پديده‌های رصدی ماه و ساير قمرهای منظومه شمسي

[rezash]

تقریبا" در تمامی مجلات نجومی خارجی و ایرانی,قسمتها و صفحاتی وجود دارند که پای ثابت مطالب یک مجله در هر ماه میباشند.

از بارزترین این صفحات و مطالب میتونیم به نقشه آسمان هر ماه- اهله های ماه-موقعیت سیارات-پدیده های مربوط به قمرهای گالیله ای مشتری و همینطور قمرهای زحل و ...

از آن جمله هستند.

در فروم آوااستار بعضی از تاپیکهاي تالار رصدی به بعضی از این مقولات پرداخته شده است.لیکن ذکر و بررسی پدیده های مربوط به قمرهای مشتری و زحل خالی بود....

این اقمار از جمله هدفهای جذاب و تقریبا همیشگی نجوم رصدی هستند.

پدیده هائی همچون گذر قمرها از مقابل سیارات- اختفا قمرها و گذر سایه قمرها از جمله پدیده های مهم در اهداف رصدی هستند.

در این تایپیک به ذکر پدیده های مرتبط به رصد تمامی قمرهای منظومه شمسی خواهیم پرداخت.

اهله های قمر زمین نیز در همین تایپیک پیگیری خواهد شد.

[aramesh]

خیلی وقته در مورد پدیده های قمر های مشتری ننوشته بودید ، ولی امشب سحرگاه بعد از طلوع مشتری (تقریبا ساعت 2:30 بامداد به بعد ) 2 تا از قمر های مشتری به نام های اروپا و کالیستو سایه گذرشان بر روی مشتری می یافته و فکر کنم همه ایرانی بتوانند این پدیده زیبا را بینند. البته مشتری در حالی طلوع می کنه که سایه کالیستو روی مشتری افتاده و تقریبا یک ساعت بعد سایه اروپا روی مشتری می افته.

[ᗩᖇ☂ᗰᓰᔕᔕ]

سلام دوستان
همیشه توی مجله هایی مثل نجوم و اسمان شب تغریبا صفحه هایی که نقشه ی اسمان هست یه طرحی رو می بینم که هیچ وقت منظورشونو متوجه نمی شم و نشدم
این عکس ها یه عکسایین که با خط های رنگی از بالا تا پایین صفحه اومدن بعضیاشون مثل موجن یعنی حالت موجی دارند برای هر خط اسم یک قمر حالا از هر سیاره ای نوشته شده
چون اسم این شکل ها رو نمی دونستم نشد که عکسی ازش بزارم
ببخشید که سوالم زیادی ابتدایی بود گفتم پرسیدن عیب نیست ندانستن بد است...
به هر حال اگر منظورمو متوجه شدید ممنون میشم کمکم کنید

[sara shahabi]

سلام دوستان
همیشه توی مجله هایی مثل نجوم و اسمان شب تغریبا صفحه هایی که نقشه ی اسمان هست یه طرحی رو می بینم که هیچ وقت منظورشونو متوجه نمی شم و نشدم
این عکس ها یه عکسایین که با خط های رنگی از بالا تا پایین صفحه اومدن بعضیاشون مثل موجن یعنی حالت موجی دارند برای هر خط اسم یک قمر حالا از هر سیاره ای نوشته شده
چون اسم این شکل ها رو نمی دونستم نشد که عکسی ازش بزارم
ببخشید که سوالم زیادی ابتدایی بود گفتم پرسیدن عیب نیست ندانستن بد است...
به هر حال اگر منظورمو متوجه شدید ممنون میشم کمکم کنید

سلام

این شکل ها که می گین در واقع یه نمودار ترسیم شده هستند که شما بتونید مکان اون قمر رو نسبت به سیاره خودش پیدا کنید.

قرار نیست قمر حرکت موجی داشته باشه، اینطور نشون داده می شه تا در روزهای مختلف بتونید مکان رو تشخیص بدید . (اگر کنار نمودار رو ببینید شماره داره که همون روزهای ماه مربوطه هست) روز مورد نظرتون رو پیدا می کنید و موقعیت قمرهای مربوط که حتمن در شکل نامگذاری شدند رو می تونید ببینید.

در واقع قمرها دارند به دور سیاره شون می چرخند و برخی اوقات از دید ما سمت راست سیاره و بعضی وقتها سمت چپ سیاره دیده می شوند.

[mohsen4465]

فصل رصد زحل و مریخ تقریباً تمام شده و در عوض سیاره غول پیکر منظومه شمسی روز به روز وضعیت رصدی بهتری پیدا می‌کنه. مشتری امسال در بین دو صور فلکی اسد و سرطان قرار داره. امسال یکی از بهترین سال‌ها از لحاظ گذرهای سایه و اقمار گالیله‌اییه. 7 نوامبر امسال صفحه گردش اقمار گالیله‌ای کاملاً از لبه دیده میشه و بنابراین می‌تونیم شاهد رخداد تازه ای باشیم: اختفاء اقمار گالیله‌ای با خودشون!

فعلاً از گذر جذاب گانیمد که قراره امشب ساعت 1:40 بامداد روی بده لذت ببرید. گذر گانیمد کمی پس از طلوع مشتری آغاز شده و همزمان با روشن شدن هوا به پایان خواهد رسید. شما رو نمیدونم ولی گذر اقمار گالیله‌ای بخصوص گانیمد یکی از محبوبترین رخدادهای نجومی منه. هنگام گذر گانیمد رنگ خاکستری اون دیده میشه و کروی بودن این قمر بخوبی حس میشه. میتونید برای یک لحظه تصور کنید که بجای گانیمد سیاره عُطارد در مدار مشتری قرار داره! تخیل حضور دو غول بزرگ و کوچک منظومه شمسی در کنار هم بخصوص در اواخر گذر که ارتفاع مشتری بیشتره حس جالبی بهتون میده.

ضمناً امشب لکه سرخ مشتری هم جلوتر از گانیمد خواهد بود البته ارتفاع کم رصد ممکنه کمی کیفیت رصد اونو کم کنه.

گانیمد، آیو و مشتری
ساعت 4:45 دقیقه بامداد 11 اُکتبر 2014

[mohsen4465]

لکۀ سرخ غول پیکر مشتری بتنهایی زیبا هست تا بهانه‌ای برای رصد مشتری بشه حتی اگه هیچ گذر قمری در کار نباشه. اصلاً مشتری‌ایی که پشتش به ما باشه اصلاً شبیه مشتری نیست!

چند وقت پیش تصویریی خارق العاده از مشتری روی صفحه ناسا قرار گرفت که شاید یکی از جذابترین تصاویر گرفته شده از مشتری باشه. در این تصویر مشتری از نگاه چشمان تیز بین هابل در حالی دیده میشه که سایه بزرگترین قمر منظومه شمسی، گانیمد، روی لکه سرخ رنگ اون افتاده:

خود من چندین بار بدنبال فرصتی بودم تا یکی از اقمار مشتری یا حداقل سایه اونو داخل لکۀ سرخ اون ببینم. پارسال اروپا در چنین موقعیتی قرار گرفت اما متأسفانه بخاطر ابری بودن هوا نتونستم اونو رصد کنم. مطمئناً تماشای صحنه قرار گرفتن این قمر سفید رنگ داخل چشم قرمز رنگ مشتری خیلی زیبا بایستی باشه.

بهرحال تو این پست میخوام در مورد زمان رصد این لکۀ زیبا بحث کنم. این لکۀ استثنایی همونطور که میدونید بدلیل چرخش مشتری همه شب قابل رصد نیست و خیلی از شب‌ها در سمت مخالف مشتری قرار داره. از طرف دیگه لکۀ سرخ همواره در یک مکان خاص روی مشتری ثابت نیست و به آرومی حرکت میکنه و به همین خاطر تو بیشتر نرم‌افزارها از جمله Starry Night این لکه روی مشتری بدرستی قرار نگرفته مگر اینکه Starry Night خودتون رو تنظیم کرده باشید. برای اینکار کافیه تا داخل پوشه نصب Starry Night برید و فایل JupiterGRS.txt رو در شاخه Sky Data پیدا کرده و داخل اون زاویه‌ای که بیانگر طول جغرافیایی محل قرار گرفتن لکه هست رو درج کنید:

این باید در انتهای متن فایل درج بشه: latest value.221.0

من فعلاً عدد °221 رو درج کردم اما باید هر چند وقت چک کنید تا مکان جدید اونو درج کنید. این سایت میتونه مرجع مناسبی باشه (از مختصات مرکز لکه استفاده کنید).

اما خب هدف من از این بحث این نبود که روش نرم افزاری پیدا کردن مکان اونو توضیح بدم. هدفم این بود که خودمون با یه محاسبه خیلی ساده و ابتدایی مکان اونو در شب های مختلف پیش‌بینی کنیم. خب برای راحتی کار بیاید و فرض کنیم که این لکۀ روی مشتری کاملاً ثابته. بنابراین تنها عاملی که می‌مونه چرخش خود سیاره هست. میدونیم که یک روز خورشیدی مشتری 9 ساعت و 55 دقیقه و 44 ثانیه طول می‌کشه؛ به عبارت دیگه 9.9289 ساعت. بنابراین لکه سرخ مشتری هر 9.9289 ساعت به مکان قبلی خودش بر‌می‌گرده. این روزها طلوع غروب مشتری تقریباً 13 ساعت و 40 دقیقه طول می‌کشه. بنابراین از این بابت این امکان وجود داره که در یک شب دوبار لکه رو ببینیم. البته زمان تاریکی هوا رو هم باید در نظر گرفت. با در نظر گرفتن مدت زمان تاریکی هوا حداکثر 6 ساعت و نیم میشه مشتری رو رصد کرد اما با نزدیک شدن به مقابله این مدت زمان بیشتر میشه و به بیشتر از 14 ساعت میرسه.

حالا حالت دیگه‌ای رو تصور کنید و اون اینکه بخواید فردا شب لکه رو رصد کنید. فرض کنید امشب ساعت 00 لکه رو دیدید و بخواید فردا شب دوباره اونو ببینید. بنظرتون لکه رو چه ساعتی میتونید ببینید. بله باید 24 رو بر 9.9289 تقسیم کنیم تا ببینیم لکه تو این مدت چند دور میچرخه. حاصل میشه 2.4172 یعنی لکه تو این مدت 2.4172 دور چرخیده. یعنی ساعت 00 فردا شب لکه 0.4172 دور جلوتر از شب قبلی قرار داره. بطور خیلی تقریبی فرض میگیریم 0.5 دور. بنابراین لکه دقیقاً پشت مشتریه. حالا چقدر باید صبر کنیم تا لکه دوباره به مرکز مشتری برسه؟ بله محاسبش ساده هست. کافیه تا 0.4172 رو از 1 کم کنیم حاصل میشه 0.5828. برای اینکه این تعداد دور رو به ساعت تبدیل کنیم باید اونو در مدت زمان روز خورشیدی مشتری ضرب کنیم. حاصل میشه 5 ساعت و 47 دقیقه و 12 ثانیه. یعنی لکه در ساعت 5 و 47 دقیقه و 12 ثانیه بامداد بایستی در همون جای قبلیش که شب قبل در ساعت 00 بامداد بوده قرار بگیره.

نتیجه اینکه برای اینکه لکه رو در همون مکان شب قبلی ببینید بایستی نسبت به شب قبل 5 ساعت و 47 دقیقه و 12 ثانیه دیرتر به رصد برین.*(مراجعه شود به پانویس) نکته جالب دیگه اینکه در فواصل زمانی 4 روز این اختلاف برابر با 4 برابر این مدت میشه یعنی میشه 23 ساعت و 8 دقیقه و 47 ثانیه. یعنی تقریباً 1 روز دیرتر باید به سراغ مشتری برین تا اونو همونجا ببینین (یعنی باید روز پنجم برید سراغ مشتری). حالا اگه شما دقیقاً همون ساعتی که تقریباً 5 روز پیش به رصد رفتین بخواین مشتری رو ببینین (در مثال ما ساعت 00 ) اونوقت باید اون کسری از 24 ساعت رو هم اضافه کنیم. یعنی 51 دقیقه و 13 ثانیه بعد از اینکه لکه به نقطه قبلی رسید ساعت دوباره 00 میشه (00 روز پنجم). حالا ببینیم لکه تو این مدت چقدر جلو میره. میشه 0.0860 دور که با ضرب اون در °360 میشه °31. یعنی لکه بعد از 5 روز و در همون ساعت °31 طول جغرافیایی جلوتر از مکان قبلیش خواهد بود. اینم یک کره برای اینکه اون 31 درجه رو بفهمید معادل چقدر جابجاییه. فاصله هر نصف النهار با نصف النهار کناریش °10 هست:

و در نهایت نتیجه این محاسبه هم این شد که در دو شب رصدی بفاصله دقیقاً 5 روز (5 تا 24 ساعت) لکه °31 جلوتر از مکان 5 شب قبلی دیده خواهد شد. شاید دلیل اینکه تو Starry Night و در تنظیمات سرعت گذر زمان، یکی از پله‌های زمانی رو بفاصله 5 روز گذاشته همین باشه. اگه این پله زمانی رو انتخاب کنید و بعد دکمه Step time forward رو بزنید زمان 5 روز به جلو میره و لکه °31 درجه نسبت به زمان قبل جلوتر. این پله زمانی برای کسایی که قصد تعقیب کردن لکۀ سرخ مشتری رو دارن خیلی مفید می‌تونه باشه. ضمناً می‌تونین پله‌ای که خودتون دوست دارید رو به استاری نایت اضافه کنید. مثلاً 119 ساعت و 8 دقیقه و 47 ثانیه رو اضافه کنید تا لکه سرجاش بمونه و ساعت رصد هم زیاد تغییر نکنه. یا 9 ساعت و 55 دقیقه و 44 ثانیه رو اضافه کنید تا لکه رو بعد از یک دور چرخش کامل ببینید. البته با این پله زمان رصدی جابجایی زیادی داره.

-------------------------------------------
پانویس:
* میشه بجای اینکه 0.5828 دور چرخش دیرتر به رصد رفت 0.4172 دور زودتر به رصد رفت. یعنی یک شب بعد 4 ساعت و 8 دقیقه و 32 ثانیه زودتر به رصد رفت تا لکه رو در همون جای قبلی خودش ببینیم.

[mohsen4465]

بلاخره موعد اولین اختفاء بین اقماری مشتری فرارسید (البته اولین در زمرۀ اونهایی که من قراره اینجا قرار بدم). بامداد فردا و فقط 10 دقیقه قبل از طلوع خورشید دور قمر آیو و اروپا اونقدر به هم نزدیک میشن که لبه آیو بر روی اروپا می‌افته. این رویداد هیجان انگیز در ارتفاع بسیار مطلوب 68 درجه روی میده و از این بابت بهترین شرایط رصدی رو داره. روشنایی ملایم پس زمینه آسمان هم فکر میکنم به کمتر شدن کنتراست کمک کنه طوریکه با یک تلسکوپ قوی شاید بتونید این دو قمر رو بشکل طبیعی کروی و رنگ واقعی خودشون تماشا کنید. واقعاً لحظۀ هیجان انگیزی باید باشه. قمر آتشفشانی مملو از گوگرد زرد رنگ یو فقط قسمت خیلی کوچکی از لبه اروپای یخی سفید رنگ رو خواهند پوشاند.

اوج اختفاء جزئی
ساعت 6 و '27 و "46

مدت زمان اختفاء نسبتاً کوتاه بوده و فقط 1 دقیقه و 35 ثانیه طول خواهد کشید. این اختفاء جزئی زمانی اتفاق می‌افته که قمر II مشتری (اروپا) در حال دور شدن از مشتری (در تصویر بسمت چپ) و قمر I مشتری (یو یا آیو) در حال نزدیک شدن به قرص مشتریه (در تصویر بسمت راست). زیبایی این اختفاء از اونجایی بیشتر میشه که سایه یو هم بر فراز ابرهای مشتری دیده میشه. این سایه کمی پیشتر از اختفاء جزئی اروپا توسط یو و در ساعت 5 و 48 دقیقه با قرص مشتری برخورد می‌کنه. دقیقاً در همین لحظه و درست در بالای سایه قمر یو، قمر اروپا دیده میشه که حدوداً 6 دقیقه جلوتر از پشت قرص مشتری خارج شده بود. بنابراین نمایشی جذاب خواهد بود. این نمایش با خروج اروپا از پشت قرص مشتری آغاز شده و دقایقی بعد سایه یو وارد قرص مشتری میشه. با جلوتر رفتن سایه، دو قمر هم به هم نزدیکتر و نزدیکتر میشن تا اونجا که اگه با بزرگنمایی کم و حتی متوسط به اونها نگاه کنید بنظر میرسه که دو قمر در هم جوش میخورن و جرمی پرنورتر رو میسازن. قدر اروپا در زمان اختفاء 5.84+ و یو 5.56+ خواهد بود و ترکیب این دو جرمی از قدر 4.94+ خواهد بود. این شب رصدی رو از دست ندید.

آیو و اروپا در مقارنه 1.2 ثانیه‌ای قبل از اختفاء جزئی توسط آیو
ساعت 6 و '26 صبح یکشنبه 9 نوامبر 2014

ضمناً لکه سرخ مشتری ساعت 1 بامداد در مرکز مشتری خواهد بود (ارتفاع °15).

[mohsen4465]

یکم شاید دیر شده باشه اما بامداد فردا (یعنی همین امشب) اگه بسراغ مشتری برین میتونین رخدادی مشابه پست قبل رو ببینین البته اینبار آیو و اروپا کمی از هم دورترن و در فاصله 1.3 ثانیه‌ای از هم قرار دارن (مرکز تا مرکز) که با این فاصله فاصله لبه اونها از هم 0.4 ثانیه قوس میشه. این مقارنه در ساعت 3 و 4 دقیقه و 42 ثانیه به اوج خودش میرسه. در زمان این مقارنه آیو و اروپا 1.5 دقیقه قوس از لبه مشتری فاصله دارن که برای این دو قمر فاصله زیادیه و آیو فقط کمی تا انتهای مدارش فاصله داره. ارتفاع مشتری در زمان مقارنه حدود °43 خواهد بود (این ارتفاع بستگی به مکان رصدیتون هم داره).

[mohsen4465]

فردا شب یعنی شب دوشنبه 17 نوامبر و بامداد سه شنبه 18 نوامبر میتونید تا صبح از تماشای مشتری لذت ببرید. مشتری ساعت 23:08 دقیقه 17 نوامبر طلوع می‌کنه و این درحالیه که سایه اروپا رو روی خودش داره. خود اروپا ساعت 23:46 دقیقه با لبه قرص مشتری برخورد میکنه البته در این لحظه هنوز ارتفاع مشتری کمه اما گذر این قمر زیبا حدود 3 ساعت طول میکشه بنابراین می‌تونید اونو بخوبی رصد کنید. حوالی ساعت 1:40 بامداد لکۀ سرخ مشتری در گوشه مشتری پدیدار میشه و کمی بعد و در ساعت 2:10 بامداد سایه آیو وارد قرص مشتری میشه. حوالی ساعت 2:30 مشتری چهره جذابی بخودش می‌گیره. اروپا در لبه رو به غرب و سایه آیو بهمراه لکۀ سرخ در لبه شرقی منظره جذابی رو خلق میکنن. ساعت 3:23 بامداد آیو به قرص مشتری میرسه و کمی بعد مجدداً صحنه ای جذاب شکل میگیره؛ 3:30 دقیقه بامداد سایه آیو و لکۀ سرخ در پایین اون به مرکز مشتری میرسن و این در حالیه که می‌تونید آیو رو بشکل تیله‌ای زرد رنگ در لبه شرقی مشتری ببینید. آیو تا ساعت 5:40 بر روی قرص مشتری دیده خواهد شد. خوب بخوابید که این شب رصدی مشتری تا صبح شما رو بیدار نگه میداره.

مشتری در ساعت 2:26 بامداد 18 نوامبر

مشتری در ساعت 3:30 بامداد 18 نوامبر

نمای قطبی در ساعت 3:30 بامداد 18 نوامبر
(آیو، اروپا،گانیمد، کالیستو)

[Mostafa]

با سلام به اعضاي گرامي
در راستاي ساده سازي دسترسي استفاده از منابع علمي فروم مخصوصآ براي اعضاي تازه وارد ، به همراه برخي از مديران تالارها در حال تغيير نام برخي از تاپيك ها هستيم .
سعي بر اين است كه نام انتخابي تا حد امكان موجز و گويا باشد تا مخاطبين به راحتي به مطالب مورد نيازشان دسترسي پيدا كنند .
نام قبلي اين تاپيك " من غلام قمرم غير قمر هيچ مگو ... " بود كه نامي بسيار زيبا و شاعرانه است .
اما با توجه به ماهيت مطالب بد نديديم كه نامي ذقيق تر براي اين تاپيك انتخاب كنيم .
اگر هر كدام از اعضا پيشنهادي درباره نام اين تاپيك يا ساير تاپيك هاي آوا استار داشتند ، ممنون مي شوم كه از طريق پيام خصوصي اعلام بفرماييد .
با تشكر

پ ن :
اين پست بعداً حذف خواهد شد

[mohsen4465]

فردا شب می‌تونید شاهد یک رخداد قمری جذاب در منظومه زیبای مشتری باشید. کالیستو صبح فردا 19 نوامبر و در ساعت ساعت 6 و '36 و "00 یعنی حدود 12 دقیقه قبل از طلوع خورشید (بسته به منطقه رصدی میتونه متفاوت باشه) تقریباً نیمی از بزرگترین قمر منظومه شمسی یعنی گانیمد رو از نظر مخفی خواهد کرد. این اختفاء جزئی مثل اختفاء جزئی قبلی بین اروپا و آیو بازهم در روشنایی قبل از طلوع آفتاب رخ میده و بنابراین کنتراست کمتر باعث بهتر دیده شدن قرص اقمار میشه. بعلاوه اینکه گانیمد و کالیستو هر دو جزء اقمار بزرگ منظومه شمسی هستن (اولین و سومین قمر بزرگ منظومه شمسی) و بنابراین رصد اونها خیلی راحتتر خواهد بود. چیزی که برای من خیلی جذابه اینه که کالیستو روی گانیمد به چه رنگی دیده میشه. این قمر برخلاف سه قمر گالیله‌ای دیگه وقتی روی قرص مشتری قرار می‌گیره هیچ گونه حالت سه بعدی و تیله مانند به خودش نمی‌گیره و اونقدر سیاهه که حتی اگه در کنار سایه یکی دیگر از اقمار قرار بگیره تشخیص ناپذیره.

کالیستو بر روی گانیمد
ساعت 6 و '36 و "00 صبح 19 نوامبر 2014

نمای قطبی در لحظه اوج اختفاء
(آیو، اروپا،گانیمد، کالیستو)

این اختفاء جزئی ساعت 6 و '31 و "51 شروع شده و 8 دقیقه و 18 ثانیه طول خواهد کشید. در هنگام اختفاء قدر کالیستو 6.12+ و گانیمد 5.10+ و قدر مجموع اون‌ها 4.74+ خواهد بود. کالیستو با حداقل قدر 5.65+ (در زمان مقابله) با وجود اندازه بزرگ، کم‌نورترین قمر گالیله‌ای محسوب می‌شه.