سحابی ها

[Ehsan]

اگر در یک شب ِ رصدی شرکت کرده باشید قطعا کلمه ی ِ «سحابی» به گوشتان خورده، در بین ِ تصاویر ِ نجومی هم سحابی ها جز ِ پر طرفدار ترین تصاویر هستند و همیشه زیبایی مسحور کننده دارند.

اما براستی سحابی ها چیستند؟ از چه چیز تشکیل شده اند؟ چرا این همه گوناگونی ِ رنگ دارند؟
موضوع ِ این تاپیک بررسی ِ سحابی هاست

[Voyager]

سوالات زیبایی پرسیدید

در جواب اولی باید بگم: چیزی که ما از همه سحابی ها می بینیم یک تصویر دو بعدی است اما اونها در حقیقت 3 بعدی هستند. البته بسته به نوعشون میتونند اشکال هندسی مختلفی داشته باشند که متقارن یا نامتقارن به نظر برسند. مثلا سحابی های نشری و تاریک عمدتا تقارن ندارند ولی اکثر سحابی های سیاره نما می توانند 1، 2 یا 3 محور متقارن داشته باشند.

در مورد سوال دوم: دلیل تبدیل شدن سحابی از یک جسم سه بعدی به یک صفحه مثل منظومه شمسی، خود همین چرخش اون هست. در هنگام چرخش حول یک محور، نیروی وارد به تمام ذرات به سمت مرکز هست حالا این نیرو به ذراتی که خارج از صفحه مرکز (مثلا همون صفحه منظومه شمسی) هستند یک مولفه وارد می کنه که اونها را به داخل صفحه می کشونه. یعنی بعد از مدت زمان طولانی به تدریج همه ذرات خارج از صفحه به درون این صفحه کشیده می شوند. همون پدیده ای که در سیارات هم خودش را در پخی سیاره نشون میده. سیارات گازی به دلیل نیروهای ضعیفتر بین ذرات، در اثر دوران کمی از حالت کروی خارج شده و به اصطلاح پخ می شوند. اگر سرعت دوران خیلی زیاد بود این مقدار پخی به حدی می شد که سیاره به صفحه نزدیک می شد (اگر قبلش از هم نمی گسیخت!)

ممنون از پاسختون. حالا اگه اجازه بدین همون سوالات رو ادامه میدم .

در مورد سوال اول، برای این که دید بهتری از تصویر سه بعدی سحابی ایجاد بشه آیا نمونه ای از ابعاد یک سحابی واقعی در سه بعد ( طول ، عرض و ارتفاع ) سراغ دارید ؟

و در مورد سوال دوم، اینطوری که من خوندم چرخش سحابی ای که ستاره از اون متولد میشه در اثر ناهمگنی سحابی به وجود می آید. یعنی چگالی نقاط مختلف سحابی جهت و راستای چرخش رو تعیین می کنه . آیا این مطلب درسته ؟

[mohsen4465]

ممنون از پاسختون. حالا اگه اجازه بدین همون سوالات رو ادامه میدم .

در مورد سوال اول، برای این که دید بهتری از تصویر سه بعدی سحابی ایجاد بشه آیا نمونه ای از ابعاد یک سحابی واقعی در سه بعد ( طول ، عرض و ارتفاع ) سراغ دارید ؟

و در مورد سوال دوم، اینطوری که من خوندم چرخش سحابی ای که ستاره از اون متولد میشه در اثر ناهمگنی سحابی به وجود می آید. یعنی چگالی نقاط مختلف سحابی جهت و راستای چرخش رو تعیین می کنه . آیا این مطلب درسته ؟

در مورد سوال اولتون بهترین پاسخ دهنده چشمان خودتونه. البته به یک عینک آناگلیف احتیاج دارید؛ سری به اینجا بزنین و منتظر بمونین تا تصاویر بالا بیان: تصاویر سه بعدی نجومی

در مورد سوال دومتون ابر هرچقدر متقارن باشه باز هم خودبخود دچار عدم تقارن و شروع چرخش میشه. به تاپیک درس هشتم - سامانه های ستاره ای مراجعه کنین. نظریه جینز بخوبی روند تبدیل سحابی به منظومه ستاره ای رو بازگو میکنه.

[solh]

خوب با این حساب ما تا الان برای ِ سحابی های ِ نشری این ها رو گفتیم:

1.سحابی های ِ سیاره نما
2.بقایای ِ ابر نو اختری
3.ابرهای ِ داغ ِ درون کهکشان
4. بقایای ِجتهای ِ کهکشان ها

به نظرم هنوز هم میشه روشون بحث کرد این که یکی رو ادغام کنیم یا تعریفش رو دقیق تر بکنیم و غیره...

کسی نظری نداره؟

شاید بشه به دو دسته ی کلی تقسیمشون کرد :

سحابی هایی که به خاطر دمای ذاتی خودشون بدون دخالت عامل خارجی تابش میکنن.(مثل باقی مانده های ابرنواختری یا همون مواد فوران شده توسط کهکشان های فعال)

سحابی هایی که یه عامل خارجی ( مثل پرتوهای کیهانی یا تابش ستاره های ردهی o,b در نزدیکی اونها ) باعث تحریک و تابش اونها میشه .

[Ehsan]

شاید بشه به دو دسته ی کلی تقسیمشون کرد :

سحابی هایی که به خاطر دمای ذاتی خودشون بدون دخالت عامل خارجی تابش میکنن.(مثل باقی مانده های ابرنواختری یا همون مواد فوران شده توسط کهکشان های فعال)

سحابی هایی که یه عامل خارجی ( مثل پرتوهای کیهانی یا تابش ستاره های ردهی o,b در نزدیکی اونها ) باعث تحریک و تابش اونها میشه .

خــــــــــــــــــیلی از این دسته بندی خوشم اومد! درسته کلی تر هستش و میشه ریزترش کرد اما چون ویژگی اش قابل اندازه گیری و غیر کیفی هستش به نظرم بهترین گزینه ی ِ مطرح شده تا الانه!

دوستان به این پست سری بزنید

[SSgumS]

من یک سوالی در مورد شکل فضایی سحابی ها دارم . آیا اونا به شکل صفحه اند ( یعنی ضخامتشون در مقابل طول و عرضشون خیلی کمه ) و یا در سه بعد به طور یکسان پراکنده شدند؟

سلام
این فیلم رو دانلود کنید و نگاه کنید شاید بتونه به شما برای درک سه بعدی سحابی کمک کنه. (فیلم کوتاه ولی جالبیه و در آخر فیلم سحابی هلیکس رو به صورت سه بعدی نشون میده)
http://www.mediafire.com/?9nfd4ukv34m7035

[Ehsan]

خوب خوب،

فعلا سحابی های نشری به دو دسته ی برانگیخته به وسیله ی ِ نور، و بر انگیخته به وسیله ی گرما تقسیم شدند.

میشه هر کدام از این ها رو تقسیم کرد به دسته های کوچکتر:

آ)سحابی هایی که به وسیله ی ِ گرمای ِ ذاتی خودشون بر انگیخته هستند، عموما باید به دلیل ِ فرایندی گرم شده باشند چرا که دمای ِ کیهان بیش از منفی دویست درجه سلسیوس هستش که در این دما چیزی خود به خود تابش نمی کنه. این سحابی ها بازمانده ی ِ فرایندهایی پر انرژی هستند:

1.سحابی های سیاره نما که بازمانده ی ِ ستاره های ِ سبک هستند (به این پست مراجعه کنید)

2. باقی مانده های ابرنواختری که بازمانده ی ِ ستاره های سنگین هستند. (به این پست مراجعه کنید)

سحابی پر قو یک باقی مانده ی ابرنواختری بسیار زیبا:




3.بقایای ِ جتهای کهکشانی (به این صفحه مراجعه کنید) که البته به صورت سحابی های نوعی مثل خرچنگ یا جبار، جداگانه تفکیک نمی شن و به ندرت میشه در حوزه ی ِ نور ِ مرئی رصدشون کرد و بیشتر در امواج فروسرخ، رادیویی و پرتوی ایکس تابش می کنند اما به هر حال میشه یه جورایی سحابی حسابشون کرد.

ترکیب تصویر رادیویی و مرئی یک کهکشان که جتها در اون به وضوح مشخص اند.



ب) اما سحابی هایی که با نور برانگیخته می شوند خیلی در خواستگاهشون تنوع ندارند چرا که ساختار ِ واحدی منجر به شکل گیریشون میشه. وقتی یک سحابی تاریک شروع به رمبش و ستاره سازی می کنه اگر ستاره های ِ بسیار سنگین و درخشانی درونش شکل بگیرند، این ستاره ها با نور ِ خودشون باقی مانده ی ِ گاز ِ سحابی تاریک رو که تبدیل به ستاره نشده بر انگیخته می کنند و اون ابر تبدیل میشه به یک سحابی نشری.

نمونه ی ِ خیلی خیلی خیلی معروف ِ این سحابی ها، سحابی ِ جبار هستش که در تصویر ِ زیر می بینید:





در مرکز سحابی چهار ستاره ی ِ بسیار داغ و درخشان قرار دارند که کل ِ سحابی رو روشن کردند اونها رو در مرکز تصویر زیر مشاهده می کنید که کمی با بزرگنمایی بیشتر عکسبرداری شده (البته در تصویر بالا هم به زحمت دیده میشن) :





خوب اگر موردی به نظرتون باقی مونده حتما بگید وگرنه ادامه بدیم. (شش تا پست که جلوتر رفتیم دوباره یادتون نه افته که تعاریف باید اصلاح بشن، اگر مشکلی دارید همین الان بگید )

[Ehsan]

خواستگاه ِ بیشتر ِ سحابی های نشری مشخصه و در دسته بندی شون نهفته است. اما سحابی های نشری بر اساس ِ ویژگی ها و خواستگاه هاشون می تونند آینده ی متفاوتی داشته باشند.


حالا بحث اینه که



چه آینده ای در انتظار یک سحابی نشری است؟

این کمی تحقیق بیشتر می خواد، دوستان منتظریم تحقیق کنید و نتایجش رو ذکر کنید.

(یعنی واقعا چه بلایی سرشون میاد )

[solh]

ببخشید از روند تاپیک خارج میشم ، ولی دوست داشتم در مورد سحابی های نشری و روند تابششون بیشتر صحبت کنیم ، بررسی طیفشون و اینکه چرا این طیف ؟ ( البته اگه بدونیم چطوری تابش میکن ، یه چیزایی هم در مورد آیندش میتونیم بگیم !)

از چند مدت پیش برام مهمترین سوال این بوده که چرا سحابی های سیاره ای اینطور تابشی رو دارن ؟آیا واقعا دمای زیادی دارن،و اینکه کوتوله سفید میتونه دخالتی داشته باشه ؟ و اینکه اگه اشتباه نکنم جایی میخوندم که در چنین سحابی هایی شاهد طیف های مولکولی خواهیم بود و خوب سوال پیش میاد که با توجه به انبساط و تسریع تشکیل مولکول های پایدار و احتمالا کاهش دما ی سریع ، چطوری باز تابش رو حتی در طول موج های مرئی داریم ؟ در حالی که به نظر میرسه چنین طول موج هایی باید دماهای بالایی (به نسبت برای تشکیل مولکول ها ) رو پیش بینی کنن .

[Ehsan]

هــــــــــــم چنـــــــــــــان منـــــــــــــتظریــــــ ـــــم!

ببخشید از روند تاپیک خارج میشم ، ولی دوست داشتم در مورد سحابی های نشری و روند تابششون بیشتر صحبت کنیم ، بررسی طیفشون و اینکه چرا این طیف ؟ ( البته اگه بدونیم چطوری تابش میکن ، یه چیزایی هم در مورد آیندش میتونیم بگیم !)

از چند مدت پیش برام مهمترین سوال این بوده که چرا سحابی های سیاره ای اینطور تابشی رو دارن ؟آیا واقعا دمای زیادی دارن،و اینکه کوتوله سفید میتونه دخالتی داشته باشه ؟ و اینکه اگه اشتباه نکنم جایی میخوندم که در چنین سحابی هایی شاهد طیف های مولکولی خواهیم بود و خوب سوال پیش میاد که با توجه به انبساط و تسریع تشکیل مولکول های پایدار و احتمالا کاهش دما ی سریع ، چطوری باز تابش رو حتی در طول موج های مرئی داریم ؟ در حالی که به نظر میرسه چنین طول موج هایی باید دماهای بالایی (به نسبت برای تشکیل مولکول ها ) رو پیش بینی کنن .

خوب چرای تابش که با جزئیات اینجا شرح داده شده اما واقعیت اینه که بله در همین حد داغ هستند. بالاخره اینها زمانی پوسته ی ستاره بودند و باید هم داغ باشند. البته من جایی نخوندم که طیف ِ ملوکولی در این سحابی ها دیده میشه اگر منبعی که خوندید رو ذکر کنید ممنون میشه چون در منابعی که من سراغ دارم بر خلاف گفته ی شما به وضوح ذکر شده که سحابی های سیاره نما از گاز یونیزه ( و نه حتی گاز عادی ) تشکیل شدند، مسلما در چنین محیطی (که گاز ها یونیزه هستند) طیفهای ملوکولی بسیار ضعیف خواهند بود.

حتی در سحابی های سیاره نما بیشتر خطوط ِ بالمر ِ هیدروژن دیده میشه که خطوط پرانرژیی هستند.

این هم که چرا سرد نشدند خوب، در آینده میشن!
امیدوارم پاسخ گرفته باشید

[solh]

بله ، ممنون !

مثل اینکه اشتباه کرده بودم و بزودی دیده نمیشن این خطوط مولکولی !

ولی خوب داشتم دنبال طیفشون میگشتم یه مطلب زیبا دیدم !
ممکنه این سوال پیش بیاد که چطور پوسته ی ستاره ای که قبلا دمای آنچنان زیادی هم نداشته حالا با انبساط پیدا کردن دماش نه تنها کم نمیشه ، بلکله اتم هاش بیشتر هم یونیده میشن ؟ جواب ساده و قشنگی داشت ! با پرتاب شدن لایه های بیروونی ، موج های با انرژی بیشتری که قبلا در راه رسیدن به سطح انرژی شون رو تقسیم میکردن ، حالا از توی لایه های درونی فرصت بیشتری برای حرکت به بیرون دارن و پوسته های پرتابی رو یونیزه میکنن !

.....

در مورد آینده ی سحابی نشری ، یکی یکی بگیم یا با هم ،سیاره ای و ... رو جدا بررسی میکنین ؟