* اصطلاحات و تعاریف نجومی *

[Mostafa]

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام حضور کلیه کاربران گرامی

در این تاپیک قصد داریم تا با همکاری همه اعضا لیست اصطلاحات نجومی را به ترتیب الفبا شرح و توضیح دهیم .

برای مشاهده فهرست اصطلاحات به تاپیک فهرست دانشنامه نجومی آنلاین مراجعه فرمایید

لطفآ در صورت تمایل به همکاری موارد زیر را در نظر بگیرید :

خواهش ما از همه عزیزان است که در صورت تمایل به همکاری در این طرح ، حتمآ موارد زیر را در نظر بگیرند :

1- حتمآ سعی کنید شرح مطالب را به ترتیب الفبا انجام دهید . اگر مطلبی بدون توجه به ترتیب الفبا درج گردد ، توسط مدیر تالار حذف می گردد .

2- لطفآ سعی کنید مطالب را حتی الامکان کامل و به همراه شکل ارائه فرمایید . ترجیحآ از کپی - پیست مطالب پرهیز کنید . در صورت استفاده از مطالب سایت های دیگر ، منبع فراموش نشود !

3- اگر چند نفر همزمان 1 موضوع را توضیح بدهند ، همه مطالب به اولین پست ارسالی منتقل خواهند شد و کل مطالب پیرامون یک موضوع تجمیع می گردند .

4- لطفآ در هر پست فقط یک اصطلاح را شرح دهید .

به امید تکمیل دانشنامه نجومی آنلاین با همکاری اعضا خوب آوااستار
.................................................. .................................................. .................................................. .................................................. ....................

قابل توجه اعضا گرامی فروم آوا استار

از این پس(فروردین 1391) فعالیت تاپیک اصطلاحات و تعاریف نجومی متوقف خواهد شد و به جای آن، طرح بزرگتر ویکی نجوم اجرا خواهد شد. مطالب این تاپیک به تدریج به ویکی نجوم منتقل خواهند شد. امیدواریم ویکی نجوم تبدیل به بزرگترین دانشنامه فارسی نجوم در اینترنت شود.

برای اطلاعات بیشتر به این تاپیک مراجعه کنید:

ویکی نجوم - دانشنامه آزاد

با تشکر از همکاری شما

[Ehsan]

چگالی بحرانی کیهان
(Critical Density)

چگالی بحرانی یا چگالی آستانه ی کیهان به چگالی ای از کیهان گفته میشود که اگر کیهان دارای آن چگالی باشد. انحنای صفر خواهد داشت. به عبارتی اگر چگالی کیهان از چگالی آستانه بیشتر باشد، کیهان به دلیل گرانش مواد درونش در نهایت در خود فرو خواهد ریخت ولی اگر چگالی کیهان کمتر از چگالی آستانه باشد، کیهان تا ابد منبسط خواهد شد.

نحوه ی به دست آوردن مقدار این چگالی قرار دادن ِ انرژی صفر برای کیهان و محاسبه چگالی کیهان در این حالت است. با این محاسبات چگالی بحرانی که با حرف یونانی "رو زیر نویس c" نشان داده می شود از رابطه ی زیر به دست می آید:

در این رابطه H ثابت هابل است و G هم ثابت جهانی گرانش. مقدار چگالی ِ کیهان هم اکنون بسیار نزدیک به چگالی ِ آستانه است و مقدار چگالی آستانه هم هم اکنون حدود یک اتم هیدروژن بر متر مکعب است. (دقت کنید که مقدار چگالی آستانه برای زمان های مختلف متفاوت است)

[Mostafa]

حد چاندراسکار
(Chandrasekhar Limit)

به طور مختصر ، حد چاندراسکار مقدار حدی برای جرم کوتوله های سفید است که معادل 1.4 جرم خورشید است .

بر اساس نظریه "سوبرامانیان چاندراسکار " ( اخترشناس هندی ) کوتوله های سفید نمی توانند جرمی بیشتر از حد جرم چاندرا اسکار داشته باشند.

در ستارگان عادی فشار گاز، موجب جلوگیری از رمبش ستاره به درون خود می شود.

در کوتوله های سفید فشاری موسوم به فشار تبهگنی از رمبش جلوگیری می کند و در اصطلاح به این حالت تبهگنی می گویند.

اگر جرم کوتوله ی سفید به حدی زیاد شود که فشار تبهگنی باعث شود تا ذرات تشکیل دهنده ی کوتوله ی سفید (مخصوصا الکترون ها) انرژی نسبیتی کسب کنند، ستاره در این حالت ناپایدار شده و ذرات می شکنند و کوتوله ی سفید رمبش کرده و به ستاره ی نوترونی تبدیل می شود.

[Negar Najafi]

حد دانژون
(Danjan Limit)

آندره لوئیس دانژون، اخترشناس فرانسوی با بررسی ماه نو و انجام محاسباتی رابطه ای بین جدایی زاویه ای ماه و خورشید (برای توضیح بیشتر به تایپیک جدایی زاویه ای مراجه کنید.) و طول کمان ماه را کشف کرد. او متوجه شد که هر چه قدر جدایی زاویه ی خورشید و ماه بیشتر باشد طول کمان بیشتر و هر چه قدر جدایی زاویه ای کمتر باشد طول کمان نیز کمتر است. همچنین دریافت که اگر این جدایی کمتر از 7 درجه باشد کمانی تشکیل نخواهد شد.

جدا از سن ماه، برای رصد هلال جوان باید جدایی زاویه ای بیشتر از 7 درجه باشد. آخرین رکورد مربوط به اردیبهشت سال 1389 با جدایی زاویه ای 3/7 درجه است. البته امروزه با دستگاه هایی پیشرفته هلال نو را حتی در کمتر از 7 درجه میتوانند تشخیص دهند. دانژون معتقد بود که تشکیل نشدن کمان به دلیل دریاها و کوه های ماه، به خصوص کوه های لبه ی آن است.

[پیمان اکبرنیا]

حد روچ
(Roche Limit)

حد روچ یا حد روشه به فاصله‌ای از یک جسم پرجرم مانند یک ستاره یا سیاره گفته می‌شود که در صورتی که جسمی مانند یک دنباله‌دار که ذرات آن تحت اثر نیروی گرانش به هم چسبیده‌اند، از آن فاصله به آن جسم نزدیک‌تر شود، به دلیل نیروهای جزر و مدی تکه تکه خواهد شد. البته برای اجسامی که نیروی نگه‌دارنده بین ذرات آن‌ها نیرویی غیر از گرانش باشد، میزان حد روشه تغییر خواهد نمود و یا اصلا وجود نخواهد داشت. مقدار حد روشه برای هر سیاره یا ستاره، به چگالی و شعاع خود آن و چگالی جسم نزدیک شونده ربط دارد.

برای مثال یکی از نظریات برای پیدایش حلقه‌های اصلی زحل، بیان می‌کند که اجسامی که به داخل حد روشه زحل رسیده‌اند، از هم گسیخته‌اند و ذرات حلقه را شکل داده‌اند. نمونه دیگری از اثر حد روشه، دنباله‌دار معروف شومیکر لوی 9 است که در راه رسیدن به مشتری، با نزدیک شدن به مشتری ابتدا تکه‌تکه شد و سپس به سطح مشتری برخورد کرده و لکه‌های سیاهی روی آن به وجود آورد.

[Negar Najafi]

حداکثر کشیدگی

اين اصطلاح مربوط به سيارات داخلي ( عطارد و زهره ) است و به حالتي گفته مي شود كه از ديد ناظر زميني ، سياره به حد اكثر جدايي زاوي اي از خورشيد برسد كه در نتیجه بهترین زمان برای رصد آن سیاره است.

در اين هنگام بيشترين مدت مكث سياره در آسمان شب را شاهد هستيم .

به طور کلی دو نوع کشیدگی وجود دارد:

1/کشیدگی غربی
2/ کشیدگی شرقی

کشیدگی غربی: زمانی رخ میدهد که سیاره پیش از طلوع خورشید در بیشترین ارتفاع از افق قرار گیرد.
کشیدگی شرقی: زمانی که سیاره پس از غروب خورشید در بیشترین ارتفاع از افق قرار گیرد.

به بیشترین مقداری که یک سیاره در هر نوع کشیدگی از افق ارتفاع میگیرد، حداکثر کشیدگی می گویند و بهترین زمان برای رصد در زمان حد اكثر کشیدگی است.

مقدار حد اكثر كشيدگي ممكن براي سياره عطارد 28 درجه و براي زهره 48 درجه است .

[rezash]

حرکات زمین

زمین از جمله سیارات کوچک منظومه شمسی است و مانند دیگر اجرام این منظومه دارای حرکاتی همراه با مجموعه و همچنین حرکاتی مخصوص به خود است.

این مجموعه حرکات به صورت ذیل می باشند:

1.زمین به همراه خورشید و دیگر اعضای منظومه شمسی در خوشه ای محلی واقع شده اند که این خوشه با سرعتی معادل صد کیلومتر بر ثانیه به دور کهکشان راه شیری در حرکت است.

2. زمین و منظومه شمسی با سرعتی معادل 20 کیلومتر بر ثانیه به سمت ستاره نسر واقع در حرکت است.

3. محور زمین ثابت نیست و حرکت ترقصی(رقص محوری) دارد.

4.محور زمین حرکت تقدیمی دارد.

5. زمین سالی یکبار به دور خورشید میگردد.

6. زمین هر 24 ساعت یکبار به دور خودش گردش میکند.

این حرکات برای آدمی محسوس نیستند و ما با مرجع قرار دادن حرکات اجرام سماوی به این حرکات پی میبریم.

منبع:کتاب نجوم به زبان ساده

[Negar Najafi]

حركت انتقالي

یکی از حرکات زمین حرکت به دور خورشید است که بر اساس اثر دوپلر اثبات میشود. در واقع چرخش زمین به دور خورشید باعث ایجاد سال می شود که سال نجومی با رد شدن یک دور کامل خورشید از میان ستاره ها و سال تقویمی با چرخش کامل زمین به دور خورشید ایجاد میشود که سال تقویمی 20 دقیقه کمتر از سال نجومی است. از دید ناظر زمینی به نظر میرسد که خورشید به دور زمین میگردد (نظریه ی زمین مرکزی)، اما در واقع زمین و تمامی سیارات به دور خورسشید میچرخند.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p>
<o:p></o:p>
در طول یک سال خورشید به طور ظاهری از بین 12 (و حالا کمی از یک صورت فلکی دیگر) صورت فلکی اصلی در آسمان عبور میکند که شامل:سنبله، میزان، عقرب، تیرانداز، جدی، دلو، حوت، حمل، ثور، دو پیکر، سرطان و اسد است.


<o:p></o:p>

<o:p> </o:p>
<o:p> امتیاز:mountwashington.org</o:p>

[sara shahabi]

حرکت تقدیمی

حرکت تقدیمی یکی از حرکات زمین(البته برای سیارات دیگر هم وجود دارد) است که به علت کاملا کروی نبودن زمین(پخ بودن)رخ می دهد.این موضوع(پخ بودن) موجب وارد آمدن گشتاوری از طرف خورشید و ماه به قسمت برآمده ی زمین(در استوا)شده و تغییر در جهت دوران زمین را پدید می آورد.در واقع خورشید و ماه موجب ترسیم دایره ای در آسمان توسط زمین می شوند که به علت زاویه ی 23.5 درجه ای محور زمین به وجود می آید.این حرکت کاملا با حرکت یک فرفره هنگام چرخاندن مقایسه پذیر است.زیروسکوپ نیز براساس این حرکت کار می کند.البته این تغییر در جهت مستلزم زمان طولانی است و یک دور کامل آن 25800 سال به طول می انجامد.در نتیجه ی این حرکت(در مدت طولانی)قطب شمال سماوی تغییر کرده و در نتیجه ی آن بعد و میل ستاره ها نیز عوض می شوند.باید توجه کرد که این موضوع زاویه ی 23.5 را تغییر نخواهد داد.هم چنین این حرکت می تواند موجب تغییرات در دمای بعضی از قسمت های زمین شود.

البته این دایره کاملا یک دست نیست و موج هایی در ان به چشم می خورد که به حرکت ترقصی مشهور است.که علت عمده ی این موضوع گرانش ماه می باشد.


امتیاز تصویر:ویکی پدیا

[karimisss]

حرکت رجوعی

سرعت زاویه ای (مقدار زاویه طی شده چرخنده بر واحد زمان گفته می‌شود )زمین و سیارات دیگر متفاوت است .

این مسئله در سیارات خارجی موجب ایجاد حرکتی ظاهری برای آن ها از روی زمین می شود که یک سیاره از دید ما در طول یک مدت مسیری گره مانند یا s شکل را می پیماید .

تصویر حرکت رجوعی مشتری

(امتیاز تصویر از ویکیپدیا)

[karimisss]

حرکت وضعی

حرکت سیارات به دور خودشان (به دور محور شمالی جنوبیشان) را حرکت وضعی می نامند .

این حرکت موجب ایجاد شب و روز شده و در زمین 23 ساعت و 56 دقیقه به طول می انجامد .

اگر از شمال زمین به آن نگاه کنیم زمین حرکتی خلاف جهت عقربه های ساعت به دور خود دارد .