ثبت هنری پدیدة کسوف خود یکی از شاهکارهایی است که عکاسان نجومی همواره منتظر آن هستند. برای مثال اگر بتوانید خطوط حرکت هواپیما یا مهاجرت پرندگان را با ارتفاع خورشید محاسبه کنید بعید نیست که عکس بسیار زیبایی را به دام اندازید.
حتی عبور نور خورشید از روزنه ها خود باعث به وجود آمدن سوژة عکاسی خواهد شد و مسلماً این روزنه ها را در خانه های سنتی و یا درختان با شاخ و برگ پهن بهتر می توانید بیابید.
برای فیلم برداری از کسوف لازم است تا دوربین هندی کم در اختیار داشته باشید. می توانید با نصب فیلترهای مختلف و زوم بر روی خورشید از ابتدای رصد کسوف با ساعت و زمان دوربین که قبلاً با ساعت جهانی تنظیم شده است، فیلم برداری انجام دهید. مسلماً هر چه دوربین شما قویتر باشد، کیفیت فیلم شما بهتر خواهد بود. می توانید در حین سکوف با فیلم برداری از نور محیط و حتی اشخاص حاضر در رصد مستند بسیار زیبایی را تهیه کنید.
پروژهای رصدی در زمان کسوف جزئی
اگرچه به نظر می آید در زمان کسوف جزئی کار خاصی به غیر از تماشای این پدیده نیست، می توانید چند پروژة زیبای رصدی انجام دهید تا برنامة رصدی شما رنگ و بوی علمی نیز پیدا کند. برای مثال می توانید در هر زمان دلخواه با روش غیر مستقیم نور خورشید را بر روی کاغذی منعکس کنید و با ثبت قرص کدر ماه بر روی خورشید، ابتدا قدر گرفت و سپس درصد گرفت را محاسبه کنید. قدر گرفت همان میزان پیشروی قطر ماه بر روی قطر خورشید است. حال آن که درصد گرفت میزان مساحت پوشیده شدة ماه است که قرص خورشید را پوشیده است. فرق قدر و درصد گرفت در 3 مسأله است. اول آن که زمانی که ماه در حضیض و اوج باشد میزان درصد گرفت متفاوت خواهد بود و دوم آن که قدر گرفت بر اساس میزان حرکت ماه بر قطر خورشید با نظم سرعت مداری ماه تنظیم می شود. ولی قدر گرفت ابتدا به علت آن که مساحت کمتری از ماه، خورشید را می پوشاند با میزان کندتری افزایش می یابد ولی با افزایش ورود قرص کدر به خورشید به یکباره بر سرعت قدر گرفت افزوده می شود. سوم آن که اگر کسوف کلی باشد، قدر گرفت بالای 100 درصد نیز می رود تا میزان بزرگی قرص ماه نسبت به قرص خورشید را نشان دهد، ولی درصد گرفت با پنهان شدن آخرین پرتوهای خورشید در پشت ماه به 100 درصد می رسد و چون مساحت کامل خورشید پوشیده شده، دیگر افزایشی نمی یابد.
حال سعی کنید تا با تهیه تصاویر نقاشی شده از خورشید میزان واقعی قدر و درصد گرفت را در زمان های مختلف کسوف محاسبه کنید و ملاحظه کنید که میزان قدر و درصد گرفت با چه آهنگی در حال افزایش یا کاهش است. حتی با محاسبة قدر گرفت و با دانستن قطر خورشید می توانید سرعت مداری ماه را در مدار خود به دور زمین تعیین کنید.
پروژة بعدی اندازه گیری زمان دقیق برخورد اول و چهارم است که به ساعت بسیار دقیق و تمرکز و ابزارالات پیشرفته نیاز دارید تا بتوانید اولین و آخرین لحظات حضور ماه بر سطح خورشید را حس کنید. دقت ثبت این پدیده با فیلترهایی مانند اچ-آلفا و فیلم برداری با کیفیت مناسب، بسیار دقیق تر خواهد بود.
سخن پاياني
پدیده کسوف هر چند جزئی بسیار زیبا و دیدنی است و می توانیم با ثبت علمی و هنری آن لحظاتی را با طبیعت گمشدة بالای سرمان بگذرانیم. با آرزوي موفقيت براي شما در رصد این آخرین گرفت دهة 80 شمسی در ایران امیدوارم اسمانی صاف را تجربه کنید.
منابع:
كتاب كسوف نوشتة جك.ب.زيركر
نرم افزار Occult 4
نرمافزار wineclipse
سايت مرد كسوف دنيا www.mreclipse.com
سایت www.avastarco.com
سایت www.spaceweather.com
با تشکر فراوان از جناب آقای ابراهیمی
به اطلاع اعضای گرامی می رساند در ادامه این متن میتوانید سوالات خود را در مورد مقاله از آقای ابراهیمی مطرح کنید .
پس از تکمیل پرسش ها ، جناب آقای ابراهیمی به آنها پاسخ خواهند داد .
(برای جلوگیری از شلوغ شدن تاپیک ، لطفآ هر کدام از اعضا سوالات خود را فقط در یک پست مطرح نمایند )
با تشکر
با تشکر از لطف آقای امام و سایر دوستانی که به بنده و این مقاله لطف داشتند عرض کنم که تمام ممیزهای اعداد را برعکس بخوانید. یعنی 2.5 به خاطر ممیز در فونت فارسی که / است به صورت 5.2 نوشته شده است. منتظر سوالات شما دوستان هستم. هر سوالی که در چارچوب مباحث داشتید مطرح نمایید و سعی می کنم که پاسخ ها حتی الامکان سریع باشد.
با تشکر
علی ابراهیمی سراجی
ممنون از آقای امام بابت اطلاع رسانی و ممنون از آقای سراجی بابت نوشتن مقاله!عالی بود!!
میگم اجازه هست مقاله رو به صورت PDF هم قرار بدیم؟!
.
با تشكر از مقاله زيبا و خوب آقاي ابراهيمي
من با اين خط قرمز مخالفم!
سؤالات:
1) دوره ساروس چگونه نامگذاري ميشود؟ يعني مبناي اين نامگذاري چيست؟
2) چند ساروس ميتونن با هم طي بشند؟؟
3) زمان ايست گرفت كامل براي يك نقطه تابع چه عواملي است؟؟
4) اين كه مسير و تعداد طي شدن ساروس و ديگر رشته ها رو ميفرماييد، فاصله زماني بين هر كسوف ثابت است؟
سلام به شما آقاي ابراهيمي سراجي...
واقعا ممنون بخاطر اين پستي كه گذاشتين.وتشكرازآقاي امام بخاطر اطلاع رساني شون...
سوال من درمورد اين مدت ساروس هستش...راستش من شنيدم كه الان در دوره هاي 5و6 هستيم...حالا مگه يك دوره ساروس طي نميشه وبعد دوره جديدي آغاز بشه ؟؟؟؟ اگه لطفي كنين كه يك بار ديگه اين مدت رو توضيح بدين...
با تشكر ازشما
یه کتاب شعر دیدم با عنوان " صبح از ساعت ۱۰ آغاز می شود".
من نخونده با هاش موافقم! شما چطور؟
اصلا به همچین شاعری باید نوبل ادبیات داد. مگه نه؟؟؟؟
با سلام خدمت Astronomer عزیز
در مورد سوالات خوب شما پاسخ های زیر را عرض می کنم.
1- نظرها در این مورد متفاوت است. ولی به نظر من دوره ی ساروس بر حسب قرارداد از آغاز اولین چرخه ساروسی در 3000 سال پیش از میلاد بنا شده است به طوری که اولین کسوف آن در تاریخ 23 می 2955 پیش از میلاد در ساروس صفر روی می دهد.
2- در طی یک چرخه ی ساروس معولاً 40 ساروس با یکدیگر فعال هستند. ولی ممکن است 41 یا حتی 42 ساروس نیز همزمان فعال باشند.
3- اگر منظور شما میزان زمان گرفت کلی است، بسته به سرعت و بزرگی مخروط سایه و همچنین میزان فاصله از مرکز سایه میزان زمان کسوف کلی تغییر می کند.
4- خیر، فاصله ی زمانی بین دو کسوف در تغییر رشته ممکن است به یک ماه قمری برسد. در این حالت در عرض یک ماه شاهد 2 کسوف جزئی در 2 قطب مخالف زمین خواهیم بود. در دورهی ساروسی میزان هر کسوف تقریباً در 18 سال و 10 یا 11 روز و 8 ساعت به وقوع می پیونند. البته ممکن است در هر دوره ی ساروسی این میزان فیکس 8 ساعت نباشد و چند ساعتی بالا و پایین شود.
علی ابراهیمی سراجی
7 دیماه 1389
سلام به Setare KOchOlO
در مورد پاسخ به سوال شما عرض کنم که در حدود 40 ساروس در 5 رشته ی گرفتی به طور همزمان فعالیت می کنند که عمر هر کدام از ساروس ها 1200 تا 1400 سال به طول می انجامد که در طی این سال ها هر ساروس به طور مجزا 69 تا 83 گرفت کلی در تناوب 18 سال به وقوع می پیوندد.
برای مثال کسوف جزئی 14 دیماه از ساروس 151 در انتهای رشته ی چهارم رخ خواهد داد.
علی ابراهیمی سراجی
7 دیماه 1389
با عرض پوزش!!! عليك السلام!!
ممنون از توضيحات بسيار عالي شما!
1) ساروس هم شامل كسوف و هم خسوف ميشود؟ و آيا در هر رشته توالي بين خسوف و كسوف هست؟
2) در هر سال شاهد چند كسوف و خسوف هستيم!! احتمال اينكه در يكسال كسوف يا خسوف هاي متوالي از يك رشته باشند چه مقدار هست؟ در كل غير متوالي چطور؟(يعني در يكسال كسوف و خسوف از يك رشته رخ دهد ولي متوالي نباشند!!!
3) عكسي كه از مسير سايه ماه روي زمين قرار داديد ميشه قطع خط روز و شب با خط نيم شايه؟ و كلا هم همينطوره؟ يعني نقشه هاي ديگه اي كه از كسوف ها ديگر هم هست همينطوره؟؟؟
4) عكسي قرار داديد از وضعيت قرار گيري ماه بين يا بيرون زمين و خورشيد و كسوف و خسوف را نشان داديد!!! حال اگر ما در نيم سايه قرار بگيريم كسوف جزئي است و اگر در مخروط سايه كامل، كسوف كامل و اگر هم مخروط سايه كامل به زمين نرسه و ما در امتداد مخروط كامل قرار بگيريم كسوف ميشه حلقوي حال بحث من سر ايست ماه هست!!!
تا وقتي كه ما درون مخروط كامل قرار داريم كسوف كلي است پس هرچه نوك مخروط در عمق بيشتري از سطح زمين قرار بگيره كسوف با ايست بيشتري داريم!!!
اگر حلقوي باشه هرچي نوك مخروط كامل در ارتفاع بيشتري باشه مدت زمان بيشتري در امتداد مخروط كامل هستيم پس ماه بيشتر طول ميكشه تا تماس دوم تا سوم رو طي كنه!!!
پس اين يه عامل براي ايست!!! تا اينجا درست هست گفته هام؟؟؟
5) در ادامه4: زمين به دور خود ميگرده و همچنين ماه حول زمين و باعث ميشه تا زمان طي كردن مخروط عددي باشه!!! اگر سطح مقطع مخروط رو با زمين در نظر بگيريم اين سطح مقطع بايد طي بشه تا كسوف كامل تموم بشه!!! اگر فقط فرض كنيم زمين بچرخد، خوب در هر نقطه از زمين اين مسافت فقط توسط مؤلفه اي روي دايره صغيره زمين يا همون مدار طي ميشه پس مدت زماني كه اين مقطع در حوالي قطب طي ميشه بيشتر از وقتي هست كه حوالي استوا طي ميشه!!! درسته؟؟؟
6) در باشگاه نجوم تهران از زبان آقاي صفاريان پور و فكر كنم امين تفرشي شنيدم كه در توضيحات مستند جويندگان كسوف گفتنند: "ماكزيمم زمان ايست ماه در ميانه مسير سايه روي زمين هست كه براي اون نقطه خورشيد گرفتگي در ظهر رخ ميدهد!!! درسته؟؟؟ چرا؟؟
بسيار ممنون از وقتي كه صرف اين مقاله و پاسخ به سؤالات صرف كرديد و ميكنيد!!!
ببخشيد كه سؤالاتم طولاني و زياد شد!!!
بازم ممنون از سوالات شما
1- ساروس شامل کسوف و خسوف هر دو می شود ولی اعداد آنها با یکدیگر متفاوت است. در رشته های، هنگامی که رضشته خسوف مرکزی باشد، یعنی شاهد خسوف کلی باشیم، کسوف غیر مرکزی است یعنی کسوف جزئی شاهد خواهیم بود، علت این پدیده هم حرکت گره های مداری ماه طی 2 هفته جابجایی ماه از خسوف کلی به رسدن به ماه نو و وقوع کسوف است.
2- رشته های خسوف و کسوف جدا از یکدیگر فعالیت می کنند و متوالی نیستند. در مجموع در یک سال ممکن است حداقل 4 کسوف و خسوف (2 کسوف+ 2 خسوف) و 7 کسوف و خسوف (5 کسوف+ 2 خسوف یا بالعکس)
3- نمیدانم اشاره به کدام عکس دارید، ولی خط کسوف به صورت نواری بر روی زمین جابجا می شود که بر اثر حرکت وضعی زمین بر روی زمین کشیده و شبیه یک اِل خمیده می شود. محل برخورد نیمسایه با سایه مانند خط شبانه روز می باشد، البته هر چه سایه قطورتر باشد، به میزان غلظت سایه افزوده و در نتیجه تشخیص این مرز راحت تر است.
4- و 5- هر چه ماه به زمین نزدیکتر باشد، مخروط سایه طویل تر خواهد شد و لذا بسته به میزان انحنای زمین که در استوا باز هم این فاصله کمتر خواهد شد، فقط کافی است سایه ماه از این مناطق عبور کند و در این صورت اگر زمین در اوج مداری باشد، آن هنگام قرص ظاهری خورشید نیز در آسمان در کوتاهترین زمان ممکن است (اواسط تیرماه) پس کسوف کلی بسیار طولانی رخ خواهد داد که در قرن حاضر این میزان در حدود 7 دقیقه و 32 ثانیه خواهد بود. در کسوف حلقوی عکس این حالت رخ بدهد می توانیم شاهد 12 دقیقه و 25 ثانیه کسوف حلقوی باشیم. البته در عمل این احتمال کم است. کسوف هم در استوا به علت همان مسئله دایره که بزرگترین وتر قطر دایره است، بیشتر طول می کشد.
6-در این زمان مرکز ماه، زمین خورشید با نصف النهار ناظر برابر می شود و لذا خورشید دقیقاً در سمت الرأس قرار می گیرد و سمت الرآس خطی است که خورشید در بالاترین ارتفاع خود بر روی آن قرار خواهد گرفت. در بهترین حالت کسوف در دنیا، در مرکز گرفت ارتفاع خورشید دقیقاً در نقطه ی سرسو به 90 درجه می رسد و در این لحظه شاهد کسوف کلی خواهیم بود. در کسوف اخیر این ارتفاع به 85 درجه می رسید.
با تشکر
علی ابراهیمی سراجی
7 دیماه 1389
در حال حاضر 1 کاربر در حال مشاهده این موضوع است. (0 کاربران و 1 مهمان ها)