي بپرسي ليستي از راهكارهاي ريز و درشت را جلويتان بگذارند. اما حتي با دانستن راهكار چرا هيچ تغييري در هيچ جا ديده نمي شود.
بحث طولاني است اما در چند كلام...
1- به دليل بين رشته اي بودن اين معضل هيچ گروه دانشگاهي يا ارگان دولتي خود را موظف به پرداختن به آن نمي كند. درست مثل مساله آلودگي هواي تهران.
2- با داشتن دغدغه هاي مهم تر مسئولان (به زعم خودشان) فرصتي براي تامل به اين موضوع برايشان باقي نمي ماند مگر اينكه نام و ناني در آن باشد.
3 - مهمتر از همه و با توجه به تمام اين دلايل، ‌خود ما علاقمندان به نجوم كم كاري كرده ايم. هنوز به اين اميد هستيم كه اگر قصر بهرام از دست رفت صوفي آبادي هست. اگر قله توچال آلوده شد قله كلون بستك هست.
هر ساله نياز به دورتر شدن از شهرها بيشتر احساس مي شود و هر ساله مجبوريم قبل از سفر رصديمان وضعيت رصدگاه ها را با دوستان چك كنيم تا نكند در اين چند وقت پرژكتوري از سر بازيگوشي ستاره اي را نشانه نرفته باشد. هر ساله نياز به تعطيلات بيشتري داريم تا بتوانيم مسافت هاي دورتري را جهت دسترسي به يك سايت تاريك تر بپيماييم.
اما ...
... ككمان هم نمي گزد.

راهكاري كه به ذهنم مي آيد.
سال ها است كه همين دغدغه را دارم و با مسئولين كوچك و بزرگ جلسه و مصاحبه و ... داشتم.
در اين اوضاع نه چندان مناسب اجتماعي تنها راهي كه شايد كمي اميدي به بازدهي اش باشد "يه كار دسته جمعي و طولاني مدت است"
اتفاقن چند روز پيش داشتم فكر مي كردم اين شبكه هاي اجتماعي اگر قرار نباشه بخشي از مشكلاتمان را حل كند پس به چه كار مي آيد. يك همچين فضا و پناسيلي كه با تمام محدوديت هاي فيلترينگ قوت گرفته پس چرا نمي توانيم موثر از آن استفاده كنيم.


پيشنهاد من:
تعيين يك منطقه با آلودگي نوري بالا و تماس و درخواست هاي مكرر به مسئول مربوطه براي چندين ماه و حتي يك سال (ترجيحن در تهران)

[Mojtaba.M]

سلام بر همه دوستان

شاید در نگاه اول به این تصویر این فکر در ذهن شما شکل بگیرد که مجتمع تفریحی توریستی است که در حال باز سازی و تکمیل شدن میباشد .

در حالی که این تصویر نشان دهنده رصدگاه قبلی ماست(بود) که در حال حاضر یه لطف شهرداری محترم در حال تبدیل شدن به استادیوم المپیک میباشد .







و شاید عمق فاجعه فقط در همین عکس گنجانده نشود .

به عکس زیر نگاه کنید :





این عکس رو دوست خوبم ، امیر علی مومنی در پشت همون منطقه گرفته که سابقا کهکشان راه شیری هم به وضوح تشخیص داده میشد.در تصویر اگر به سمت راست نگاه کنید به راحتی آلدگی نوری شهر را میتوان دید .


و اما شاید کسانی که این عکس رو دیدند با خودشون فکر کنند که خوب ، منظقه زیبایی مثل یک دریاچه حتما نیاز زیادی به روشنایی برای تامین امنیت و رفاه حال مردم داشته پس حتما نیازی بوده به این همه چراغ ،ولی موضوع چندان هم عادی نیست . نصب 6 ردیف تیر چراغ برق در کنار این دریاچه (و بدون در نظر گرفتن چراغ های عظیم و بزرگ جزیره این دریاچه) موضوع چندان عادی نمیباشد . آن هم چراغ هایی که تماما رو به آسمان هستندبرای زیبایی




در تصویر بالا فقط 3 ردیف از 6 ردیف چراغ مشخص است ؛ 6 ردیف چراغ در فاصله 20 متر

به هر حال هر چه بود گذشت ولی بدانید که اگر به همین ترتیب پیش رود کم کم شهر های کوچک و حتی روستاهایی که تا چندی پیش زیبایی منحصر به فردی داشته اند به وسیله آلودگی نوری نابود خواهند شد و هیچ کس دیگر یادی از راه شیری و زیبایی آن نخواهد کرد. و جز تاسف چیزی برای انسان ها باقی نخواهد ماند .

ضمنا از شهر تا منطقه مذکور حدودا 2 کیلومتر راه هست که این مسیر هم تماما نور کاری شده است .

[Amirali]

با تشکر از گزارش مجتبی جان

این عکس همینجا تهیه شده (شهریور 90)

اما الان دیگه فکر نکنم راه شیری انقدر واضح دیده بشه!

نور زمینه ای هم که میبینید حاصل 2 نورافکن خیلی بزرگه که چند سالیه اونجا نصب شده ام الان چراغ هایی که تو عکس مجتبی میبینید تا نزدیکی محل عکاسی پیش اومدن

من نمیدونم اگه این چراغا برای روشن شدن محوطه دریاچس پس چرا کوه هایی که 10 کیلومتر اونورتر هستن رو هم روشن میکنه !!

یعنی شب اگه شما برید اونجا باید عینک افتابی بزنید!

یه سری چراغ کاشتن تو زمین, صاف میزنه تو چشم ادم, اصن یه وعضی.............

[Hamed Mirzakhalil]

دوستان عزيز آقا مجتبي و امير علي عزيز
از گزارش خوبتان بسيار سپاس گذارم. اينكه وقت گذاشتيد و در روز هم به آنجا رفتيد و اين تصاوير را تهيه كرديد جاي تشكر داره.
از تصاوير مشخصه كه هم شهرداري با پيمانكار دستش تو يه كاسه است و هم اينكه شهرداري و پيمانكار چيزي از علم مهندسي روشنايي نمي دونن.
آخه كي نورافكن بازتابي را در ارتفاع به اون بالايي نصب مي كنه.
وظيفه اون چراغ چيز ديگه ايست.

نكته ديگه: تنها 1% احتمال بديد كه شهرداري چيزي از آسمان شب به گوشش نخورده. و حتي نمي دونه آلودگي نوري چي هست. چه برسه به عوارض آلودگي نوري.

هر كسي در حيطه زندگي خودش بايد پيك آسمان شب باشه. پس وظيفه ما دوستداران آسمان شب چيه؟

نامه اي به شهردار بنويسيد و علمي و مستند از عوارض مخرب اين پروژه برايش بگوييد.
نامه اي با تاكيد بر نمونه هاي مشابه خارجي و البته كاهش جمعيت گردشگر در شب و يا خطراتي كه ممكنه گردشگر شب رو را تهديد كنه. يا خطر احتمال تصادفات در اثر خيرگي.
از مفايد يك رصدگاه برايش بگوييد و از ميزان اتلاف انرژي (به ريال)
اين لينكو يه نگاه بندازيد. نامه اي است كه سال ها پيش به شهردار تهران نوشتم.

http://www.lightpollution.ir/content/view/73/9/


موفق بمونيد

[|Alireza|]

سلام دوستان.
منم یه پیشنهاد داشتم خدمت دوستان!
اول اینکه یه سوال از همگی:
اگه شما شهردار شهرتون بشید اولن کاری که میکنید چیه؟!
خوب احتمالا دستور میدید تموم چراغ های شهرو خاموش کنن!

حالا پیشنهادی که به ذهن من رسید از این قراره که.
ما باید سعی کنیم شهردار -بخشدار کلید دار کدخدا هرچی که اسمش هست!
رو به نجوم علاقه مند کنیم!
حالا میگید چه جوری؟؟
این سوال من از کاربرای عزیزه که می خوام با هم فکری هم به یه راه حل خوب و درست و درمون برسیم.
البته میتونیم یه بار با آوا استار ببریمشون قصر بهرام
یه راه حل دیگه هم به ذهنم رسید.
یه خبرنگاری بود تو باشگاه خبرنگاران جوان فکر کنم یا واحد مرکزی خبر.
به نجوم علاقه داشت!
البته اگه بین دوستای خودمون هست که بهتره.
به همراه ایشون میرم به اونجایی که آقا مجتبی و آقا امیر علی فرمودند.
و یه گزارش درست و حسابی میگیریم این چند تا عکس هم پیوستش میکنیم.
بعدم تو 20:30 یا اخبار ساعت 9 یا اخبار ساعت 7 نشون میدم.
فکر کنم موثر باشه.
مخصوصا اون عکسا که نشون میده قبلا کهکشان دیده میشده!
ولی الان اثری ازش نیست!
لا اقل روی ذهن مردم تاثیر میزاره.
با تشکر از همه ی عزیزان انجمن

[Negin_GH]

چند وقت پیش داشتم با خونوادم درباره آلودگی نوری صحبت میکردم که فهمیدم متاسفانه پدرم (که اطلاعات عمومی(و علمی)بالایی داره)چیز زیادی از آلودگی نوری نمیدونه.من خودمو مقصر دونستم که چرا قبلا در این باره با خونوادم(ویا دوستان و....) صحبت نکرده بودم...به هر حال خواستم بگم نباید انتظار داشته باشیم شهردار یا کد خدا یا .... درباره آلودگی نوری اطلاعی داشته باشن :| اگه در این باره اطلاعاتی داشتن حتما زودتر کاری انجام میدادن....
میترسم اگه در این باره باهاشون صحبت بشه بپرسن : مگه آلودگی نوری هم داریم؟؟؟

[|Alireza|]

چند وقت پیش داشتم با خونوادم درباره آلودگی نوری صحبت میکردم که فهمیدم متاسفانه پدرم (که اطلاعات عمومی(و علمی)بالایی داره)چیز زیادی از آلودگی نوری نمیدونه.من خودمو مقصر دونستم که چرا قبلا در این باره با خونوادم(ویا دوستان و....) صحبت نکرده بودم...به هر حال خواستم بگم نباید انتظار داشته باشیم شهردار یا کد خدا یا .... درباره آلودگی نوری اطلاعی داشته باشن :| اگه در این باره اطلاعاتی داشتن حتما زودتر کاری انجام میدادن....
میترسم اگه در این باره باهاشون صحبت بشه بپرسن : مگه آلودگی نوری هم داریم؟؟؟

دقیقا!
حرف شما درسته ولی ما که نباید یه شبه باهاشون در مورد آلودگی نوری بحث کنیم.
هرشخصی با توجه به حیطه کاری که داره میتونه دغدغه ی یه مشکلی رو داشته باشه.
مسلماَ کسی که حیطه ی شغلیش نجوم نیست نمیتونه دغدغه ی آلودگی نوری رو داشته باشه!
و اصلا نمی دونه چی هست.
یا مثلا یه بازاری ساده چه میدونه مشکلات اداره کردن یه وب سایت چیه(مثالش ربطی به نجوم نداشت)
برای همینه که من میگم باید یه جوری علاقه مندشون کنیم.به نجوم وقتی علاقه مند شدن.
اون موق است که از ما میپرسن چرا ستاره ها تو شهر دیده نمیشن!
اون موقع است که ما آلودگی نوری بهشون توضیح میدیم.
و شهرداری که الان دیگه دغدغه اش دیدن ستاره هم شده میدونه که آلودگی نوری چه مشکلی ایجاد میکنه.
اون موقع است که نامه و ...اثر به سزایی داره.
مثلا من دیشب که داشتم با یکی از دوستام در مورد آلودگی نوری حرف میزدم.
رفته بودیم بیرون سعی کردم توجهشو به ستاره ها جلب کنم.
بعد از کلی که سوال از من پرسید!
رفتم سراغ اصل مطلب یه عکس از جهان تو شب بهش نشون دادم.
ساعتشم بهش گفتم .
که همونجا خشکش زد.
و دیگه من هیچی بهش نگفتم.
امروز از من پرسید پس بخاطر همینه که ستاره ها تو شهر دیده نمیشن نه؟
حالا اینی که گفتم یه دفه اتفاق افتاد.
ولی برای شهردار و.. اینطوری نیست

به نظر من میشه از شهردار و بخش دارمون تو باشگاه های نجوم شهرمون دعوت کنیم.
حتی اگه نیومدن بازم دعوت میکنیم.تا بالاخره بیان!
یا اینکه مثلا مجله ی نجوم یه مصاحبه بره با قالیباف!(البته این پیشنهاد برای تهران)
به طور خلاصه باید کاری کنیم که آلودگی نوری جزئی از دغدغه مدیران شهری و روستایی بشه.
مثلا تو المپیاد نجوم میتونیم دعوتشون کنیم.
یا مثلا کار خوبی که مرکز علوم و ستاره شناسی چند هفته پیش کرده بود.
دعوت از مدیران شهرداری اهواز برای بازدید از مرکز علوم و ستاره شناسی.
مثلا میتونیم تو رقابت بزرگ مسیه از شهردار چند شهر هم به عنوان مهمان ویژه دعوت کنیم.

[پیمان اکبرنیا]

دوستان من یک نکته ای بگم:

اصولا سیاستمداران به دنبال تامین منافع و کسب رای یا قدرت و ... هستند (در همه دنیا). بنا بر این برای این که برای مقابله با آلودگی نوری توجیح بشوند نباید بگوییم تنها دلیلی که می خواهیم با آلودگی نوری مبارزه کنیم دیدن آسمان است چون برای چنین کاری هزینه نمی کنند. باید بگیم که با انجام اقداماتی که مانع رفتن نور به آسمان می شود، می توان چقدر در مصرف برق صرفه جویی کرد و امنیت معابر را بیشتر کرد. مثلا بگویی یک لامپ بدون سرپوش 40 تا 50 درصد انرژی را مستقیما به آسمان تابش می کند و اگر سرپوش داشته باشد این مقدار نصف یا یک سوم می شود و هزینه برق شهر بسیار کمتر می شود. اینگونه شاید راضی بشوند و اصولا اگر یک پارتی یا آشنای نزدیک پیدا کنید شاید حرفتون بیشتر اثر داشته باشه ایرانه دیگه

من شنیدم برای شهرهای اطراف رصدخانه ملی ایران دارند چنین کاری را برنامه ریزی می کنند. شاید بتونیم با صحبت با مسئولان رصدخونه ملی ما هم بهشون کمک کنیم.

[Mojtaba.M]

در تایید کامل سخنان مدیر گرامی ، آقای اکبر نیا بگم که تقریبا یک ماه پیش که جناب میرزاخلیل پیشنهاد فرستان نامه رو دادند من هم به پیشنهاد عمل کردم تا شاید مرحمی باشد بر دلی زخمی ما !

اما نشد .. الان حدودا یک کاهی مشود که خبر از نامه و جواب و حداقل از رسیدن آن به دست شهردار خبری نیست . پارتی هم داریم

در نامه ای که بنده ارسال کردم آحاوی همه چیز بود به غیر از پرداختن به آسمان و لذت دیدن آن (البته کمی هم گفتم ) اما بیشتر بحث نامه در رابطه با سلامتی جامعه و از همه مهمتر جلوگیری از تلاف انرژی بود .

به هر حال من تلاشم رو کردم ولی مثل اینکه بی نتیجه ماند اما من کوتاه بیا نیستم صد در صد پی نامه و جوابیه آن را میگیرم .

[|Alireza|]

به نظر من میشه رو این پیشنهاد کار کرد که مجله ی نجوم یه مصاحبه با دکتر قالیباف بره.
من از دوستانی که اینجا به نحوی با مجله ی نجوم در ارتباط هستند در خواست میکنم که به سردبیر مجله این پیشنهاد رو بدن.
به نظر من میتونه اثر گذار باشه.
البته اگه شهردار محترم قبول کنند.
قطعا این تمام مشکل حل نمیکنه.
ولی اگه بتونیم مشکل تو پایتخت حل کنیم به طوری که آقای اکبرنیا فرمودند.
بقیه شهر ها هم وقتی ببینن این کار چه سود هایی براشون داره این رویه رو ادامه خواهند داد.

من شنیدم برای شهرهای اطراف رصدخانه ملی ایران دارند چنین کاری را برنامه ریزی می کنند. شاید بتونیم با صحبت با مسئولان رصدخونه ملی ما هم بهشون کمک کنیم.

به نظر من خیلی خوبه.
حتی میتونیم کارشون رو تبلیغ کنیم.
میتونیم مزایای این کارشون رو به بقیه نشون بدیم.