لكه‌هاي خورشيدي

[علی ابراهیمی سراجی]

به نظرم يكي از سوژه‌هاي جالب رصدي در نجوم لكه‌هاي خورشيدي است. اين تايپيك را براي دوستاني ايجاد مي‌كنم كه قصد دارند به رصد خورشيد با روش‌هاي ايمن بپردازند و يكهو مانند اين بنده خدا با چشم پشت تلسكوپ نرويد كه هم سرخ بشيد هم كور
ابتدا به صورت خلاصه تعريفي از لكه‌هاي خورشيد را قرار مي‌دهم و به ياري خود در پستهاي بعدي مطالب بيشتري خواهم گذاشت.
در تعريف ساده لكه‌هاي خورشيد حاوي امواج مغناطيسي شديد هستند كه به وسيله‌ي دالاني از مركز به سطح آن خارج مي‌شود. به علت دماي كمتري كه نسبت به ساير نقاط خورشيد دارند ما آنها را سياه رنگ مي‌بينيم. در واقع رنگ واقعي آنها به علت نور شديد نور كره براي ما قابل تشخيص نيست. در اطراف بعضي از لكه‌ها هاله‌اي قابل مشاهده است كه دماي مركز لكه تقريباً 4 هزار در جه سانتيگراد و دماي سطح خورشيد تقريباً به 6 هزار درجه سانتيگراد مي‌رسد.
لكه‌هاي خورشيد چرخه‌ي 11 ساله دارند. به عبارت ديگر ازدياد يا كاهش لكه‌هاي در يك چرخه‌ي 11 ساله رخ مي‌دهد. براي مثال در سال 2001 بيشينه‌ي لكه‌هاي خورشيد رخ داد و بار ديگر پيش‌بيني مي‌شود كه در سال 2012 بشترين تعداد لكه در سطح خورشيد مشاهده شود. اين در صورتي است كه كمينه‌ي لكه‌ها در سال 2008 رخ داد و بيدار‌شدن خورشيد كمي به درازا كشيد و دانشمندان را كمي نگران ساخت. ولي با ظهور مجدد لكه‌هاي خورشيد از اوايل سال 2010 اين نويد را مي‌دهد كه تا سال 2012 تعداد بيشتري از لكه‌ها را بر سطح آن مشاهده كنيم.

نمودار واقعي (مشكي) و پيش‌بيني (قرمز) لكه‌هاي خورشيد

لكه‌هاي خورشيد در اين چرخه‌ي 11 ساله مانند نموداري به صورت پروانه مي‌باشند كه با ظهور از عرض‌هاي مياني خورشيد (تقريباً 30 درجه) به سمت مركز جابه‌جا مي‌شوند.

نمودار پروانه و چرخش تعداد لكه‌ها

در واقع در يك جمع‌بندي علت كلي به وجود آمدن لكه‌هاي خورشيد و حركت آن از قطبين به سمت استوا، حركت سريعتر استواي خورشيد نسبت به قطبين آن است. در واقع حركت وضعي خورشيد در استوا 27 و در قطبين 29 روز به طول مي‌انجامد و لذا به مرور زمان كلاف‌هاي مغناطيسي خورشيد ايجاد مي‌شود.
لكه‌هاي مغناطيسي تأثيرات بومي زيادي بر روي زمين دارند. به طوري‌كه در زمان اوج با آزاد شدن پلاسما از ميدان مغناطيسي شديد لكه‌ها و روانه‌شدن آن به زمين شاهد برخورد آن با ماهواره‌ها هستيم و البته ميدان مغناطيسي زمين از برخورد زيان‌بار آن با زمين مي‌كاهد ولي راه نفوذ اين امواج از مناطق قطبي زمين است كه شاهد به وجود آمدن شفق‌هاي قطبي در مناطق قطبي خواهيم بود. در واقع شفق‌هاي قطبي اثر يونيزه‌شدن اين توده‌هاي گازي با جو زمين است.
تأثيرات لكه‌هاي خورشيد بر اقليم زمين بسيار مشهود است. براي مثال مابين سال‌هاي 1645 تا 1715 ميلادي در كمينه‌ي ماندر لكه‌هاي خورشيد به ندرت بر سطح آن ظاهر مي‌شدند و لذا باعث شد تا يك عصر يخبندان كوچك بر روي زمين ايجاد شود.
در مورد لكه‌هاي خورشيد هر چه بگوييم كم گفته‌ايم. ولي رعايت اصول ايمني در رصد آن الزامي است. رصد غير‌مستقيم با استفاده از تلسكوپ از جنس شيشه و بدون كتينگ و يا روش مستقيم با استفاده از فيلترهاي مايلار توصيه مي‌شود. فراموش نكنيم كه گاليه به علت رصدهاي مداوم لكه‌هاي خورشيد بينايي خود را از دست داد!
اكنون با نزديك‌شدن به پيك فعاليت‌هاي خورشيدي لكه‌هاي رشته‌اي بر سطح خورشيد ظاهر مي‌شوند. اكنون مي‌توانيد 2 رشته‌ي زيبا و نزديك به هم از اين لكه‌ها با نام 1161 و 1162 را ملاحظه نماييد.

تصوير بالا از سايت معروف رصدخانه‌ي خورشيدي سوهو است كه مي‌توانيد در اين سايت خورشيد را در ساير امواج نيز مشاهده كنيد.
با تشكر
علي ابراهيمي سراجي
2 اسفند 1389

[م.ح.اربابی فر]

خدا خیرتان بدهد آقای سراجی
من یک سوال داشتم که اگر جواب بدهید بسی مشعوفم می کنید
نام گذاری لکه های خورشیدی بر چه اساسیست؟
یعنی این عدد 1162 نشان دهنده موضوع خاصیست؟

[علی ابراهیمی سراجی]

خدا خیرتان بدهد آقای سراجی
من یک سوال داشتم که اگر جواب بدهید بسی مشعوفم می کنید
نام گذاری لکه های خورشیدی بر چه اساسیست؟
یعنی این عدد 1162 نشان دهنده موضوع خاصیست؟

با سلام
ممنون از لطفتون. اين نامگذاري‌هاي از پيدايش اولين سيكل از چرخه‌هاي خورشيدي است كه به طور رسمي لكه‌ها بر روي خورشيد ثبت شده است. در واقع براي اولين بار گاليله در سال 1610 اقدام با ثبت و مشاهده اين لكه‌ها كرده است. ولي به طور رسمي از سال 1845 در رصدخانه‌ي زوريخ اين كار روزانه انجام مي‌شود.

[Sunrise]

در واقع براي اولين بار گاليله در سال 1610 اقدام با ثبت و مشاهده اين لكه‌ها كرده است. ولي به طور رسمي از سال 1845 در رصدخانه‌ي زوريخ اين كار روزانه انجام مي‌شود.

سلام

ولي من در جايي خوندم ثبت لکه های خورشیدی به طور رسمی در مارس سال 1755 آغاز شده
و در حال حاضر در دوره بیست و چهارم هستیم...

حالا یه سوال دارم و اون اینکه طول سیکل ها چرا همیشه یازده ساله نیست؟؟ قاعدتا یه معیار علمی برای تموم شدن یه دوره مثل سیکل دوم در 9 سال یا سیکل 15 در 10 سال باید وجود باشه! نه؟

[علی ابراهیمی سراجی]

سلام

ثبت لکه های خورشیدی به طور رسمی در مارس سال 1755 آغاز شده!
و در حال حاضر در دوره بیست و چهارم هستیم...

حالا یه سوال دارم و اون اینکه طول سیکل ها چرا همیشه یازده ساله نیست؟؟ قاعدتا یه معیار علمی برای تموم شدن یه دوره مثل سیکل دوم در 9 سال یا سیکل 15 در 10 سال باید وجود باشه! نه؟

سلام
من هم عرض نكردم كه از چه تاريخي لكه شماري آغاز شده است. ولي از سال 1845 بدون وقفه اين شمارش انجام مي‌شود.
طول سيكل چرخه‌ها دقيقاً در سيكل 11 ساله رخ نمي‌دهد. كمي بيشتر يا كمتر و در زماني كه خورشيد رفتار متغيري از خود نشان ندهد. براي مثال چرخه‌ي 23 كمي بيشتر از 11 سال به طول انجاميد. خورشيد چون يك جرم گازي است رفتارهاي متناقض بسياري ممكن است از آن مشاهده كنيم. براي نمونه همان دوره‌ي ماندر كه اصلاً لكه توليد نمي‌شد. به نظر مي‌رسد بعضي از فعل و انفعالات خورشيد كه بشر قادر به پيش‌بيني آن نيست باعث مي‌شود تا ما نتوانيم از نزديكترين ستاره به خودمان اطلاعات كاملي داشته باشيم.
براي نمونه در عكس زير شما در نمودار سياره رنگ اين رفتار نامشخص و غير قابل پيش‌بيني را بيشتر مشاهده مي‌كنيد.

[علی ابراهیمی سراجی]

سلام دوستان
در تصوير زير آخرين اتفاقات را از لكه‌هاي 1161 و 1162 ملاحظه مي‌كنيد. اگر مايل بوديد سريعتر از اين 2 رشته لكه عكس بگيرد. زيرا رفته رفته به پشت خورشيد نقل مكان خواهند كرد. به لكه‌ي 1062 هم حتماً نگاه كنيد مانند اسكلتي مي‌ماند كه بر اثر حرارات بالاي خورشيد فرياد مي‌زند

ضمناً اگر مايل به آخرين اتفاقات از شفق‌هاي خورشيدي در حال حاظر و همچنين سال‌هاي گذشته هستيد مي‌توانيد به سايت آب و هواي فضا مراجه كنيد.
با تشكر
علي ابراهيمي سراجي
2 اسفند 1389

[علی ابراهیمی سراجی]

تصوير زير سيكل چرخه‌هاي خورشيد را در دو چرخه‌ي 23 و 24 به ما نشان مي‌دهد. در واقع چرخه‌ي 24 كه اكنون در آن قرار داريم كاملاً مشخص است كه از سال 2008 آغاز شده است. در چرخه‌ي جديد با توجه به رفتار لكه‌ها كه تاكنون به دست آمده است به نظر مي‌رسد كه تعداد لكه‌هاي در اوج آن در سال 2013 بين 20 تا 50 عدد در روز متغير باشد. و چرخه تا سال 2020 ادامه مي‌يابد.

البته اين نمودار با رفتارهاي پيش‌بيني نشده‌ي خورشيد تغيير مي‌كند.
ضمناً در لينك فوق مي‌توانيد از تعداد شمارش لكه‌هاي خورشيد در روز مطلع شويد.
با تشكر
علي ابراهيمي سراجي
2 اسفند 1389

[Mostafa]

سلام به همه

باز هم از آقاي ابراهيمي عزيز به خاطر ايجاد اين تاپيك خوب ممنونم .

همونطور كه قبلآ گفتم ، ايده اي در مورد تحليل دوره افزايش و كاهش لكه هاي خورشيد به ذهنم رسيد كه حالا انشاا... سر فرصت مفصلآ روي اين مورد كار ميكنم .

اما فعلآ به اختصار توضيح كلي ميدهم .

در بازار هاي مالي بورس و فاركس اساسآ 2 راه براي تحليل قيمت وجود دارد : 1- تحليل فاندامنتال 2 - تحليل تكنيكال

در تحليل فاندامنتال اساس بنيادها و اصول اقتصادي كشور ها بررسي ميشود .

در تحليل تكنيكال ، بدون نياز به دانستن چرايي تغييرات قيمت ، از روي هندسه چارت مي توان با دقت بسيار زيادي آينده قيمت ها را پيش بيني كرد .

تحليل تكنيكال علمي بسيار گسترده و مبتني بر رياضيات است كه جذابيت هاي زيادي براي معامله گران بازار هاي مالي دارد و افراد زيادي تا كنون سعي در بسط و گسترش آن داشته اند .

با توجه به اصول كلي ، شعار تكنيكاليست ها اين است كه اصولآ هر چارتي با اشراف بر اين علم قابل پيش بيني است و تفاوتي ندارد كه شما چارت قيمت نفت را پيش بيني كنيد يا يورو در برابر دلار ، يا نرخ افزايش جمعيت چين يا ....


راستش با ديدن نمودار در لينكي كه آقاي ابراهيمي قرار داده بودند اين فكر به ذهنم رسيد كه از ابزار هاي تحليل تكنيكال در تحليل چارت تغييرات لكه هاي خورشيد استفاده كنم

تا اينجا مقدمه اي نسبتآ طولاني عرض كردم كه دوستان با كليت موضوع آشنا شوند .

در پست بعدي سعي ميكنم با چند عكس موضوع را كمي باز كنم

( ضمنآ قصد ندارم موضوع اصلي تاپيك را تحت الشعاع قرار دهم ، به همين دليل اگر لازم شد ، تاپيك جداگانه اي براي اين موضوع ايجاد خواهم كرد )

فعلآ ....

[Mostafa]

خب ....

يك نگاهي به تصاوير زير بندازيد :

1

2

3

4

تصوير 1 و 3 مربوط به دوره هاي افزايش و كاهش لكه هاي خورشيدي و تصوير 2 و 4 به ترتيب چارت قيمت نفت و EUR/USD ( قيمت يورو به دلار ) همراه با تحليل اوليه است .

در تصوير شماره 3 خط پر رنگ مربوط به Moving Avrage ( ميانگين متحرك ) دوره لكه هاي خورشيدي است كه اين ابزار عينآ در تحليل تكنيكال كاربرد دارد ( البته جز موارد ساده است )

بر طبق همه اين موارد بنده تحليل كلي درباره تغييرات لكه خورشيدي انجام دادم :

البته اين چارت دقت بسيار كمي دارد و اصلآ مناسب تحليل نيست

اما به طور كلي پيش بيني ميشود كه تا 30 سال آينده تعداد ميانگين لكه هاي خورشيدي ( خط سياه رنگ ) به بيش از 120 برسد ( مقداري كه تا كنون ثبت نشده است ! )

حالا اين بحث بسيار مفصل است و نياز به چارت هايي با دقت بالا و صرف زمان دارد .

اگر كسي از دوستان علاقمند باشد ميتوانيم روي اين موضوع بيشتر كار كنيم .

ممنون

[علی ابراهیمی سراجی]

سلام مصطفي جان
ممنونم از لطفت. خوشحالم كه بحث بسيار جذاب مي‌شود. به نظرم تحليل بسيار مفيد و سودمندي بود. ما مجبور هستيم تا از اين‌گونه تحليل‌هاي آماري براي پيش‌بيني‌هاي لكه‌هاي خورشيد استفاده كنيم. همان‌طور كه مشخص كردي با استفاده از ميانگين داده‌هاي 400 سال گذشته مي توان به ميانگين آينده نيز پي برد و اميدواريم كه ميزان پيش‌بيني شده‌ي شما به وقوع بپيوندد.
من هم با استفاده از ميزان شيب مينيمم و ماكزيمم اين ميانگين به نكاتي دست پيدا كردم كه شايد جالب باشد.

شيب مينيمم و ماكزيمم اين نمودار در حال نزديكتر شدن به يكديگر است. اين نشان از آن دارد كه ميزان توليد لكه‌ها در چرخه‌هاي آينده دائماً به يكديگر نزديكتر خواهد شد. براي مثال در سيكل 7 و 8 كه شيب منحني مانند سيكل 22 و 23 كاهش يافته است به يكباره در سيكل 10 كاهش شديدي در تعداد لكه‌ها رخ مي‌دهد. ولي به نظر مي‌رسد كه در سيكل 24 كه اكنون در آن قرار داريم كاهش شديدي در تعداد لكه‌ها رخ ندهد. البته در تصوير پيش‌بيني بيشترين تعداد لكه‌ها تا 90 تا لكه پيش‌بيني شده است ولي به نظر مي‌رسد كه مقداري اين نمودار بالاتر از حد پيش‌بيني باشد. يعني تقريباً مانند سيكل 20

باز هم بايد تأكيد كنم كه همه‌ي اينها پيش‌بيني است و تصميم اصلي را خورشيد مي‌گيرد.