* اصطلاحات و تعاریف نجومی *

[Mostafa]

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام حضور کلیه کاربران گرامی

در این تاپیک قصد داریم تا با همکاری همه اعضا لیست اصطلاحات نجومی را به ترتیب الفبا شرح و توضیح دهیم .

برای مشاهده فهرست اصطلاحات به تاپیک فهرست دانشنامه نجومی آنلاین مراجعه فرمایید

لطفآ در صورت تمایل به همکاری موارد زیر را در نظر بگیرید :

خواهش ما از همه عزیزان است که در صورت تمایل به همکاری در این طرح ، حتمآ موارد زیر را در نظر بگیرند :

1- حتمآ سعی کنید شرح مطالب را به ترتیب الفبا انجام دهید . اگر مطلبی بدون توجه به ترتیب الفبا درج گردد ، توسط مدیر تالار حذف می گردد .

2- لطفآ سعی کنید مطالب را حتی الامکان کامل و به همراه شکل ارائه فرمایید . ترجیحآ از کپی - پیست مطالب پرهیز کنید . در صورت استفاده از مطالب سایت های دیگر ، منبع فراموش نشود !

3- اگر چند نفر همزمان 1 موضوع را توضیح بدهند ، همه مطالب به اولین پست ارسالی منتقل خواهند شد و کل مطالب پیرامون یک موضوع تجمیع می گردند .

4- لطفآ در هر پست فقط یک اصطلاح را شرح دهید .

به امید تکمیل دانشنامه نجومی آنلاین با همکاری اعضا خوب آوااستار
.................................................. .................................................. .................................................. .................................................. ....................

قابل توجه اعضا گرامی فروم آوا استار

از این پس(فروردین 1391) فعالیت تاپیک اصطلاحات و تعاریف نجومی متوقف خواهد شد و به جای آن، طرح بزرگتر ویکی نجوم اجرا خواهد شد. مطالب این تاپیک به تدریج به ویکی نجوم منتقل خواهند شد. امیدواریم ویکی نجوم تبدیل به بزرگترین دانشنامه فارسی نجوم در اینترنت شود.

برای اطلاعات بیشتر به این تاپیک مراجعه کنید:

ویکی نجوم - دانشنامه آزاد

با تشکر از همکاری شما

[mahdad_haghighi]

جدایی زاویه ای

جدایی زاویه ای، زاویه ای است که از اتصال خطوط متصل کننده چشم به دو جرم مورد نظر راصد، به وجود می آید .زمانی که راس این زاویه چشم راصد باشد جدایی زاویه ای مکان مرکزی و زمانی که راس این زاویه مرکز زمین باشد جدایی زاویه ای زمین مر کزی نامیده می شود .
مثلا در زمان خورشید گرفتگی کامل جدایی زاویه ای ماه و خورشید صفر است . لازم به ذکر است در مواردی که جرم دارای قرص است (مانند ماه و خورشید ) جدایی زاویه ای از مرکز دو جسم محاسبه می شود . جدایی زاویه ای بر اساس درجه اندازه گیری می شود .
جدایی زاویه ای کاربرد بسیار زیادی در رویت هلال ماه و مقارنه ها دارد .

[sara shahabi]

جذر و مد

دو جسم در فضا به هم نیروی گرانشی وارد می کنند که تاثیرات ان را جذر ومد می گویند.جذر به معنی پایین امدن و فرو کش کردن ومد به معنی بالا امدن است.

در مورد زمین ماه و خورشیدعامل ایجاد جذر ومد هستند.(ماه عامل موثر تری است :به خاطر فاصله ی بیشتر تاثیر خورشید تنها 7 در صد ست)همزمان با پدید امدن مد در
یک طرف زمین مد دیگری در نقططه ی مقابل رخ می دهد.در بیشتر نواحی اقیانوس دو جذر و دو مد در هر روز دیده می شود.ولی مناطقی هم هستند که یک جذر و یک مد
را در هر روز تجربه می کنند که بستگی به موقعیت ماه و خورشید در ان زمان و مورفولوزی و شکل سواحل دارد.

باید توجه کرد که جذر و مد تنها مخصوص دریاها نیست.دریاها فقط چون مایع هستند راحت تر دچار جا به جایی می شوند.بلکه خشکی های زمین نیز تحت تاثیر جاذبه ی ماه
جابه جا می شوند با اینکه اصلا به اسانی حرکت اب ها دیده نمی شوند.اتمسفر زمین می تواند در نتیجه ی این جاذبه کیلومترها تغییر کند.
به‌طور میانگین بازه زمانی میان دو جذر و مد پیاپی ۱۲ ساعت و ۵/۲۵ دقیقه است، درست نیمه زمانی که طول می‌کشد، تا ماه ظاهرا یک دور کامل گرد زمین بپیماید یعنی ۲۴ ساعت
و ۵۱ دقیقه.(به خاطر حرکت زمین در یک روز بیشتر از 24 ساعت)

جذر و مدها می توانند بیشینه یا کمینه باشند که بستگی به موقعیت ماه وزمین(به این ترتیب که اگر هر دو در یک طرف(ماه نو)باشند جذر ومد بیشینه و اگر در دو طرف خلاف هم
باشند کمینه است.)و نیز بستگی به موقعیت ماه از نظر نزدیکی با زمین دارد(مثلا در مورد ماه درحضیض نیروی چذر ومد می تواند 20%افزایش پیدا کند)
هم چنین نیروی گرانش ماه ترمزی برای چرخش زمین محسوب شده و بر طول شبانه روز(البته در دراز مدت)می افزاید.

بررسی خطوط رشد سنگواره های مرجانی بیانگر آن است که در ۳۵۰ میلیون سال پیش طول شبانه‌روز حدود سه ساعت کوتاهتر از شبانه‌روز کنونی بوده و طول سال خورشیدی
حدود 400 روز بوده است.بررسی‌هایی که از روی پیشینه‌های بجا مانده ازخورشید گرفتگی و ماه گرفتگیهای گذشته به اجام شده، نشان می‌دهد که روند افزایش طول روزهای
زمینی ‏۰/۱۶% ثانیه در هر قرن است

منبع:برخی مطالب از ویکی پدیای انگلیسی

[rezash]

جرم

جِرم مفهومی بنیادی در فیزیک است که به طور شهودی «مقدار مادهٔ موجود در جسم» را می‌نمایاند. در حوزه‌های گوناگون فیزیک مانند ،مکانیک کلاسیک نسبیت خاص و نسبیت عام تعریف‌های متفاوتی از جرم بیان می‌شود. واژهٔ جِرم از ریشهٔ پارسی است.

درکاربردهای روزمره جرم را همان وزن می‌شناسند، ولی در فیزیک و مهندسی وزن به نیروی گرانشی وارد بر اجسام گفته می‌شود. البته در کاربردهای روزمره جرم و وزن با هم متناسب‌اند و این همانندانگاری مشکلی پیش نمی‌آورد، ولی در موارد ویژه‌ای مهم می‌شود:

• در سنجش‌های دقیق، به خاطر تغییر در شدت نیروی گرانشی زمین در جاهای گوناگون
• در جاهایی دور از سطح زمین، مثلاً در فضا یا در سطح سیاره‌های دیگر

مثلاً نیروی گرانش در سطح ماه حدود یک‌ششم نیروی گرانش در سطح زمین است. از این رو وزن هر جسم در سطح ماه یک‌ششم وزن آن در سطح زمین است.


منبع:ویکی پدیای فارسی

[رضا طامهری]

چشم غیرمسلح (naked eye)

در اصلاح ستاره شناسی هنگامی که چشم انسان بدون هیچگونه ابزار رصدی از جمله دوربین و تلسکوپ، به آسمان دوخته شود، بدان چشم غیرمسلح اطلاق میشود. البته این اصلاح در ازمایشگاه ها نیز به رویتهای بدون استفاده از میکروسکوپ گفته میشود

درصورتی که در منطقه ای تاریک و بدور از الودگی نور شهر باشید( آسمان ایده آل ) ، چشم غیرمسلح انسان میتواند تا ستارگان قدر ۶.۵+ را درصورت سالم بودن چشم رصدگر، ببیند.

در این حالت چشم انسان میتواند حدود 4۰۰۰ تا 5۰۰۰ ستاره را رصد کند .

[mahdad_haghighi]

چشمی

چشمی ها یکی از مهم ترین قسمت های تلسکوپ ها هستند .چشمی ها به طور کلی تصویر ایجاد شده توسط آینه و عدسی تلسکوپ ها را بزرگ می کنند . چشمی های ابتدایی تنها از یک عدسی استفاده می کردند اما امروزه از ترکیب چند عدسی ساخته می شوند .

چشمی ها ویژگی ها مختلفی دارند که مهم ترین آن ها عبارتند از :
فاصله کانونی،سایز دهانه،میدان دید واقعی و ظاهری،ناهنجارها،راحتی چشم،مردمک خروجی

فاصله کانونی چشمی ها از 3 میلی متر تا 40 میلی متر وجود دارد و بزرگ نمایی که تلسکوپ ایجاد می کند علاوه بر قطر دهانه و فاصله کانونی تلسکوپ به عدد فاصله کانونی چشمی بستگی دارد .

چشمی ها در سه سایز دهانه وجود دارند : 0.965 اینچ ، 1.25 اینچ ، 2 اینچ

تصویر و حق کپی : ویکی پدیا

امروزه انواع مختلفی از چشمی ها ساخته شده اند که مهم ترین ها عبارتند از :

اورتوسکوپیک ، پلوسل ، رمزدن ،کلنر ،هویگنسی

[Negar Najafi]

چشمی ارتوسکوپیک

برای توضیح چشمی های ارتوسکوپیک، ابتدا نیاز به توضیح چشمی های هویگنسی و رامدسن داریم. این چشمی ها در چندین ده پیش روانه ی بازار شدند. در تلسکوپ هایی با نسبت کانونی کم، تصویر بی کیفیتی با این چشمی به دست می آمد. این چشمی ها میدان دید بسته ای دارند و رصدگر باید در پشت تلسکوپ فقط محدوده ی کوچکی از آسمان را رصد کند.

بعد از ایراداتی که از این نوع چشمی ها گرفته شد، نوعی دیگر از ین چشمی ها که دیگر اشکال های قبلی را نداشتند، روانه ی بازار شدند. این چشمی ها از ترکیب سه عدسی آپوکروماتیک ایجاد شده اند که در واقع تصحیح کننده ی رنگ و کروی بودن تصویر را دارند.. این چشمی ها میدان دید 45 تا 50 درجه (حداکثر 80 درجه) را دارند و برای بزرگنمایی های بالا بسیار مناسب هستند.

امتیاز:rasekhoon.net

این چشمی ها از یک عدسی دید تخت کوژ و یک عدسی میدان (که عدسی مرکب است.) تشکیل شده است. این عدسی مرکب از یک عدسی دو سو کاو فلینت و دو عدسی دیگر که تصحیح شده هستند، تشکیل می شود. همچنین به دلیل زیاد بودن تعداد عدسی ها، با مشکل کاهش نور روبه رو هستند که از طریق پوشش دار کردن عدسی ها از بین خواهد رفت. همچنین این عدسی دارای مشکل ابیراهی آستیگماتیسم در نزدیکی لبه ی میدان دید است.

[karimisss]

چشمی پلوسل

این چشمی که توسطGeorg Simon Plosslدر سال 1860 ابداع شده از دوجفت عدسی تشکیل شده که هر کدوم از اتصال یک عدسی کاو یک کوژ ساخته شده .

این چشمی ها میدان دید زیادی دارند و فاصله راحتی یعنی بهترین فاصله ای که چشم رو باید از عدسی چشمی قرار داد برای بهتر دیده شدن تصویر بین 70 تا 80 درصد فاصله کانونی اون هست .

امتیاز عکس : دانشنامه ستاره شناسی

[rezash]

چشمی رمزدن

چشمی رمزدن اولین بار در سال1782/1783 میلادی توسط شخصی به نام Jesse Ramsden طراحی شد. این چشمی دوتکه همچون چشمی هویگنس از دو عدسی تخت-محدب(برامده) با فاصله کانونی یکسان ساخته شده و خطای رنگی کمتری نسبت به هویگنس دارد. در این نوع چشمی خطای کما همچانان وجود دارد و مثل چشمی هویگنس میدان دید ظاهری حدود 30 درجه و راحتی چشمی خیلی کمی دارد و معمولا با تلسکوپ های با نسبت کانونی کمتر از f/10 سازگاری بهتری دارد.

باتوجه به اینکه صفحه کانونی در این نوع چشمی در خارج از چشمی است می توان از آن به عنوان یک ذره بین استفاده کرد . بر خلاف چشمی رمزدن در چشمی هویگنسی این صفحه کانونی درون چشمی قرار دارد و نمی توان از آن بعنوان ذره بین استفاده کرد . از این مسئله می توان برای تشخیص چشمی هویگنسی استفاده کرد .

[Negar Najafi]

چشمی کلنر

چشمی های کلنر در سال 1894 توسط یک فرد آلمانی به نام Carl Kellner اختراع شد. این چشمی ها ساختاری شبیه به چشمی های رامدسن دارند اما به دلیل مشکلات چشمی های رامدسن، با قرار دادن یک عدسی تصحیح کننده ی آکروماتیک مشکل ابیراهی رنگی این نوع چشمی ها از بین رفت. میدان دیدی ظاهری در حدود 40 تا 50 درجه (دقیقتر 35 تا 50 درجه) را دارند. جزء دیگر این چشمی یک عدسی ساده است. فاصله ی راحتی چشم در آن 3/0 فاصله ی کانونی چشمی است.

امتیاز:http://rasekhoon.net

[narcissus flower]

چشمی هویگنسی

این چشمی از دو عدسی تخت –کوژ ساخته شده است که طرف کوژ آنها از چشم دور است و طرف تخت عدسی در سمت چشم قرار میگیرد .فاصله ی این دو عدسی از هم در حدود 2.5 سانتی متر است.ومیدان دید آن 50 درجه میباشدودر مواقعی به کار میروند که زوایای بزرگ لازم است.نقص های نوری در این نوع چشمی کاملا صحیح نشده است ودر نتیجه کاربرد آن به بزرگنمایی کم محدود میشود.
کریستین هویگنس ( دانشمند و فیزیکدان سرشناس هلندی قرن هفدهم بودکریستین در ۱۴ آوریل ۱۶۲۹ در لاهه هلند به دنیا آمد .