عکاسی از اعماق آسمان

[مهدی ناصری]

با این پست بخش خود عکاسی به پایان می رسه و بعد از اون نوبت به ادیت می رسه. البته واضحه که نمیشه "همه چیز" رو درباره نحوه ثبت عکس های عمق آسمان بیان کرد، اما حداقل در سلسله پست های این تاپیک میشه یک فرایند کامل در ثبت یک عکس دیپ رو پیدا کرد.
-------------------------------------------------------------
1. استفاده از Flat Frame: در تمامی لنز های عکاسی و همچنین تلسکوپ ها، با خطایی اپتیکی موسوم به vignetting مواجه هستیم. طی این اشکال اپتیکی در تصاویری که ثبت می شود، گوشه های عکسی مقداری تیرگی دارند. این تیرگی یکپارچگی عکس را از بین می برد و در ادیت بسیار مشکل ساز است.

در این تصویر از خوشه پروین خطای vignetting در گوشه های عکس کاملا مشهود است.

گرچه هنگام ادیت، مخصوصا با امکانات فتوشاپ CS6 می توان تا حد بالایی این خطا را از بین برد، راهکار درست و کامل برای از بین بردن این خطا استفاده از Flat Frame است. برای تهیه این فریم تصحیح گر معمولا در صبحگاه شب عکاسی، اندکی پیش از طلوع باید با همان لنز یا تلسکوپ، در همان ایزو و فوکوسی که عکس های نجومی گرفته شده اند از بخش شرقی آسمان روی مد Av عکس گرفت. بعدا در ادیت فریم فلت به نرم افزار DSS داده می شود و خود نرم افزار تغییرات را اعمال می کند.

در فریم فلت، نرم افزار میزان خطای لنز را تشخیص داده و خطای لنز را تصحیح می کند.

2. به کار بردن فیلتر ها در مواقع لازم: یکی از امتیاز های مثبتی که برای یک عکاس عمق آسمان به شمار می رود، در اختیار داشتن فیلتر های عکاسی کاربردی و مفید است. اما استفاده از فیلتر ها زمانی مفید است که آن را برای سوژه ای به کار ببریم که نیاز به ثبت در آن طول موج داشته باشد. برای مثال فیلتر OIII فیلتری است که بسیاری مواقع در عکاسی نجومی نتیج عکس دارد، اما برای اجرامی مثل سحابی سر اسب عالی عمل می کند.

3. کامل بودن ابزار: نکته ای که بسیار مورد اهمیت است تکمیل بودن تجهیزات مورد استفاده است. مهم نیست که ابزار شما گران باشد، تکمیل بودن ابزار ها مهم است. مثلا ترکیب یک نیوتنی 8 اینچ با سیستم ردیابی مناسب منجر به خلق تصاویر بسیار بهتری نسبت به یک آپوکرومات ویلیام با تجهیزات ترکینگ ناقص است.

4. استفاده از ISO های معقول: ایزو های بالا دشمن گول زننده عکس های عمق آسمان است. اسن ایزو ها صرفا به صورت مجازی جزئیات را افزایش می دهند و در واقع دیتیل موجود در عکس را نابود می کنند. ثبت تعداد زیادی فریم با ایزو پایین خیلی نتیجه بهتری نسبت به ثبت تعداد فریم اندک با ایزویی عجیب و غریب دارد. اگر مشکل ردیابی و نوردهی طولانی مدت را دارید پیشنهاد می کنم پیش از هر چیز به تهیه یک سیستم مناسب فکر کنید.

5. نو اندیشی: متاسفانه مشکلی که در عکاسی نجومی وجود دارد ایده های تکراری است. عکاسان زیادی بار ها از سحابی سه تکه عکاسی کرده اند و عکس های خیلی خوبی از این سحابی داریم؛ با این حال این ایده تکراری از سوی هر عکاسی دوباره تولید می شود. اگر می خواهید عکس متفاوتی داشته باشید باید به ایده های نو فکر کنید. دنبال پدیده های نجومی باشید و به کادر های نو فکر کنید. اگر به سایت هایی مثل APOD دقت کرده باشید، تصاویری که نو نگری در آن ها وجود دارد بیشتر مورد توجه قرار می گیرند.

6. فوکوس و ردیابی، نکته ای حیاتی: در عکاسی دیپ اسکای به دو چیز باید خیلی توجه کرد؛ فوکوس و ردیابی کامل. این دو مورد را شاید بتوان کلید ثبت عکس های خوب دانست. در زمینه حرفه ای عکسی خوب است که خطا اگر روی ستاره ها زوم داشته باشیم باز هم آن ها را به صورت نقطه ببینیم. نوردهی هایی مثل 30 دقیقه در ایزویی پایین بسیار خوب است، اما به شرطی که ردیابی این اجازه را به ما بدهد.

7. استفاده از تکنیک مناسب: هر سوژه ای در آسمان تکنیک عکاسی منحصر به فردی دارد که بهترین نتیجه را روی آن می دهد. تکنیک هایی مثل HDR یا پانوراما از جمله این تکنیک ها هستند. اگر نکات مهم را در مورد عر تصویر رعایت کنیم شاهد پدید آمدن عکسی با کیفیت حداکثری هستیم. پس باید بررسی کرد که در هر مورد چه تکنیک عکاسی به درد ما می خورد.

[مهدی ناصری]

تا به حال مطالب پیرامون 50 درصد نخست کار عکاسی بود، حالا وارد نیمه دوم کار یعنی ادیت میشیم که البته موضوع خیلی گسترده ای هست مشخصا باز هم نمیشه همه چیز رو عنوان کرد.

------------------------------------------------------------
بسیاری از افراد و حتی خیلی از نجومی ها تصور می کنند پایان شب رصدی زمان پایان عکاسی است و تصاویر آماده نمایش هستند! اما موضوع این جاست که هنوز بخش مهمی به نام پردازش عکس ها باقی مانده است.

در پردازش تصاویری که از اعماق آسمان ثبت می شوند تمام تلاش ما بر افزایش نسبت سیگنال به نویز است .ابتدا باید خطا های موجود در تصویر را برطرف کرد و عکس هایی که در شب گرفته شده اند روی هم انباشته نمود. سپس اعمال تقویت جزئیات، بالانس رنگ و نور عکس، افزایش شارپنس و ... را روی عکس صورت داد. البته گاهی هم نیاز به کار ها دیگر نیز وجود دارد، مثل پانوراما یا HDR سازی.

نرم افزار های رایج در پردازش عکس های نجومی:

Adobe Photoshop .1: فتوشاپ را باید مهم ترین نرم افزار در ادیت دانست. امکانات گسترده فتوشاپ به عکاس امکان آشکار سازی جزئیات تا حد فوق العاده بالایی را می دهد و خیلی ها فقط از این نرم افزار در ادیت استفاده می کنند. به علت قوی تر بودن نسخه CS6 این نرم افزار نسبت به نسخه های قبلی بهتر است حتما این نسخه را در ادیت به کار ببرید.

2. Adobe Lightroom: در کنار فتوشاپ برخی از عکاسان از لایت روم به عنوان مکمل استفاده می کنند. لایت روم نرم افزاری در مدیریت تصاویر است که گاهی سرعت کار را بالا می برد اما نیاز به آن ضروری نیست.

3. Deep Sky Stacker: برای انباشتن فریم ها و منظور کردن فلت فریم و دارک فریم در عکس خود استفاده از این نرم افزار مورد نیاز است. البته این کار ها را می توان با دقت کمتری و سرعت خیلی پایین تر در فتوشاپ هم انجام داد اما این نرم افزار مناسب تر است.

4. IRIS: در عکاسی نجومی نرم افزار های تخصصی هم مناسب هستند؛ از جمله آن ها IRIS است. این برنامه محیط ساده ای دارد و در عین حال نتایج خوب در ادیت. البته باز هم می توان به جای آن از فتوشاپ استفاده کرد و معمولا امکانات آن را فتوشاپ با عمقی بیشتر دارد.

5. Maxim DL: نرم افزاری کاربردی در عکاسی نجومی به صورت حرفه ای با سی سی دی که البته در عکاسی با دوربین های DSLR کمتر استفاده می شود.

6. Photomatix: نرم افزار قوی برای ساخت تصاویر HDR که گاهی می توان از آن در عکاسی نجومی استفاده کرد، هرچند که معمولا شکل دستی در فتوشاپ را بیشتر ترجیح می دهیم.

7. PTGui: برای ساخت تصاویر پانوراما اکثرا این نرم افزار را به کار می برند و با کمک آن عکس های پانوراما را به هم می چسبانند.

[مهدی ناصری]

نخستین کار در ادیت استک کردن فریم هاست. این کار به بالا بردن نسبت داده به نویز کمک می کنه و بسیار مهم هست ما تعداد فریم های هرچه بیشتر داشته باشیم.
--------------------------------------------------------------
برای استک کردن فریم ها می توان نرم افزار ویژه این کار، یعنی Deep Sky Stacker برای تصاویر عمق آسمان، و نرم افزاری مثل Registax برای تصاویر ماه و سیارات با وبکم استفاده نمود. اما برای عکس های دیپ اسکای و فریم های کم می توان از فتوشاپ هم استفاده کرد. در نخستین تصاویری که می گیرید بهتر است با فتوشاپ استک را انجام دهید و بعدا سراغ نرم افزار حرفه ای تر مثل دیپ اسکای استکر بروید. به علت سادگی انباشتن با فتوشاپ، در اینجا در مورد همین نرم افزار توضیح می دهیم.

ابتدا تصاویر خود را با فرمت CR2 در فتوشاپ باز کنید. در برنامه Adobe Camera RAW می توانید وایت بالانس عکس خود را به صورت صحیح تنظیم کنید (که برای دوربین های مودیفای شده بسیار مهم است). همچنین با انتخاب نوع لنز استفاده شده، به طور اتوماتیک خطا های لنز برطرف می شود. سپس OK را بزنید تا عکس ها وارد صفحه فتوشاپ بشوند.

تعداد فریم هایی که در فتوشاپ استک می کنید باید مضربی از 2، 3 یا 5 باشند. مثلا ما 10 فریم داریم؛ ابتدا 5 فریم اول را باز می کنیم. به کمک Ctrl+A و Ctrl+C عکس دوم را کپی و به کمک Ctrl+V رو عکس اول بیندازید. حالا در نواری که در قسمت Layers قرار دارد، حالت عکس را از Normal به Difference تغییر دهید.
کلید V روی کیبرد را بزنید و با زوم روی عکس (به کمک کلید Z)، فریم را آنقدر جا به جا کنید که دو عکس روی هم بیفتند (یعنی تصویر به طور کامل تاریک شود). Opacity (در قسمت Layers) را روی 50 بگذارید و حالت عکس را به Normal برگردانید.

عکس سوم را نیز به همین صورت روی عکس اول بیندازید، با این تفاوت که Opacity به جای 50، روی 33 تنظیم شود. فریم های چهارم و پنجم را نیز با Opacity های 25 و 20 روی فریم اول بیاورید و عکس نهایی را ذخیره کنید.

برای 5 فریم دوم نیز همین عمل را انجام بدهید تا به دو عکس نهایی برسید. با استک کردن آن 2 عکس شما در واقع هر 10 عکس را استک کرده اید و تصویر نهایی شما آماده ادامه پردازش است.

مقایسه تک فریم (عکس اول) و استک 12 فریم (عکس دوم) 3.5 دقیقه ای، نویز به طور قابل توجهی در تصویر دوم کاهش یافته می توان ادیت بهتری روی آن انجام داد.

[cosmology]

سلام آقای ناصری
قیمت این comma correctorها الان چقدر هست؟من تلسکوپ نیوتنی 8 اینچ اسکای واچر با پایه ی EQ5 دارم.
به نظرتون برای عکاسی اعماق آسمان میتونم ازش استفاده کنم؟
در ضمن می خوام دوربین 60D کانن بخرم. به نظرتون دوربین مناسبیه برای عکاسی؟
ببخشید که سوال طولانی شد.

[مهدی ناصری]

سلام آقای ناصری
قیمت این comma correctorها الان چقدر هست؟من تلسکوپ نیوتنی 8 اینچ اسکای واچر با پایه ی EQ5 دارم.
به نظرتون برای عکاسی اعماق آسمان میتونم ازش استفاده کنم؟
در ضمن می خوام دوربین 60D کانن بخرم. به نظرتون دوربین مناسبیه برای عکاسی؟
ببخشید که سوال طولانی شد.

سلام
فکر می کنم منظورتون 8 اینچ f/5 باشه؛ تلسکوپ خوبیه، من اول می خواستم اون رو بخرم اما به علت توصیه چند تا از دوستان GSO خریدم که هم نسبت کانونی کمتری داره (4)، و هم فوکوسر دو سرعته. به هر حال با تلسکوپ الآن شما هم میشه تا مدت ها تصاویر خوبی گرفت، اما قطعا وقتی قصد داشتید حرفه ای تر بشید لازمه ابزارتون رو ارتقا بدید.
60D دوربین خیلی خوبیه مخصوصا برای عکاسی در روز؛ اما در عکاسی نجومی از بین سه دوربین 60D، 50D و 40D، دوربین 40D از اون دو تا خیلی بهتره. خیلی ها نمی دونن اما ویژگی های خاصی در دوربین 40D (از جمله full well و نسبت سیگنال به نویز) عملکرد این دوربین رو در عکاسی نجومی بین دو رقمی های کنون بهتر جلوه میده. اما در صورتی که شما قصد دارید در کنار عکاسی نجومی، عکاسی در روز هم انجام بدید 60D انتخاب مناسبیه.
در مورد corrector هم فکر می کنم اسکای واچر الآن حدودا 400 تومن باشه.

[cosmology]

خیلی متشکر آقای ناصری
الان آکبند 40d و 50d تو بازار موجود هست؟

[مهدی ناصری]

خیلی متشکر آقای ناصری
الان آکبند 40d و 50d تو بازار موجود هست؟

فکر نمی کنم آکبند بتونید پیدا کنید، برای این دوربین ها احتمالا باید سراغ دسته دوم برید.

[مهدی ناصری]

برای پردازش تصویر روند ساده و ابتدایی وجود داره که می تونیم با دونستن اون یک عکس رو به صورت آماتوری ادیت کنیم. فعلا با این روند شروع می کنیم تا در آینده روش های حرفه تر رو به کار ببریم.
------------------------------------------------------------
در ساده ترین نوع پردازش عکس های عمق آسمان، پس از باز کردن تصویر نهایی استک شده می توان پروسسینگ ساده ای روی عکس صورت داد تا به حداقل نتیجه لازم رسید. البته واضح است که این فقط یک "حداقل" محسوب می شود و برای یک عکس حرفه باید خیلی بالاتر از حداقل بود.

نخستین کاری که روی تصویر استک شده می توان انجام داد استفاده از گزینه Auto Tone در منوی Image است. این گزینه در 95 درصد تصاویر نتیجه نسبتا قابل قبولی دارد، اما اگر بخواهیم به دقت بالاتری این کار را انجام دهیم باید از دو ابزار Curves و Levels در زیر منوی Adjustments از منوی Image استفاده کرد.

پس از این کار باید جزئیات تصویر را افزایش دهیم؛ برای این کار از Curves استفاده می کنیم. شکل های مخلتفی می توان با این نمودار ایجاد کرد اما یکی از اشکال ساده Curves این شکل است:

این حالت S مانند تاثیر زیادی تقویت جزئیات دارد. می توان از ابزار Curves چندین بار روی یک عکس استفاده کرد، اما زیاد از آن را به کار نبرید زیرا در این صورت نویز نیز به همراه جزئیات تقویت می شود.

کنتراست عکس را می توان از Levels تنظیم کرد. کنتراست نباید بیش از اندازه بالا باشد و همچنین نباید خیلی پایین تنظیم شود.

برای تنظیم رنگ از دو گزینه Color Balance و Match Color از قسمت Adjustments استفاده کنید. رنگ را باید به شکلی تنظیم کنید که به تصاویر دیگر از سوژه شما نزدیک باشد.

نویز عکس تان را با دو پلاگین Noise Control یا Noise Ninja کاهش بدهید. هر دو این پلاگین ها بسیار قدرت مند بوده و به ادامه ادیت کمک بسیاری می کنند. البته اگر این کار را غیر اصولی انجام دهید تصویر شما از وضوح کامل خارج می شود.

پس از کاهش نویز سراغ Unsharp Mask از زیر منوی Sharpen در منوی Filter بروید تا با دو نوار لغزنده این ابزار، عکس را تا حد لازم شارپ کنید. این عمل باید بعد از کاهش نویز انجام شود تا به اشتباه نویز ها را همراه جزئیات شارت نکنید.

گاهی لازم است تغییرات فقط روی قسمت های کم نور یا پر نور صورت بگیرند. روش های زیادی در فتوشاپ برای Select کردن وجود دارد، یکی از کاربردی ترین آن ها گزینه Color Range از منوی Select است. به کمک لغزنده این ابزار می توان بخش های پر نور عکس را انتخاب کرد. برای انتخاب قسمت های کم نور، پس از Select کردن قسمت های پر نور، از همان منوی Select گزینه Inverse را انتخاب کنید.

با این نکات می توان ادیتی در حد ابتدایی روی عکس صورت داد.

[مهدی ناصری]

برای پردازش تصویر در این پست هم چند نکته مهم مطرح میشه، بعد از اون برای هر مورد خاص در مورد ادیت عکس در یک پست توضیح داده میشه. با توجه به همین پست و مطلب قبلی میشه تا حد اولیه و لازم یک عکس دیپ اسکای رو ادیت کرد، اما برای ادیت حرفه ای به مرور مطالبی رو قرار میدم.
------------------------------------------------------------------
1. رفع اور شدگی: اگر قسمتی از عکس ما پس از پردازش اولیه اور شد، برای رفع اور شدگی می توانیم در پایان از روش زیر استفاده کنیم: عکس را دو بار در فتوشاپ باز کنید. روی یکی از عکس ها از منوی Filter به زیر منوی Blur رفته و Gaussian Blur را انتخاب کنید. لغزنده را تا حدی جلو ببرید که تمام جزئیات عکس محو شوند و سپس OK را بزنید. سپس روی عکس دیگر بروید و از منوی Image گزینه Apply Image را انتخاب کنید. در این بخش کافی است تا فقط تیک Mask و سپس OK را بزنید تا مرکز اور شده تا حدی بهتر شود.

مقایسه دو تصویر قبل و بعد از انجام تکنیک فوق، با دقت به مرکز سحابی تفاوت مشهود است.

2. ساخت HDR با تک عکس: اگر شما یک عکس از سوژه ای با داینامیک رنج متوسط در اختیار دارید، برای مثال سحابی مرداب (نه جرمی مانند سحابی جبار که داینامیک رنج بسیار وسیعی دارد)، می توانید فرآیند HDR را در هنگام ویرایش انجام بدهید و اگر چند عکس با نوردهی های متفاوت نگرفته باشید شاید بتوانید بدون مشکل HDR بسازید. به این ترتیب که عکس استک شده را چند بار ادیت کنید، به صورتی که در هر ادیت بخشی از سحابی پر از جزئیات و خوب دیده شود. سپس ساخت HDR را به کمک همان تصاویر انجام بدهید.

3. اهمیت کانال های رنگی: یکی از مواردی که حتما باید به آن دقت کنید این است که حتما Levels و Curves را برای هر کانال رنگی RGB به صورت جداگانه انجام دهید. این مورد در تنظیم کنتراست و جزئیات به طرز صحیح تاثیر مهمی دارد.

4. استفاده از Levels: به جز Curves، ابزار Levels هم می تواند رد تقویت جزئیات کمک بکند. به این ترتیب که یک بار نقطه سفید روی نمودار را تا محل تلاقی نمودار سیاه با صفحه سفید جلو ببرید و OK کنید، و در مرحله بعد برای ایجاد کنتراست صحیح از آن طرف نقطه سیاه را حرکت داده و به محل مورد نظر برسانید.

5. نکته پایانی: ادیت عکس چیزی نیست که بتوان تمام آن را از منبعی فرا گرفت، در واقع شما می توانید خیلی چیز ها را به طور تجربی یاد بگیرید. کافی است فقط اصول اولیه ادیت و کاربرد ابزار ها را بدانید تا بتوانید راه های جدید و مفید را در ادیت عکس های نجومی پیدا کنید.

[مهدی ناصری]

دوستان عزیز امیدوارم مطالبی که در این 30 پست عنوان کردم مفید واقع شده باشه؛
تمام مطالب در 3 بخش:

ابزار و تجهیزات لازم
روش های ثبت عکس
پردازش تصویر

مطرح شد که البته به هیچ وجه چیز کاملی نمی تونه باشه، اما با مطالعه این متن میشه نکات خوبی در مورد عکاسی دیپ اسکای رو به دست اورد و مراحل تولید یک عکس عمق آسمان رو تا حد خوبی فرا گرفت.
از حالا به بعد روند این تاپیک به دو شکل خواهد بود:

1. پرسش و پاسخ
2. نکات پراکنده ای که توسط کاربران در مورد هر قسمت از عکاسی دیپ اسکای توضیح داده میشه

البته لینک تمام این 30 مطلب هم در پست اول قرار گرفته.


***اما در پایان قصد دارم خیلی کوتاه یکی از مشکلات عکاسی نجومی در ایران رو مطرح کنم.

مطمئنم خیلی ها یادشون میاد زمانی که تب رویت هلال جامعه نجوم آماتوری ایران رو پر کرده بود. این تب زودگذر بعد از مدت چند سال، همون طور که امروز می بینید خیلی کم رنگ و محو شد. خیلی ها مشکل اصلی عکاسی نجومی ایران رو به این موضوع ربط میدن. چند سال پیش تعدادی از منجمان آماتور ایرانی سمت عکاسی نجومی رفتند، و خیلی سریع موفقیت هایی هم در این زمینه کسب شد (مثلا جایزه لنارت نیلسون که به گروه توآن به سرپرستی آقای امین تفرشی رسید)، با توجه به این، بخش قابل توجهی از منجمان آماتور کشور به سمت عکاسی نجومی کشیده شدند. عملا عده کثیری، بدون داشتن اهداف مشخص و فقط با نگاه به همین موفقیت ها به این رشته وارد شدند.

به هر حال این پیش بینی امروز مطرحه که عکاسی نجومی در ایران هم مثل تب رویت هلال، به دلیل اینکه هدف مشخصی نداره ممکنه به همون سرنوشت دچار بشه. پیش بینی درستی هم هست، اگر قرار نباشه عکاسان ما هدف داشته باشند واضحه که داستان عکاسی نجومی ایران هم به زودی به آخر خط برسه.

اما این وسط نکته ای وجود داره که می تونه به افرادی که قصد ورود به عکاسی نجومی رو دارن کمک بکنه، اون هم اینکه سعی بشه برای کار هدف گذاری بشه. برای مثال عکاسان ما به ندرت سراغ انجام پروژه های علمی میرن، همین سوژه های تکراری عمق آسمان که بار ها ازشون عکس گرفته شده و باز هم گرفته میشه؛ چند نفر تو ایران تا الآن به قصد کار علمی هدف دار مثلا از سحابی مرداب عکس گرفتند؟ چند درصد به جای دوربین های معمولی، از ccd استفاده می کنند؟ یا اصلا منجمان آماتور کشور ما چقدر در مورد این پروژه های علمی اطلاعات دارند؟

این خیلی مهمه که عکاسی آماتوری ما الآن دیگه نیاز به ایده های جدید داره، اگر قرار باشه در مسیر همون ثبت های عادی جلو بره مطمئنا خیلی سریع به آخر خط می رسه. فقط خواستم در این پست پایانی از سلسله مطالب عکاسی دیپ اسکای این نکته رو "یادآوری" بکنم، البته همین نکته کوتاه خودش یه بحث مفصل در حد یک تاپیک می طلبه، اما در هر صورت مطلب مهمیه که به نظرم اومد گفتنش خوبه.

امیدوارم منجمان آماتور پرتلاش ما که وارد عکاسی نجومی میشن، همراه با اهداف تعیین شده جلو برن و همیشه "حرفه ای" کار بکنند.