ماه
ماه نو
در وضعیت محاق ماه بین زمین و خورشید، قرار داشته و تمام سطح ماه که رو به زمین است تاریک و
تقریبا غیر قابل مشاهده می باشد . در این حالت طبق تعریف علم ستاره شناسی(و نه تعریف شرعی)،
اصطلاحاً ماه نو و یا متولد میشود و از این زمان به بعد، سن ماه را محاسبه می کنند(به این حالت مقارنه
ماه وخورشید نیز گفته می شود، در زمان مقارنه اگر ماه بر روی یا در نزدیکی یکی از گرههای مداری خود
باشد، خورشید گرفتگی اتفاق می افتد.)
پس از گذشت حداقل 10 ساعت از مقارنه( قرار گیری ماه،زمین وخورشید در یک خط فرضی) در بهترین
حالت و 15 ساعت در بدترین وضعیت، و با حداقل 7 درجه جدایی زاویه ای ماه از خورشید (از دید یک ناظر
روی سطح زمین)که حد دانژون نامیده می شود، اولین و نازکترین هلال تشکیل شده و کم کم هلال قابل
مشاهده خواهد بود.
تربیع اول
حدود روز هفتم از دوره چرخش ماه بدور زمین، وضعیت ماه طوری است که 50 درصد سطح ماه روشن
است. فاصله ماه و خورشید در حدود 90 درجه بوده و ماه بصورت نیمه دیده شده وزمان غروب خورشید در
بیشترین ارتفاع از افق قرار دارد. از این پس هر شب، سطح ماه روشنتر شده و بزرگتر دیده می شود(تا
حالت بدر).
در وضعیت تربیع تحدب ماه به سمت غرب می باشد.وضعیت هلال تربیع در شب ششم یا هشتم نیز می تواند رخ دهد.
تربیع آخر
حدود روز ۲۱ یا22 ام در چرخش ماه بدور زمین(از ماه قمری)، وضعیت ماه طوری است که 50 درصد
سطح ماه روشن است و مجدداً ماه بصورت نیمه دیده می شود. از این پس، هرشب روشنایی سطح ماه
کمتر می شود. در این وضعیت تحدب ماه به سمت شرق می باشد.
ماه کامل
در وسط دوره یک هلال و در حدود روز 14 ام، سطح ماه کاملاً روشن شده و فاز ماه 100 درصد خواهد بود.
در این حالت، ماه در طرف مقابل خورشید نسبت به زمین قرار دارد و در حداکثر نورانیت می باشد.به این
حالت مقابله ماه وخورشید نیز گفته می شود. از زمان بدر به بعد از میزان روشنایی سطح ماه کاسته می
شود. در حالت بدر همزمان با غروب خورشید در غرب آسمان ناظر، ماه نیز از شرق طلوع می کند در نیمه
شب در بیشترین ارتفاع از افق و تا طلوع خورشید در روز بعد، در آسمان خواهد بود. در حالت بدر فاصله ماه
با خورشید حدود 180 درجه می باشد.از زمان بدر به بعد طلوع ماه از اول شب به بعد خواهد بود.
بر خلاف تصور مردم در این شب هم بدلیل نورانیت زیاد وهم بدلیل اینکه عوارض سطحی ماه تنها باوجود
سایه خوب دیده می شوند نمی توان عوارض سطحی بویژه مناطق کوهستانی ماه را مشاهده کرد.برای
دیدن دریاهای ماه در زمان بدر جهت کاهش نورانیت سطحی٬ استفاده از فیلتر مخصوص ماه توصیه می
شود.گفتنی است حالت بدر می تواند در شبهای ۱۲،۱۳ و۱۵ و۱۶ هم رخ دهد.
تحدب به سوی محاق
در حدود روز 18 ام در چرخش ماه بدور زمین، یک سطح برآمده و محدب از ماه دیده می شود. در این حالت 75 درصد سطح ماه روشن
است و میزان روشنایی سطح و ضخامت ماه در حال کاهش می باشد. در این وضعیت تحدب ماه به سمت شرق می باشد و زمان طلوع
ماه از نیمه شب به بعد بوده و هلال در سحرگاه و در روز هم دیده می شود.
نکته:همواره تحدب هلال به سوی خورشید بوده واگر خورشید در آسمان نباشد به سوی محل غروب یا طلوع خورشید می باشد.
تحدب به سوی بدر
طی یک دوره چرخش ماه بدور زمین ٬از روز دهم یک سطح برآمده و محدب از ماه دیده می شود. در این حالت حدود 75 درصد سطح
ماه روشن است و سطح ماه روشنتر خواهد شد. در این وضعیت تحدب ماه به سمت غرب می باشد.
نکته:همواره تحدب هلال به سوی خورشید بوده واگر خورشید در آسمان نباشد به سوی محل غروب یا طلوع خورشید می باشد.
هلال به سوی محاق
در روزهای پایانی ماه قمری و در حدود روز 26 ام از نقطه آغاز چرخش ماه بدور زمین یا همان سن ماه، یک هلال با ضخامت متوسط (25
درصد روشنایی) در سحرگاه قابل رؤیت است. در این زمان ٬رفته رفته از ضخامت هلال کاسته شده و اصطلاحاً زمان مرگ ماه و تولد جدید
آن فرا می رسد.
هلال رو به بدر
پس از حداقل 10 ساعت از مقارنه ماه و خورشید(در بهترین حالت) و 15 ساعت (در بدترین وضعیت)، و با حداقل 7 درجه(حد دانژون)
جدایی زاویه ای ماه از خورشید (از دید ناظر روی سطح زمین)، اولین و نازکترین هلال تشکیل شده ٬به مرور زمان هلال ضخیم تر شده٬
فاصله زاویه ای آن با خورشید بیشتر شده وشرایط رویت آن راحت تر می شود. روز چهارم، هلال به حد وسط خود می رسد و یک
ضخامت متوسط را خواهد داشت. در این وضعیت 25 درصد سطح ماه روشن و تحدب هلال به سمت غرب می باشد و آنرا میتوان در
ابتدای شب رؤیت کرد.
منبع: نرم افزار و سایت هفت آسمان