سکستانت دریایی
(sextant )
سکستانت یک وسیله رصدی است که معمولا برای اندازه گیری ارتفاع جرم سماوی به کار می رود و امروزه در دریانوردی کاربرد فراوانی دارد .
واژه شناسی :
sextant ( سکستانت) در زبان لاتین به معنای 6/1 دایره است و اشاره به کمان 60 درجه ای یا همان 6/1 دایره ای این دستگاه دارد .
ocant )اکانت( وسیله ایست دارای کمانی به اندازه 8/1 دایره که پس از آن وسیله مشابه دیگری بنام quintantکه اندازه کمانش 5/1 دایره بوده با کاربردی مشابه دستگاه اول پدید آمد .
اما در سال 1730 میلادی یک ریاضیدان انگلیسی بنام جان هادلی با کار بر روی فرمولهای ریاضی ساخت اکانت، آنرا توسعه داد . در همان سالها توماس گادفری که یک شیشه گر بود در فیلادلفیا نیز این کار را همزمان با جان هادلی انجام داد که این دو تلاش منجر به پیدایش quadrantکه کمانش 4/1 دایره بود و بعد از آن سکستانت شد . که امروزه سکستانت جایگزین اصلی تمامی سه دستگاه اول در دریانوردی شده است . سکستانت نیز در طول سالها دچار تغییراتی شده که بیشتر در نحوه طراحی و میزان دقت آن بوده و می توان گفت اساس فرمولیک این دستگاه از آن زمان تا کنون ثابت مانده است .
اجزا سکستانت :
ساختار اصلی سکستانت شامل موارد ذیل است:
آیینه شاخص (index mirror): آیینه ایست که باید همیشه به سمت جرم سماوی باشد و نور را از جرم بسوی آیینه افقی باز می تاباند.
چشمی (eyepiece): کاملا در راستای افق قرار دارد و در آن می توان آیینه افقی را دید . دارای تنظیمات برای کانونی کردن جهت بدست آوردن بهترین فاصله کانونی برای دید واضح تر است .
صفحه اصلی
frame) ( : که اجزای مختلف دستگاه بر روی آن تعبیه شده اند و از فلزات مختلفی ساخته می شود .
کمان مدرج (graduate arc): که به اندازه 60 درجه کمانی تقسیم بندی شده است .
ضامن شاخص(
locking device ) : از این ضامن برای حرکت دادن بازوی شاخص بر روی کمان مدرج استفاده می شود .
طبلک (drum) : جهت اندازه گیری دقیقه و ثانیه قوسی بکار میرود که چرخش یک دور آن برابر است با پیشروی شاخص به اندازه یک درجه بر روی کمان اصلی.
بازوی شاخص (index arm) : قسمت متحرک سکستانت می باشد که میزان ارتفاع جرم سماوی را نشان می دهد .
فیلتر نوری (glass filter) : این فیلترها تنها جهت رصد خورشید بکار می روند و رصدگر با توجه به میزان حساسیت چشم خود از مقدار مناسب این فیلترها با قدرت کافی استفاده می نماید .
آیینه افقی (horizon mirror) : این آیینه دوگانه است ، نیمی از آن آیینه و نیمی از آن عدسی است وظیفه آن تطبیق تصویر جرم بر روی افق ظاهری است.
اساس کار سکستانت مبتنی بر بازتاب نور جرم در دو آیینه است .