تلسکوپ های خورشیدی

سلام بر دوستان عزیز آواستاری

http://up.avastarco.com/images/pq2qxq8txdt4x56rrys9.jpg

یکی از سوژه های رصدی ارباب بی چون و چرای منظومه شمسی، خورشید است. سوژه ای که چندان دوست ندارد رصد شود و در صورت رصد ناصحیح چشم رصدگر را به یغما میبرد.
ولی انسانها برای این سوژه ی خطرناک راه حلی ایمن یافته اند: تلسکوپ های خورشیدی

این تلسکوپها ابزاری هستند که گرچه تنها و تنها برای رصد خورشیدی کارایی دارند اما در میان منجمان حرفه ای از مقبولیت و محبوبیت بالایی برخوردارند
در این تاپیک قصد داریم تا تلسکوپهای خورشیدی، تاریخچه و نحوه کارکرد آنها را بررسی کنیم.

توجه:
- در مورد فیلترهای رصد خورشیدی، تاپیک فیلترهای نجومی مکان بهتری برای مطالب است.
- لطفا از تبلیغات بپرهیزید

آسمون دلتون پرستاره

تلسکوپهای خورشیدی یا "سولار" تلسکوپهایی هستند که صرفا با یک هدف ساخته میشوند: رصد خورشید

این تلسکوپها نور را در حیطه امواج مرئی و یا طول موجهای نزدیک به مرئی جذب و استفاده میکنند.

رصد خورشید در دید بسیاری از کارشناسان مهم ترین سوژه رصدی در حیطه نجوم حرفه ای است. زیرا خورشید ارباب منظومه شمسی و سیاره نقلی ماست پس هر اتفاقی در این ستاره دوست داشتنی و مهربان برای ما بسیار مهم است؛ اما در حیطه نجوم حرفه ای. به همین خاطر تا سال 2004 تلسکوپهای خورشیدی خود را به جامعه نجوم آماتوری معرفی نکرده بودند

تلسکوپهای خورشیدی فعال در دنیا(رصدخانه های خورشیدی) حدود 30 دستگاه هستند که اکثرا هم روی خط استوا نصب هستند و امر رصد خورشید را انجام میدهند. اما این برای بشر کافی نبود. جو بسیاری از امواج خورشید را جذب میکند و رصدخانه ها تنها در حیطه امواج مرئی و فروسرخ توانایی رصد دارند از اینرو 9 تلسکوپ فضایی خورشیدی در حال فعالیت هستند که از معروف ترین آنها میتوان به stereo و soho یاد کرد.


اما بحث ما دراینجا تلسکوپهای غول پیکر خورشیدی نیست اما باید دانست رصد خورشید برای منجمان اماتور نقش تفریحی بالایی دارد زیرا همچون رصد آسمان تاریک، منجمان آماتور در رصد خورشید توانایی جولان بالایی ندارند.
در پست آینده به تاریخچه ی مختصری از تلسکوپهای خورشیدی اماتوری خواهیم پرداخت.

http://up.avastarco.com/images/ptfni7wmunnphalx4c3.jpg


طراح و ایده پرداز اصلی تلسکوپهای خورشیدی بی شک دیوید لونت است. وی که طراح گروه تکنولوژی کرونادو بود در اواخر دهه 1990 فیلتر هیدروژن الفای خورشیدی را معرفی و چندین سال با موفقیت آزمایشها را پشت سرنهاد. این فیلترهای باریک صاحبان تلسکوپهای کوچک را قادر میسازند تا رنگین کره ی خورشید را رصد کنند؛ لایه ی باریک و فعالی بر فراز نور کره(سطح مرئی و قابل مشاهده خورشید).
در پشت فیلترهای هیدروژن الفا یا اچ الفا خورشید ، زنده دیده میشود؛ شما میتوانید براحتی شراره ها و طوفانهای سطح خورشید را کاملا محرک و زیبا رصد کنید، نوارهای نازک نخ مانند روی سطح خورشید را ببینید و از رصد لکه های خورشیدی لذت ببرید.
در اوایل سال 2001 اولین کارگاه رصد خورشید دردنیای آماتوری توسط موسسه تکنولوژی کرونادو با نام" دستها روی خورشید" برگزار شد. یکی از اولین تلسکوپهایی که با فیلتر اچ الفای لونت تلفیق داده شد تلسکوپ tele vue 102 میلیمتری بود که در زیر تجربه اولین رصد خورشید با این تلسکوپ درهمین کارگاه را مشاهده میکنید.

http://up.avastarco.com/images/12osvcrol0umghb3ep0f.jpg

در سال 2004 کمپانی مید امریکا این تلکنولوژی را از دیوید لونت خریداری نمود و از این فیلترها در تلسکوپهای Solar Max خود استفاده نمود و تلسکوپهای خورشیدی آماتوری را تا دهانه 8 سانتیمتر به بازار عرضه کرد.
اما متاسفانه دیوید لونت چندماه پس از فروش ابتکار فوق العاده خود در ژانویه 2005 در سن 65 سالگی و پس از 22 ماه دست و پنجه نرم کردن با سرطان فوت کرد.

تلسکوپهای خورشیدی ارزان نیستند و البته فقط میتوان از آنها برای رصد خورشید استفاده کرد. البته فیلترهای خورشیدی میتوانند اپتیکهای رصدی معمولی ما را به تلسکوپ خورشیدی تبدیل کنند اما آیا راه دیگری هم هست!!!؟

منشور هرشل یکی از این راه حل هاست:
منشور هرشل یک منشور اپتیکی است که رصد خورشید برای انکسار اکثر نور ورودی به تلسکوپ به بیرون از مسیر اپتیک استفاده میشود و رصد خورشید را امن میکند. این منشورها اکثر نور را از مسیر ورود به چشم ما منحرف کرده و تنها درصد ناچیزی از نور خورشید ورودی به تلسکوپ را به سمت چشم ما میفرستد.این وسیله اولین بار در دهه 1830 توسط جان هرشل استفاده شد.

این وِج یا منشور به جای چپقی تلسکوپ نصب میشود و چشمی(چشمی های عادی) روی آن سوار میشوند و تلسکوپ ما را برای رصد خورشید محیا میکنند.

http://up.avastarco.com/images/svvc5r973eys3x6zbod.jpg

در چند پست آینده به بررسی این وج های رصد خورشید خواهیم پرداخت

http://up.avastarco.com/images/d2uj1xqb1x9gtvyy21vl.jpg

منشور بکار رفته در وج هرشل یک قطعه ی ذوذنقه ای مانند است. سطح این منشور مانند آینه اریب 90 درجه در چپقی ها عمل میکند و نور خروجی از تلسکوپ را به سمت عدسی چشمی منتقل میکند اما تفاوت از همینجا شروع میشود؛ این منشور تمامی نور را منتقل نمیکند. علاوه بر عملکرد بازتابی، این منشور عملکرد انکساری نیز دارد. ساده تر بگویم درصد بسیار زیادی از نور خروجی تلسکوپ توسط این وج منحرف میشود و تنها بخش اندکی از نور به سمت عدسی چشمی بازتاب میشود. در وج هرشل 4.6% از نور به سمت چشمی بازتاب شده و 95.4% از نور به خارج از مسیر چشمی منحرف میشود(اگر به تصویر توجه کنید پشت قسمت چپقی مانند باز است تا نور اضافی خارج شود، این موضوع از گرم شدن فضای داخل وج نیز جلوگیری میکند). همانطور که در پست قبلی هم ذکر شد این وج بسیار شبیه به چپقی های 90 درجه معمولی در تلسکوپ های شکستی است.

http://up.avastarco.com/images/7tglcl1tqw8h5c98fuju.jpg

گرچه وج هرشل از شیشه های تهیه شده که نورهای UV و IR را کاهش میدهد اما این قطعه را نمیتوان برای تلسکوپهای بازتابی
به کار برد.

http://up.avastarco.com/images/4kzd8h1qs8gqv0vqnzyk.jpg

دلیل این امر این است که تلسکوپهای بازتابی تمامی طول موجهای نور از جمله UV و IR را به طور مساوی فوکوس و متمرکز میکند. نورهایIR متمرکز میتواند از اپتیکهای تلسکوپ و منظور هرشل عبور کرده و به خروجی چشمی برسد و موجب آسیبهای شدید چشمی و حتی کوری شود.
اما در مورد تلسکوپهای شکستی این اتفاق نمی افتد. زیرا عدسیهای تلسکوپ این طول موجهای خطرناک را جذب میکند. در مورد ماکستوفها هم میتوان از وج هرشل استفاده نمود زیرا تیغه اصلاح کننده که در ورودی نور به تلسکوپ قرار دارد نیز این طول موجها را جذب میکند

اما نباید از یاد برد همین 4.5% نور که توسط وج هرشل بازتاب میشود هنوز هم میتواند شبکیه را بسوزاند لذا نباید به تصویر خورشید درون چشمی خیره شد

سلام ببخشید من یک سوال دارم.
آیا امکان کاهش پهنای باند خروجی تلسکوپ‌های اچ آلفا وجود داره؟
البته بدون اینکه به تلسکوپ دست بزنیم.یعنی با اضافه کردن مثلا یک فیلتر

تلسکوپ خورشیدی غول پیکر در آمریکا
برترین ها: تلسکوپ خورشیدی مک مف- پیرس (the Mcmath-pierce Solar Telescope) در رصدخانه ی ملی Kitt Peak در اریزونای آمریکا مانند یک اثر هنری می ماند. یک ساختمان بزرگ سیمانی V شکل که ضلع قائم آن 33 متر و ضلع دیگرش 60 متر طول دارد. بر بالای این برج یک هلیواستات سه آینه